Τι εκτιμούν Αθήνα και Λευκωσία
Η ανακοίνωση του Αμερικανού Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ ότι οι ΗΠΑ θα αποσυρθούν από τη Συρία, προκάλεσε παγκόσμια εντύπωση αν όχι κατάπληξη. Στο εσωτερικό των ΗΠΑ οι αντιδράσεις ήταν ισχυρές με κορυφαίες τις παραιτήσεις του υπουργού Άμυνας Τζέιμς Μάτις και του απεσταλμένου στον διεθνή συνασπισμού κατά του ISIS Μπρετ Μακ Γκαρκ.
Η απόσυρση των ΗΠΑ
Ο Ντόναλντ Τραμπ αιτιολόγησε την απόφασή του για απόσυρση των 2.000 Αμερικανών πεζοναυτών που σταθμεύουν στη Συρία, γράφοντας στο Twitter (πού αλλού;) ότι έχει τελειώσει νικηφόρα ο πόλεμος κατά του ISIS, δηλαδή ο λόγος για τον οποίο, κατά τον Τραμπ, βρέθηκαν οι ΗΠΑ στη Συρία.
Η απόφαση Τραμπ αφήνει την Κουρδική πολιτοφυλακή YPG στο έλεος του Ερντογάν και του Άσαντ. Οι YPG (Μονάδες Προστασίας του Λαού) αποτελούν τον βασικό σύμμαχο των ΗΠΑ στη Συρία. Οι YPG με βαρύ φόρο αίματος συνέτριψαν στο έδαφος το Ισλαμικό Κράτος, έχοντας βέβαια την υποστήριξη των ΗΠΑ στον αέρα. Χωρίς την αμερικάνικη αεροπορία οι Κούρδοι δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν τον Ερντογάν ή τον Άσαντ.
Ωστόσο, δεν έχουν όλοι στην Ουάσιγκτον την ίδια άποψη με τον Τραμπ. Το Πεντάγωνο έχει την άποψη ότι η απόσυρση από τη Συρία θα δώσει στη Ρωσία περισσότερο χώρο, ενώ θα στείλει παγκοσμίως το μήνυμα ότι οι ΗΠΑ «αδειάζουν» κυνικά τους συντρόφους εν όπλοις Κούρδους, αφού πρώτα τους χρησιμοποίησαν. Είναι χαρακτηριστικά όσα γράφει ο Τζέιμς Μάτις στην επιστολή παραίτησής του από το Πεντάγωνο: «Μια βασική πεποίθηση που ανέκαθεν είχα είναι ότι η ισχύς μας ως έθνους είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη δύναμη του μοναδικού και ολοκληρωμένου συστήματος συμμαχιών και συνεργασιών. Ενώ οι ΗΠΑ παραμένουν το απαραίτητο έθνος στον ελεύθερο κόσμο, δεν μπορούμε να προστατεύσουμε τα συμφέροντά μας ή να εξυπηρετήσουμε αποτελεσματικά αυτόν τον ρόλο χωρίς να διατηρήσουμε ισχυρές συμμαχίες και να δείξουμε σεβασμό στους συμμάχους αυτούς.»
Μια παράλογη απόφαση;
Πολλοί μίλησαν για μια παράλογη απόφαση του Τραμπ που βλάπτει εντέλει τα γεωστρατηγικά συμφέροντα των ΗΠΑ. Εντούτοις, μια διαφορετική προσέγγιση εστιάζει στη λογική Τραμπ. Ο Αμερικανός πρόεδρος φαίνεται ότι διαχειρίζεται τα κρατικές υποθέσεις σαν να ήταν manager ιδιωτικής εταιρείας που αποσκοπεί στο βραχυπρόθεσμο κέρδος. Μένει εκεί που έχει κάτι να κερδίσει, φεύγει από εκεί που δεν έχει. Επιπλέον, ως απομονωτιστής, βάζει το άμεσο συμφέρον των ΗΠΑ πάνω από τη μακροχρόνια προοπτική του παγκόσμιου συστήματος.
Στη Συρία αυτή τη στιγμή οι ΗΠΑ δεν έχουν κάτι να κερδίσουν –τουλάχιστον έτσι το βλέπει ο Τραμπ. Συγκεκριμένα:
- Το ISIS έχει εξουδετερωθεί.
