• Η Ολομέλεια εκδίκασε χθες τις υποθέσεις Καλοπήτα, Θωμάτου και Κόγγου, με τους διαδίκους να λαμβάνουν προθεσμία έως την Παρασκευή για τα υπομνήματά τους· το αποτέλεσμα θα αποτελέσει δεδικασμένο για όλη τη χώρα
Μια συνεδρίαση με βαρύνουσα θεσμική σημασία για την τοπική αυτοδιοίκηση διεξήχθη χθες στην Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας. Οι δικαστές της ανώτατης διοικητικής δικαιοσύνης εξέτασαν ταυτόχρονα τις τρεις αναιρέσεις που αφορούν στις εκλογικές ενστάσεις στον Δήμο Ρόδου, θέτοντας στο επίκεντρο ένα κρίσιμο ζήτημα: πότε και υπό ποιες προϋποθέσεις συντρέχει κώλυμα εκλογιμότητας για υποψηφίους που συνδέονται συμβατικά με τον οικείο δήμο.
Η απόφαση που θα εκδοθεί δεν περιορίζεται στα στενά γεωγραφικά όρια της Ρόδου, θα αποτελέσει ερμηνευτικό φάρο για όλη τη χώρα.
Η ακροαματική διαδικασία και οι παραστάσεις
Στην υπόθεση του 43χρονου εκλεγέντος δημοτικού συμβούλου κ. Βάιου Καλοπήτα, παρόντες στην αίθουσα ήταν ο ίδιος και οι δικηγόροι του κ.κ. Ευάγγελος Βενιζέλος και Μ. Πιέρου, ενώ στην υπόθεση των κ.κ. Μιχ. Θωμάτου και Ανδρέα Κόγγου παρέστη ο συνήγορός τους κ. Μ. Παπαδημητρίου.
Την πλευρά της κ. Κρυστάλλως Γιαντσίδου, που έχει καταθέσει αναιρέσεις και στις τρεις υποθέσεις, εκπροσώπησαν οι νομικοί κ.κ. Λάμπρος Πάσχος και Φίλιππος Σπυρόπουλος.
Οι αντίδικες πλευρές έλαβαν προθεσμία έως την προσεχή Παρασκευή για να καταθέσουν τα υπομνήματά τους, ενώ η Ολομέλεια αναμένεται να διασκεφθεί άμεσα. Ο εισηγητής, σύμβουλος Επικρατείας Βασίλης Ανδρουλάκης, είχε ήδη καταστήσει σαφές ότι δεν τίθεται θέμα αναβολής, καθώς οι υποθέσεις έχουν προδικαστικά ωριμάσει και απαιτείται ενιαία αντιμετώπιση.
Η εισήγηση για την υπόθεση Γιαντσίδου – Θωμάτου
Ιδιαίτερη βαρύτητα απέκτησε η υπόθεση Γιαντσίδου Κρυστάλλως κατά Θωμάτου Μιχαήλ, για την οποία είχε προηγηθεί αναλυτική εισήγηση. Σύμφωνα με αυτήν, το κρίσιμο ζήτημα εστιάζεται στην ερμηνεία του άρθρου 10 παρ. 2 περ. στ’ και ζ΄ του νόμου 4804/2021, που προβλέπει ασυμβίβαστο για όσους συνδέονται με τον δήμο ή τα νομικά του πρόσωπα με σύμβαση προμήθειας, έργου ή υπηρεσιών άνω των 10.000 ευρώ.
Το ερώτημα που τέθηκε είναι αν η έννοια της «σύμβασης σε ισχύ» εξαρτάται από την πλήρη εξόφλησή της ή από την ολοκλήρωση της υλικής εκτέλεσης. Η κρατήσασα γνώμη στο Γ΄ Τμήμα θεωρεί ότι η σύμβαση παύει να ισχύει με την οριστική παραλαβή του αντικειμένου και όχι με την οικονομική τακτοποίηση. Ωστόσο, μειοψηφία δικαστών υποστήριξε ότι η προσέγγιση αυτή περιορίζει δυσανάλογα το δικαίωμα του εκλέγεσθαι, καθώς τιμωρεί πρόσωπα που δεν διαθέτουν αποφασιστική επιρροή στις συμβάσεις των εταιρειών στις οποίες συμμετέχουν.
