Η σκιά της διαφθοράς βαραίνει ξανά τη Ρόδο • Ογκώδης απαίτηση στοιχείων για προεγκρίσεις, αυθαίρετα και οικοδομικές άδειες • Πιθανό κλείσιμο της υπηρεσίας για το κοινό εν μέσω ελέγχων που συνδέονται με το κύκλωμα διαφθοράς που είχε αποκαλυφθεί από την ΕΛ.ΑΣ.
Η υπόθεση της Πολεοδομίας Ρόδου επιστρέφει στο προσκήνιο με ορμή. Η Εθνική Αρχή Διαφάνειας (ΕΑΔ), σε συνέχεια των αποκαλύψεων για το πολύκροτο σκάνδαλο διαφθοράς που συντάραξε την τοπική κοινωνία, έχει ανοίξει έναν νέο κύκλο ελέγχων.
Πιο συγκεκριμένα η ΕΑΔ ενεργοποιεί ένα νέο, συστημικό μέτωπο ελέγχου που δεν περιορίζεται σε μεμονωμένα περιστατικά, αλλά στοχεύει να αποτυπώσει τη συνολική λειτουργία, τις διαδικασίες και τις παρεκκλίσεις μιας υπηρεσίας που βρέθηκε στο κέντρο ενός πολύκροτου σκανδάλου.
Η απαίτηση για εκτεταμένα δεδομένα, τεκμηρίωση και ηλεκτρονικούς πίνακες απ’ όλες τις κρίσιμες ροές, από προεγκρίσεις και βεβαιώσεις όρων δόμησης έως καταγγελίες αυθαιρέτων και ανασυστάσεις φακέλων οικοδομικών αδειών, καθιστά εξαιρετικά πιθανή την προσωρινή αναστολή της εξυπηρέτησης του κοινού, καθώς η υπηρεσία θα χρειαστεί να αφιερώσει το σύνολο των δυνάμεών της στη συλλογή και αποστολή των στοιχείων.
Το νέο σκέλος της έρευνας της ΕΑΔ
Η Εθνική Αρχή Διαφάνειας, με έγγραφό της ανακοίνωσε την έναρξη ενός συστημικού ελέγχου που αφορά στην περίοδο από 1η Νοεμβρίου 2022 έως 30 Δεκεμβρίου 2024.
Ο έλεγχος επικεντρώνεται σε τρεις άξονες:
Τις αιτήσεις για έκδοση προέγκρισης και βεβαίωσης όρων δόμησης (ΒΟΔ), με ιδιαίτερη έμφαση στις καθυστερήσεις, τις ελλείψεις δικαιολογητικών και τις αδικαιολόγητες τροποποιήσεις φακέλων.
Τις καταγγελίες για αυθαίρετες κατασκευές, όχι μόνο στη Ρόδο αλλά και στα νησιά όπου η Υπηρεσία Δόμησης παρέχει διοικητική υποστήριξη. Ζητήθηκε λεπτομερής καταγραφή όλων των ενεργειών από την υποβολή της καταγγελίας μέχρι και την επιβολή ή είσπραξη προστίμων.
Τις ανασυστάσεις φακέλων οικοδομικών αδειών, που συχνά αποτέλεσαν αντικείμενο αδιαφανών πρακτικών, με την Αρχή να ζητά όλες τις αποφάσεις και τα δεδομένα σε ηλεκτρονική μορφή.
Η ΕΑΔ έθεσε αυστηρό χρονοδιάγραμμα, ζητώντας την πλήρη αποστολή στοιχείων μέχρι τις 10 Οκτωβρίου 2025, υπενθυμίζοντας ότι η μη συμμόρφωση επιφέρει κυρώσεις βάσει του άρθρου 100 του νόμου 4622/2019.
Τι ζητά να ελεγχθεί σε προεγκρίσεις και ΒΟΔ
Ειδικό κεφάλαιο του ελέγχου αφορά στον τρόπο που η Υπηρεσία χειρίστηκε αιτήσεις προέγκρισης και ΒΟΔ. Η ΕΑΔ ζητά να αποτυπωθεί πώς και γιατί αιτήσεις που είχαν χρεωθεί σε υπαλλήλους παρέμειναν σε εκκρεμότητα πέρα από τις προβλεπόμενες προθεσμίες, με ενδεικτικές αναφορές σε συγκεκριμένους αριθμούς αιτήσεων και ημερομηνίες. Ζητά επίσης να καταγραφεί η υπηρεσιακή πρακτική όταν οι φάκελοι κατατίθενται ελλιπείς ως προς τα τεχνικά στοιχεία, καθώς και να αιτιολογηθούν περιπτώσεις όπου οι προεγκρίσεις εκδόθηκαν ύστερα από χρονικό διάστημα πολύ πέραν όσων ορίζουν οι διατάξεις.