- Ο πόλεμος έχει ουσιαστικά λήξει με νίκη του Άσαντ, ο οποίος όμως δεν συνιστά πλέον απειλή για το Ισραήλ ή τις ΗΠΑ.
- Η ρώσικη αεράμυνα δεν καλύπτει τις ιρανικές δυνάμεις και την Χεζμπολά. Επομένως αυτές μπορούν να αντιμετωπιστούν από την ισραηλινή αεροπορία.
- Το Ιράν έχει αποδυναμωθεί από τις αμερικανικές κυρώσεις.
Επομένως, κατά τον Τράμπ η συριακή υπόθεση έχει σχεδόν λήξει για τις ΗΠΑ.
Η σύγκλιση με την Τουρκία
Αντικειμενικά, η αποχώρηση των ΗΠΑ αποτελεί νίκη για τον Ερνντογάν. Οι YPG αποδυναμώνονται και η προοπτική δημιουργίας κουρδικής οντότητας στη Συρία απομακρύνεται. Παράλληλα, η τουρκική κυβέρνηση έχει ήδη κάνει μια σημαντική κίνηση καλής θέλησης στις ΗΠΑ με την απελευθέρωση του πάστορα Μπράνσον, ενώ ο Τραμπ θέλει να πουλήσει πυραύλους Patriot στην Τουρκία προκειμένου αυτή να μην αγοράσει τους ρώσικους S 400. Είναι χαρακτηριστικό ότι της ανακοίνωσης της απόσυρσης των ΗΠΑ είχε προηγηθεί τηλεφωνική επικοινωνία Τραμπ-Ερντογάν.
Αυτή τη στιγμή δεν είναι δυνατόν να πούμε με βεβαιότητα να έχει ανοίξει νέο κεφάλαιο στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις. Είναι όμως σίγουρο ότι αυτές είναι σαφώς βελτιωμένες σε σχέση με το πώς ήταν πριν λίγους μήνες.
Ανησυχία σε Αθήνα και Λευκωσία
Η απόσυρση των ΗΠΑ από τη Συρία και το ενδεχόμενο αμερικανοτουρκικής σύγκλισης ανησυχούν Αθήνα και Λευκωσία. Ο Αλέξης Τσίπρα δήλωσε σχετικά μετά την Τριμερή Σύνοδο Κορυφής Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ: «Έχουμε μια ανησυχία, δεν το κρύβω, για τις εξελίξεις στη Συρία, που σχετίζονται και με την πρόσφατη απόφαση των ΗΠΑ, αλλά και για τον μελλοντικό ρόλο τρίτων χωρών στην περιοχή, της Τουρκίας, του Ιράν.» Από τη μεριά του, ο Κύπριος ΥΠΕΞ Νίκος Χρσιστοδουλίδης δήλωσε ότι η Λευκωσία προβληματίζεται από την απόφαση Τραμπ.
Η ανακοίνωσε του τουρκικού υπουργείου Άμυνας ότι πραγματοποιήθηκε κοινή αμερικανοτουρκική άσκηση νοτίως της Κύπρου (κατά παράβαση δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας), ενέτεινε την ανησυχία. Το κυπριακό ΥΠΕΞ διέψευσε την είδηση, παραδεχόμενο ωστόσο ότι έγινε στην ίδια περιοχή μια τουρκική άσκηση παράλληλα με μια αμερικανογαλλική…
Η Τουρκία και το Ισραήλ
Ζητήσαμε από τον Σωτήρη Ρούσσο, αναπληρωτή καθηγητή Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, το σχόλιο του για τις εξελίξεις μετά τη απόφαση Τραμπ. Ο κ. Ρούσσος μας είπε: «Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει στροφή στις αμερικανοτουρκικές. Όμως η αποχώρηση ΗΠΑ από τα κουρδικά εδάφη στη Συρία είναι δυνατόν να άρει το βασικό λόγο τριβών μεταξύ των δύο κρατών και να τα οδηγήσει στη σύγκλιση. Ο μόνος λόγος που αυτό θα επιβραδυνθεί είναι η μεγάλη καχυποψία της δεξιάς κυβέρνησης του Ισραήλ απέναντι στην Τουρκία του Ερντογάν.»