Το νομικό αντικείμενο και τα πραγματικά περιστατικά
Η ένσταση αφορούσε τον 50χρονο εκλεγέντα δημοτικό σύμβουλο Καμείρου, ο οποίος διατελούσε αντιπρόεδρος εταιρείας με ενεργές συμβάσεις με τον Δήμο Ρόδου. Το πρωτοβάθμιο δικαστήριο είχε απορρίψει την ένσταση, κρίνοντας ότι μία από τις συμβάσεις είχε ολοκληρωθεί πριν από την κρίσιμη ημερομηνία της 1ης Ιανουαρίου 2023, ακόμη και αν η πληρωμή έγινε αργότερα. Η πλευρά της αναιρεσείουσας επιμένει ότι το κριτήριο θα πρέπει να είναι η οικονομική εξόφληση και όχι η παραλαβή, θέτοντας ταυτόχρονα ζήτημα αν οι συμβάσεις πρέπει να αθροίζονται ανά έτος ή συνολικά.
Η υπόθεση Καλοπήτα και η απόφαση 615/2025
Η υπόθεση του 43χρονου Καλοπήτα αποτέλεσε την αφετηρία της νομολογιακής αλυσίδας που οδήγησε στην Ολομέλεια. Το Διοικητικό Πρωτοδικείο Ρόδου είχε δεχθεί ένσταση εναντίον του, θεωρώντας ότι είχε κώλυμα εκλογιμότητας λόγω συμμετοχής σε εταιρεία με ενεργές συμβάσεις άνω των 10.000 ευρώ. Το Συμβούλιο της Επικρατείας, με την απόφαση 615/2025, ανέδειξε τέσσερις θεμελιώδεις άξονες: το συνταγματικό πλαίσιο των κωλυμάτων, τον χρόνο κρίσης της νομιμότητας, την έννοια της ενεργής σύμβασης και την αναλογικότητα του ορίου.
Η απόφαση αυτή θεωρήθηκε σταθμός, καθώς συνδύασε την ανάγκη διαφάνειας με την κατοχύρωση των πολιτικών δικαιωμάτων. Επικαλέστηκε ρητά το άρθρο 5 του Συντάγματος, που προστατεύει το δικαίωμα συμμετοχής στην πολιτική ζωή, και το άρθρο 52, που εγγυάται τη γνήσια έκφραση της λαϊκής βούλησης, τονίζοντας ότι κάθε περιορισμός πρέπει να εξυπηρετεί θεμιτό σκοπό και να τηρεί την αρχή της αναλογικότητας.
Η υπόθεση Κόγγου και η παραπομπή στην Ολομέλεια
Αντίστοιχο ενδιαφέρον παρουσιάζει η υπόθεση Κόγγου, εκλεγέντος συμβούλου στην Ιαλυσό, ο οποίος έχασε την έδρα του μετά από απόφαση του Διοικητικού Πρωτοδικείου Ρόδου (337/2024) που δέχθηκε ένσταση εις βάρος του. Το Συμβούλιο της Επικρατείας, με την απόφαση 1086/2025, έκρινε ότι η υπόθεση εγείρει ζητήματα υπέρτερης θεσμικής σημασίας και την παρέπεμψε στην Ολομέλεια για οριστική κρίση.
Η παραπομπή αυτή σηματοδότησε την πρόθεση του ανώτατου δικαστηρίου να διαμορφώσει ενιαία νομολογία, ικανή να καθοδηγήσει όλα τα διοικητικά δικαστήρια της χώρας.
Το διακύβευμα και οι θεσμικές προεκτάσεις
Η χθεσινή συνεδρίαση της Ολομέλειας του ΣτΕ δεν αφορά απλώς τη Ρόδο ή τους τρεις εκλεγέντες συμβούλους· αποτελεί ένα κρίσιμο σταυροδρόμι για την έννοια της πολιτικής αμεροληψίας και της ισότητας των ευκαιριών στις εκλογές. Το Δικαστήριο καλείται να απαντήσει πώς μπορεί να διασφαλιστεί η διαφάνεια και η ακεραιότητα της τοπικής αυτοδιοίκησης χωρίς να καταλύεται το δικαίωμα κάθε πολίτη να συμμετέχει στην εκλογική διαδικασία.
Η επικείμενη απόφαση αναμένεται να λειτουργήσει ως νομολογιακός οδηγός για τις επόμενες δημοτικές και περιφερειακές εκλογές, καθορίζοντας με σαφήνεια την εφαρμογή του άρθρου 10 του ν. 4804/2021. Παράλληλα, θα επαναπροσδιορίσει τα όρια του θεμιτού περιορισμού των πολιτικών δικαιωμάτων υπό το πρίσμα του Συντάγματος και της αρχής της αναλογικότητας.