«Η κλιματική αλλαγή είναι μια από τις πιο επείγουσες και σύνθετες προκλήσεις της εποχής μας. Οι επιπτώσεις της ξεπερνούν, κατά πολύ, το περιβαλλοντικό και οικονομικό πλαίσιο. Αγγίζουν τον πολιτιστικό, κοινωνικό και ηθικό ιστό των κοινωνιών μας. Εάν αποτύχουμε να δράσουμε, διακινδυνεύουμε όχι μόνο τα οικοσυστήματα και τα μέσα διαβίωσης, αλλά και το πολιτιστικό μας απόθεμα, τις παραδόσεις και τις ταυτότητες που κρατούν τις κοινότητές μας ενωμένες», δήλωσε η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, στην 3η Υπουργική Συνάντηση της Συμμαχίας για την Κλιματική Δράση για τον Πολιτισμό (GFCBCA), που έλαβε χώρα στο περιθώριο της Διάσκεψης MONDIACULT της UNESCO, στην Βαρκελώνη, στις 28 Σεπτεμβρίου.
Πρόκειται για μια άτυπη συμμαχία, η οποία αριθμεί περισσότερα από 70 κράτη, καθώς και διεθνείς οργανισμούς (UNESCO, ICCROM, ICOM, ICOMOS), και εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών, με στόχο την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς, από την κλιματική αλλαγή. Η Συμμαχία συστάθηκε στο πλαίσιο της COP28, στο Ντουμπάι, το 2023. Η 3η Υπουργική Συνάντηση προετοίμασε το έδαφος για την COP30, η οποία έχει προγραμματιστεί να πραγματοποιηθεί το Νοέμβριο, στο Μπελέμ της Βραζιλίας, υιοθετώντας τη Διακήρυξη της Βαρκελώνης.
Στην παρέμβασή της, η Λίνα Μενδώνη τόνισε ότι «ο πολιτισμός αποτελεί ουσιώδη και απαραίτητο πυλώνα της παγκόσμιας απάντησης στην κλιματική κρίση». Ανέπτυξε τα βασικά σημεία του «Ελληνικού Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Προστασία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς από τις Επιπτώσεις της Κλιματικής Αλλαγής», το οποίο ολοκληρώνεται από το Υπουργείο Πολιτισμού, ως το τέλος του χρόνου. Τάχθηκε υπέρ της ανάγκης ενεργοποίησης εργαλείων, όχι μόνον σε εθνικό, αλλά κυρίως σε υπερεθνικό επίπεδο, προκειμένου να ενισχυθεί η συνεργασία με μηχανισμούς μείωσης του κινδύνου καταστροφών των πολιτιστικών αγαθών, υλικών και άυλων.
Η Υπουργός Πολιτισμού υπογράμμισε «την ανάγκη να ενσωματωθεί ο πολιτισμός και η πολιτιστική κληρονομιά στα Εθνικά Σχέδια Προσαρμογής των Κρατών Μελών στην Κλιματική Αλλαγή, καθώς και στη Στρατηγική για τη Δίκαιη Μετάβαση, καλώντας, παράλληλα τα μέλη της Συμμαχίας να υιοθετήσουν τους δείκτες για την πολιτιστική κληρονομιά, που προετοιμάστηκαν στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Στόχου για την Προσαρμογή των Ηνωμένων Εθνών, καθώς η χρήση τους καθιστά μετρήσιμη την πρόοδο των Εθνικών Σχεδίων, για την προσαρμογή της πολιτιστικής κληρονομιάς στην κλιματική αλλαγή». Σημείωσε την ανάγκη μείωσης του ανθρακικού αποτυπώματος του πολιτιστικού και δημιουργικού τομέα, μέσω της πράσινης μετάβασης. Τέλος, αναφέρθηκε στις διεθνείς πρωτοβουλίες της Ελλάδας για τον περιφερειακό συντονισμό, ως προς την κλιματική αλλαγή, και τόνισε ότι η Ελλάδα είναι έτοιμη να μοιραστεί την εμπειρία και τεχνογνωσία της.
Η Διακήρυξη της Βαρκελώνης επιβεβαίωσε ότι ο πολιτισμός και η πολιτιστική κληρονομιά αποτελούν, ταυτόχρονα, τομέα ευάλωτο στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, αλλά, συγχρόνως, και ισχυρό πόλο ανθεκτικότητας, ευαισθητοποίησης της κοινής γνώμης και μετασχηματισμού προς ένα βιώσιμο αναπτυξιακό πρότυπο, το οποίο θα στηρίζει τις τοπικές κοινωνίες. Μεταξύ άλλων, τα μέλη της Συμμαχίας ενθαρρύνονται να ενσωματώσουν την πολιτιστική κληρονομιά, τις τέχνες, τις δημιουργικές βιομηχανίες, την άυλη πολιτιστική τους κληρονομιά και την παραδοσιακή γνώση στις εθνικές στρατηγικές για το μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και την προσαρμογή στις επιπτώσεις της. Να αναπτύξουν σχέδια προσαρμογής για την προστασία της άυλης και υλικής πολιτιστικής κληρονομιάς, καθώς και να στηρίξουν την Ατζέντα Δράσης της COP30, ειδικότερα τον Στόχο 19 «Πολιτισμός, Πολιτιστική Κληρονομιά και Κλιματική Δράση».
