Από τα καλντερίμια του Ζαγορίου ως τις διαδρομές της Άνδρου, τα ελληνικά βουνά αποκτούν ξανά ζωή.
Η εικόνα ενός περιπατητή με σακίδιο και μπαστούνια να ανεβαίνει αργά ένα ορεινό μονοπάτι, μέχρι πριν λίγα χρόνια, ήταν σχεδόν εξωτική για την ελληνική ύπαιθρο. Οι βουνίσιοι δρόμοι έμοιαζαν να ανήκουν στους κυνηγούς, στους βοσκούς και στους λίγους παλιούς ορειβάτες των συλλόγων, που ιδρύθηκαν στα μέσα του 20ού αιώνα. Σήμερα, όμως, η εικόνα αυτή αλλάζει με ταχύτητα που θα ζήλευαν πολλές άλλες μορφές υπαίθριας δραστηριότητας. Το hiking, ή πιο απλά η πεζοπορία στα ορεινά μονοπάτια, είναι πια η νέα πρόταση φυσικής άσκησης, κι ένας διαφορετικός τρόπος τουρισμού.
Πεζοπορία στο όρος Αίνος της Κεφαλονιάς, το μοναδικό Εθνικό Πάρκο που βρίσκεται σε ελληνικό νησί.
Η Ελλάδα διαθέτει ένα απίστευτα πλούσιο δίκτυο μονοπατιών. Οι επίσημες καταγραφές κάνουν λόγο για περισσότερα από 15.000 χιλιόμετρα σηματοδοτημένων διαδρομών, από τα νησιά μέχρι την Πίνδο. Τα μη σηματοδοτημένα μονοπάτια που χρησιμοποιούνται από περιπατητές, φυσιολάτρες ή ντόπιους υπολογίζονται σε πάνω από 30.000 χιλιόμετρα. Ο ΕΟΤ και η Ελληνική Ομοσπονδία Ορειβασίας-Αναρρίχησης έχουν ξεκινήσει τα τελευταία χρόνια προσπάθειες χαρτογράφησης, πιστοποίησης και ανάδειξης των παλαιών μονοπατιών, με στόχο την ένταξή τους σε τουριστικά προγράμματα και την προσέλκυση ενός κοινού που δεν ελκύεται μόνο από τις παραλίες, αλλά και από τις κορυφές.
Πώς αντιμετωπίζονται πια τα βουνά
Περιοχές που κάποτε θεωρούνταν «άγονες» ή μόνο για τους ντόπιους, όπως τα Ζαγοροχώρια, ο Ταΰγετος ή ο Όλυμπος, έχουν αποκτήσει δίκτυα διαδρομών με σήμανση, ψηφιακούς χάρτες και ξενώνες προσαρμοσμένους στις ανάγκες των πεζοπόρων. Το 2022, το δίκτυο “Andros Routes” ανακηρύχθηκε το πρώτο στην Ελλάδα που απέκτησε την ευρωπαϊκή πιστοποίηση “Leading Quality Trails – Best of Europe”. Στην ίδια πορεία κινούνται και τα μονοπάτια της Νάξου, της Κέας και της Σίφνου, δείχνοντας ότι ο πεζοπορικός τουρισμός δεν περιορίζεται στα βουνά, αλλά αγγίζει πια και τα νησιά.
Ο περιπατητικός τουρισμός αποφέρει περισσότερα από 200 εκατ. ευρώ ετησίως. Περιοχές, όπως οι Μηλιές Πηλίου, επενδύουν στη χαρτογράφηση και συντήρηση μονοπατιών.
Η τάση αυτή δεν είναι μόνο τουριστική. Η πανδημία επιτάχυνε μια βαθύτερη αλλαγή: οι άνθρωποι βγήκαν περισσότερο στη φύση, και το περπάτημα έγινε η πιο προσβάσιμη μορφή γυμναστικής. Σύμφωνα με τα στοιχεία της αγοράς, οι πωλήσεις ειδών outdoor εξοπλισμού στην Ελλάδα αυξήθηκαν κατά 40% την τριετία 2020–2023, με τις μεγαλύτερες άνοδοι να καταγράφονται σε παπούτσια πεζοπορίας, σακίδια και trekking poles. Τα μεγάλα καταστήματα αθλητικών ειδών διαθέτουν πια ειδικά τμήματα για hiking, ενώ πολλές μικρές επιχειρήσεις σε ορεινές περιοχές ενοικιάζουν εξοπλισμό ή οργανώνουν ημερήσιες πεζοπορίες.
