• Η απόφαση αναλύει την εφαρμογή του άρθρου 70 παρ. 1 ΚΔΔ για δεύτερη προσφυγή μετά από τυπική απόρριψη, προσδιορίζει το χρονικό σημείο τελεσιδικίας και επιβεβαιώνει την υπεροχή του ενωσιακού δικαίου έναντι αντικρουόμενων εθνικών διατάξεων
Με μία εκτενή και αιτιολογημένη απόφαση, το Διοικητικό Εφετείο Πειραιά έκανε δεκτή την έφεση πολίτη από τη Ρόδο, ακυρώνοντας πρόστιμο 20.000 ευρώ που του είχε επιβληθεί για τη λειτουργία ηλεκτρονικού παιγνίου τύπου «φρουτάκια».
Η υπόθεση ανέδειξε τρία κρίσιμα ζητήματα: το παραδεκτό δεύτερης προσφυγής όταν η πρώτη έχει απορριφθεί για τυπικούς λόγους, τον υπολογισμό της προθεσμίας άσκησής της με βάση το χρόνο τελεσιδικίας και τη συμβατότητα των διατάξεων του ν. 3037/2002 με το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Πιο συγκεκριμένα με την απόφαση Α 283/2025, το Γ’ Μονομελές Τμήμα του Διοικητικού Εφετείου Πειραιά δέχθηκε έφεση κατά της 482/2018 απόφασης του Μονομελούς Διοικητικού Πρωτοδικείου Ρόδου, εξαφάνισε τη διάταξη περί εκπροθέσμου και προχώρησε σε οριστική κρίση της υπόθεσης, ακυρώνοντας το πρόστιμο των 20.000 ευρώ που είχε επιβληθεί βάσει του ν. 3037/2002.
Ο εκκαλών εκπροσωπήθηκε από τον δικηγόρο κ. Χριστόφορο Καλογήρου, ενώ το Ελληνικό Δημόσιο εκπροσωπήθηκε από τη δικαστική πληρεξούσια του ΝΣΚ κ. Ευγενία Σοφία Καραγιάννη.
Τα πραγματικά περιστατικά και η πορεία της υπόθεσης
Η υπόθεση ανάγεται σε έλεγχο της 23ης Νοεμβρίου 2005 σε κατάστημα υγειονομικού ενδιαφέροντος στη Ρόδο, όπου διαπιστώθηκε εγκατάσταση και λειτουργία ηλεκτρονικού υπολογιστή με παίγνιο τύπου «φρουτάκια». Κατόπιν, ο Αναπληρωτής Προϊστάμενος της Υποδιεύθυνσης Ασφαλείας Ρόδου εξέδωσε πράξη επιβολής προστίμου 20.000 ευρώ κατ’ άρθρο 5 ν. 3037/2002.
Ο διοικούμενος άσκησε αρχικώς προσφυγή στις 20 Φεβρουαρίου 2005, η οποία απορρίφθηκε με την 273/2013 απόφαση του Διοικητικού Πρωτοδικείου Ρόδου ως απαράδεκτη λόγω παντελούς έλλειψης νομιμοποίησης του υπογράφοντος δικηγόρου.
Η απόφαση επιδόθηκε στον προσφεύγοντα στις 6 Αυγούστου 2014. Χωρίς να ασκηθεί έφεση, ο προσφεύγων κατέθεσε δεύτερη προσφυγή στις 18 Νοεμβρίου 2014, επικαλούμενος το άρθρο 70 παρ. 1 ΚΔΔ. Το Διοικητικό Πρωτοδικείο με την 482/2018 την απέρριψε εκ νέου, κηρύσσοντας την δεύτερη προσφυγή εκπρόθεσμη. Επί της έφεσης του διοικούμενου, το Διοικητικό Εφετείο Πειραιά αναίρεσε αυτήν την κρίση, διακρατώντας την υπόθεση και ακυρώνοντας την καταλογιστική πράξη.
Το δικονομικό πλαίσιο του άρθρου 70 παρ. 1 ΚΔΔ και η συνταγματική του θεμελίωση
Το άρθρο 70 παρ. 1 ΚΔΔ εισάγει απαγόρευση δεύτερης προσφυγής κατά της ίδιας πράξης ή παράλειψης, επιτρέποντάς την κατ’ εξαίρεση μόνο όταν η πρώτη προσφυγή έχει απορριφθεί τελεσιδίκως για τυπικό λόγο, με ρητές εξαιρέσεις (απόρριψη ως εκπρόθεσμη και περιπτώσεις εφαρμογής των άρθρων 28 παρ. 3, 139Α και 277 παρ. 1 ΚΔΔ). Η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας, με την 1828/2023, έκρινε ότι η ρύθμιση είναι συνταγματικά ανεκτή διότι υπηρετεί τον σκοπό της διασφάλισης μίας ουσιαστικής πρώτης κρίσης.
