Η δημόσια ασφάλεια στις παραλίες δεν είναι τυπική υποχρέωση αλλά καθημερινή άσκηση ευθύνης. Με απόφαση του το Διοικητικό Πρωτοδικείο Ρόδου απέρριψε την προσφυγή του Δήμου Κω κατά έντεκα πράξεων επιβολής προστίμου της Λιμενικής Αρχής για μη τοποθέτηση πλωτών σημαντήρων που οριοθετούν την ασφαλή ζώνη κολύμβησης σε πολυσύχναστες ακτές.
Το δικαστήριο έκρινε ότι η μη σύναψη σύμβασης για τη ναυαγοσωστική κάλυψη και τη σήμανση οφειλόταν σε υπαιτιότητα του ίδιου του δήμου και όχι σε ανυπαίτια αδυναμία, επιβεβαιώνοντας το κύρος της απορριπτικής απόφασης της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου επί της ενδικοφανούς προσφυγής.
Τι ακριβώς συνέβη στις παραλίες
Σύμφωνα με τις εκθέσεις βεβαίωσης παράβασης, στο διάστημα από 18 Ιουλίου έως 29 Σεπτεμβρίου 2022, διαπιστώθηκε ότι σε τέσσερις πολυσύχναστες λουτρικές εγκαταστάσεις του νησιού, στο Τιγκάκι, στα Κρητικά, στον Άγιο Φωκά και στο Ψαλίδι, δεν είχαν τοποθετηθεί οι προβλεπόμενοι κίτρινοι πλωτοί σημαντήρες σε απόσταση δέκα μέτρων μεταξύ τους, όπως απαιτεί το προεδρικό διάταγμα για τη ναυαγοσωστική κάλυψη. Η υποχρέωση αφορά την περίοδο από 1 Ιουνίου έως 30 Σεπτεμβρίου, κατ’ ελάχιστον από τις δέκα το πρωί έως τις έξι το απόγευμα, και βαραίνει ρητά τους φορείς διαχείρισης των λουτρικών εγκαταστάσεων που χαρακτηρίζονται πολυσύχναστες.
Το δικαστήριο παρέθεσε το νομοθετικό τρίπτυχο που δένει την ευθύνη των φορέων:
πρώτον, την εξουσιοδοτική διάταξη του νόμου για τη ρύθμιση όρων και ελέγχων στις παραλίες, δεύτερον, το προεδρικό διάταγμα που εξειδικεύει τη σήμανση των ορίων κολύμβησης με σημαντήρες και τις υποχρεώσεις των διαχειριστών, και τρίτον, το νεότερο άρθρο που εισήγαγε ειδική ενδικοφανή διαδικασία για πρόστιμα προς δήμους με πιθανότητα διαγραφής μόνον όταν έχουν εγκαίρως εκκινήσει τις διαδικασίες ανάθεσης και η μη σύναψη σύμβασης δεν οφείλεται σε υπαιτιότητα του δήμου. Οι διατάξεις του προεδρικού διατάγματος προβλέπουν πρόστιμο δύο χιλιάδων ευρώ ανά παράβαση, που σε υποτροπή διπλασιάζεται. Αυτό εξηγεί το ύψος των έντεκα προστίμων των τεσσάρων χιλιάδων ευρώ έκαστο.
Κομβικό ρόλο έπαιξε η 798 του 2022 απόφαση της Ενιαίας Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων, με την οποία ακυρώθηκε στο σύνολο η διακήρυξη του δήμου για την παροχή υπηρεσιών ναυαγοσωστικής κάλυψης. Η ακύρωση στηρίχθηκε σε δύο βασικές πλημμέλειες όρων. Πρώτον, η προθεσμία υποβολής προσφορών τέθηκε στο κατώτατο όριο των δεκαπέντε ημερών, χωρίς επαρκή προσαύξηση παρότι απαιτούνταν υποχρεωτικές επιτόπιες επισκέψεις, κάτι που κρίθηκε ότι περιορίζει αδικαιολόγητα τον ανταγωνισμό. Δεύτερον, ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες εμπειρία εννέα συμβάσεων την τελευταία διετία, όρος που θεωρήθηκε δυσανάλογος και υπέρμετρα περιοριστικός. Μετά την ακύρωση, σύμφωνα με την απόφαση του δικαστηρίου, ο δήμος δεν προχώρησε σε αποτελεσματικές και έγκαιρες ενέργειες συμμόρφωσης, παρότι διέθετε χρόνο έως το τέλος της θερινής περιόδου του 2022.
Η Γραμματέας της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου είχε ήδη απορρίψει την ενδικοφανή προσφυγή του δήμου κρίνοντας ότι δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις του άρθρου για διαγραφή προστίμων. Το Διοικητικό Πρωτοδικείο, λειτουργώντας ως δικαστήριο ουσίας, εξέτασε εκ νέου τα στοιχεία του φακέλου και κατέληξε ότι η μη σύναψη σύμβασης δεν οφειλόταν σε εξωτερικά ανυπέρβλητα εμπόδια αλλά σε υπαιτιότητα του δήμου, αρχικά λόγω πλημμελούς διακήρυξης και στη συνέχεια λόγω αδράνειας στη συμμόρφωση. Έτσι, επιβεβαιώθηκε ότι τα πρόστιμα επιβλήθηκαν νομίμως και αιτιολογημένα.
Το μήνυμα προς τους δήμους είναι καθαρό. Οι διαδικασίες ανάθεσης για ναυαγοσωστική κάλυψη και σήμανση ορίων κολύμβησης δεν αποτελούν διαχειριστική λεπτομέρεια αλλά κρίσιμο κρίκο στην αλυσίδα της ασφάλειας. Όταν το νομοθετικό πλαίσιο δίνει δεύτερη ευκαιρία με το θεσμό της ενδικοφανούς προσφυγής και τη δυνατότητα διαγραφής προστίμων, αυτή προϋποθέτει αποδεδειγμένη επιμέλεια χωρίς σφάλματα στη διακήρυξη και χωρίς καθυστέρηση στην επανεκκίνηση της διαδικασίας. Η τήρηση των κανόνων ανταγωνισμού στις συμβάσεις συνδέεται άμεσα με την έγκαιρη παρουσία ναυαγοσωστών και την ορατή σήμανση στη θάλασσα. Το δικαστήριο επισημαίνει με σαφήνεια ότι το διακύβευμα είναι η ζωή και η υγεία των λουομένων σε περιοχές υψηλής επισκεψιμότητας.
Το Διοικητικό Πρωτοδικείο Ρόδου επικυρώνει τα πρόστιμα στον Δήμο Κω για ελλιπή σήμανση θαλάσσιας ζώνης λουομένων