Η νέα κουλτούρα του hiking έχει και ένα κοινωνικό πρόσημο. Οργανωμένες ομάδες, που ξεκίνησαν ως πρωτοβουλίες φίλων στο Facebook, αριθμούν σήμερα εκατοντάδες μέλη και οργανώνουν κάθε Σαββατοκύριακο διαδρομές σε βουνά της Αττικής, της Εύβοιας ή της Πελοποννήσου.
Η σήμανση των μονοπατιών στα βουνά της Άνδρου είναι εξαιρετικά οργανωμένη και οφείλεται κυρίως στις προσπάθειες του δικτύου Andros Routes.
Η οικονομική διάσταση
Ο περιπατητικός τουρισμός αποφέρει, σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΣΕΤΕ, περισσότερα από 200 εκατ. ευρώ ετησίως στην ελληνική οικονομία, κυρίως σε μικρές επιχειρήσεις φιλοξενίας, εστίασης και τοπικής παραγωγής. Το προφίλ του πεζοπόρου είναι διαφορετικό από εκείνο του τυπικού τουρίστα: μένει περισσότερες ημέρες, ξοδεύει περισσότερο σε τοπικά προϊόντα και ταξιδεύει συχνά εκτός υψηλής σεζόν. Αυτό εξηγεί γιατί όλο και περισσότερες περιοχές, όπως η Καρυστία ή το Πήλιο, επενδύουν στη χαρτογράφηση και συντήρηση μονοπατιών.
Παράλληλα, έχει αρχίσει να αναπτύσσεται ένα δίκτυο εθελοντών και συλλόγων που φροντίζουν τα μονοπάτια, καθαρίζουν, σηματοδοτούν και αναρτούν ηλεκτρονικούς οδηγούς. Το πρόγραμμα “Paths of Greece”, που ξεκίνησε από μια μικρή ομάδα το 2010, έχει πια εξελιχθεί σε πλατφόρμα που συνεργάζεται με δήμους, περιφέρειες και ιδιώτες, αναλαμβάνοντας την αναβίωση μονοπατιών σε όλη τη χώρα. Η δράση τους έχει ήδη καλύψει πάνω από 3.000 χιλιόμετρα διαδρομών.
Η σχέση των Ελλήνων με το βουνό
Παρά το ότι η χώρα διαθέτει το 77% της έκτασής της σε ορεινό ή ημιορεινό έδαφος, για δεκαετίες τα βουνά αντιμετωπίζονταν ως εμπόδιο και όχι ως πηγή πλούτου. Οι νεότερες γενιές, ωστόσο, βλέπουν την ανάβαση στο βουνό όχι μόνο ως φυσική δραστηριότητα, αλλά και ως επιστροφή σε έναν πιο αργό, ανθρώπινο ρυθμό. Οι μικρές αποστάσεις, η ανάγκη για αποσύνδεση από την οθόνη, η αίσθηση αυτονομίας που προσφέρει μια πεζοπορική διαδρομή, έχουν κάνει το hiking μια μορφή καθημερινής ψυχοθεραπείας.
Ορος Οξυά Φθιώτιδας. Η πεζοπορία στα ορεινά μονοπάτια, είναι πια η νέα πρόταση φυσικής άσκησης. Photo: Eurokinissi
Η κουλτούρα του hiking εξαπλώνεται γιατί απαντά σε μια ανάγκη που γίνεται όλο και πιο έντονη. Ανάγκη για σωματική δραστηριότητα χωρίς πίεση, για επαφή με το περιβάλλον χωρίς υπερβολές, για ταξίδια που δεν μετριούνται σε χιλιόμετρα. Καθώς τα ελληνικά βουνά, από τον Όλυμπο ως τον Σμόλικα, αποκτούν επιτέλους τη θέση που τους αξίζει στον τουριστικό χάρτη, το περπάτημα στα μονοπάτια τους μετατρέπεται σε τρόπο ζωής.
Η τουριστική αξιοποίηση των μονοπατιών αρχίζει να αποκτά και θεσμική υποστήριξη. Το Υπουργείο Τουρισμού ενέταξε το 2023 για πρώτη φορά ειδικό κονδύλι για «τουρισμό φύσης» στο αναπτυξιακό του πρόγραμμα, με στόχο την πιστοποίηση διαδρομών και τη δημιουργία ψηφιακής πύλης για τους περιπατητές. Παράλληλα, αρκετοί δήμοι συνδέουν τα μονοπάτια τους με πολιτιστικές στάσεις (αρχαιολογικούς χώρους, μοναστήρια, παλιά γεφύρια). Η διαδρομή πια από απλή άσκηση μετατρέπεται σε εμπειρία, από τα καλντερίμια του Ζαγορίου μέχρι τα μονοπάτια της Κρήτης που περνούν από μιτάτα και βυζαντινά εκκλησάκια.
Πηγή: newmoney.gr