Καθοριστικής σημασίας είναι η έννοια του «τυπικού λόγου»: κάθε απόρριψη για έλλειψη δικονομικής προϋπόθεσης που δεν αγγίζει τη βασιμότητα και που μπορεί αντικειμενικώς να θεραπευθεί με νέα άσκηση προσφυγής. Έτσι, όταν υπάρχει παντελής έλλειψη νομιμοποιητικών στοιχείων του πληρεξουσίου (περίπτωση όπου το δικαστήριο δεν δύναται να καλέσει σε συμπλήρωση κατά το άρθρο 28 παρ. 3 ΚΔΔ), επιτρέπεται δεύτερη προσφυγή, αφού δεν συντρέχει μία από τις ρητές απαγορεύσεις.
Η ευρωπαϊκή διάσταση: δυσανάλογη γενική απαγόρευση και υπεροχή του Ενωσιακού Δικαίου
Ο ν. 3037/2002 επέβαλλε καθολική απαγόρευση εγκατάστασης και λειτουργίας ηλεκτρικών/ηλεκτρονικών/ηλεκτρομηχανικών παιγνίων, συμπεριλαμβανομένων των παιγνίων σε ηλεκτρονικούς υπολογιστές, σε κάθε χώρο πλην καζίνο, χωρίς διάκριση μεταξύ τεχνικών ψυχαγωγικών και τυχερών παιγνίων. Η Ευρωπαϊκή Δικαιοσύνη (ΔΕΚ, απόφ. 26.10.2006, C 65/05) έκρινε ότι το μέτρο αυτό παραβιάζει την ελεύθερη κυκλοφορία εμπορευμάτων και τις ελευθερίες εγκατάστασης και παροχής υπηρεσιών (άρθρα 28, 43, 49 Συνθ. ΕΚ), διότι είναι δυσανάλογο προς τους επικαλούμενους σκοπούς (αντιμετώπιση εθισμού, παράνομου πλουτισμού, απώλειας φορολογικών εσόδων) και η επίκληση δυσχέρειας ελέγχων δεν επαρκεί για τόσο ευρύ περιορισμό.
Στην ίδια κατεύθυνση, το Συμβούλιο της Επικρατείας, με την 2144/2009, ακύρωσε τις κανονιστικές διατάξεις της ΚΥΑ 1107414/1491/Τ.&Ε.Φ./26.11.2003 που αναπαρήγαν την οριζόντια απαγόρευση και ρύθμιζαν τη διαδικασία ελέγχου κυρώσεων. Ο κανόνας της υπεροχής του ενωσιακού δικαίου επιβάλλει στα εθνικά δικαστήρια να μην εφαρμόζουν εσωτερικές διατάξεις αντίθετες προς το πρωτογενές ενωσιακό δίκαιο, ακόμη και αν αυτές είναι τυπικά σε ισχύ.
Η αιτιολογία του Διοικητικού Εφετείου Πειραιά: από το παραδεκτό στην ουσία
Αφού έκρινε παραδεκτώς ασκηθείσα τη δεύτερη προσφυγή, το Δικαστήριο προχώρησε στην ουσιαστική εξέταση. Διαπίστωσε ότι η καταλογιστική πράξη στηριζόταν σε ανίσχυρες διατάξεις του ν. 3037/2002 και στο κανονιστικό πλαίσιο της σχετικής ΚΥΑ, οι οποίες έχουν κριθεί αντίθετες προς το ενωσιακό δίκαιο. Κατ’ εφαρμογή του άρθρου 79 παρ. 1 εδ. β’ ΚΔΔ, έλεγξε αυτεπαγγέλτως τη νομιμότητα και κατέληξε ότι η πράξη επιβολής προστίμου ήταν νομικώς πλημμελής και έπρεπε να ακυρωθεί.
Παράλληλα, σημείωσε ότι η αρχική απόρριψη για έλλειψη νομιμοποίησης εντάσσεται στους «τυπικούς λόγους» που επιτρέπουν δεύτερη προσφυγή, εφόσον δεν είχε χωρήσει πρόσκληση συμπλήρωσης ελλείψεων κατά το άρθρο 28 παρ. 3 ΚΔΔ (οπότε δεν ίσχυε κάποια από τις ρητές εξαιρέσεις του άρθρου 70 παρ. 1).
Οικονομικές συνέπειες και δικαστικά έξοδα
Το Δικαστήριο διέταξε την επιστροφή του παραβόλου. Στην παρούσα υπόθεση είχαν καταβληθεί δύο παράβολα των 100 ευρώ: το δεύτερο κηρύχθηκε αχρεωστήτως καταβληθέν και επιστρεπτέο ανεξαρτήτως εκβάσεως, ενώ διατάχθηκε και η απόδοση του λοιπού παραβόλου των 100 ευρώ. Δεν επιδικάστηκαν δικαστικά έξοδα κατά του Δημοσίου λόγω έλλειψης σχετικού αιτήματος.