Ιδιαίτερη μνεία γίνεται και στις αλλοιώσεις στοιχείων φακέλων, όταν δηλαδή τα υποβληθέντα στοιχεία αντιστοιχούσαν αρχικά σε ένα ακίνητο και αργότερα μεταβλήθηκαν προκειμένου να αφορούν άλλο, ασύνδετο ακίνητο.
Η Αρχή απαιτεί γραπτή περιγραφή της «τηρούμενης υπηρεσιακής διαδικασίας» σε κάθε ξεχωριστή υπο-περίπτωση, από την πρωτοκόλληση έως την τελική πράξη ή την αιτιολογημένη απόρριψη, αναδεικνύοντας έτσι το κεντρικό ζητούμενο: την απόδειξη ότι το θεσμικό πλαίσιο εφαρμόστηκε με ομοιογένεια, διαφάνεια και εντός προθεσμιών.
Το μέτωπο των αυθαιρέτων και ο ηλεκτρονικός έλεγχος
Σε ό,τι αφορά στις καταγγελίες για αυθαίρετες κατασκευές, η ΕΑΔ δεν περιορίζεται σε μια γενική αποτύπωση. Ζητά να περιγραφεί αναλυτικά η αλληλουχία των ενεργειών: από τον προγραμματισμό αυτοψίας με ενημέρωση των εμπλεκομένων έως την επιβολή προστίμων, την τυχόν απόφαση του ΣΥΠΟΘΑ, τη διασταύρωση δηλώσεων υπαγωγής και τη διαπίστωση αν απαιτούνταν πρόσθετες εγκρίσεις, μέχρι και τις ενέργειες κατεδάφισης.
Όλα αυτά καλούνται να καταγραφούν με στοιχεία όπως τιμές ζώνης και ενδείξεις για τμήματα υπό καθεστώς προστασίας του Υπουργείου Πολιτισμού, αλλά και με χρήση εργαλείων παρακολούθησης όπως το e-poleodomia.
Οι ανασυστάσεις φακέλων ως «κρυφή πύλη»
Ιδιαίτερη βαρύτητα δίδεται στις ανασυστάσεις φακέλων οικοδομικών αδειών, φωτίζοντας ένα πεδίο με μεγάλο ρίσκο αδιαφάνειας. Η ΕΑΔ ζητά την υπηρεσιακή διαδικασία που ακολουθήθηκε μέσα στο εξεταζόμενο διάστημα, την ηλεκτρονική αποστολή όλων των αποφάσεων ανασύστασης και την παράθεση αναλυτικών δεδομένων σε ξεχωριστό πίνακα, προκειμένου να ελεγχθεί η κανονικότητα, η πληρότητα και η τεκμηρίωση των πράξεων.
Το ενδιαφέρον για τις ανασυστάσεις δεν είναι τυχαίο. Σε μια υπηρεσία όπου ο «φάκελος» αποτελεί το αποδεικτικό σώμα μιας διοικητικής ιστορίας, οι ανασυστάσεις μπορούν, αν δεν γίνονται με αυστηρούς κανόνες, να λειτουργήσουν ως μεταγενέστερη «εξαέρωση» στοιχείων ή ως ανακατασκευή πραγματικότητας που νομιμοποιεί εκ των υστέρων προβληματικές πράξεις.
Στελέχωση, διοικητική υποστήριξη και οργανωτικές αντοχές
Πέρα από τις υπό εξέταση πράξεις, η ΕΑΔ ζητά πλήρη εικόνα της στελέχωσης της Υπηρεσίας Δόμησης, της εσωτερικής της διάρθρωσης και της κατανομής του ανθρώπινου δυναμικού στο εξεταζόμενο διάστημα έως και σήμερα. Ζητά επίσης να καταγραφεί αν και σε ποιους άλλους δήμους παρέχεται διοικητική υποστήριξη. Το αίτημα αυτό συνδέεται ευθέως με την αξιολόγηση των οργανωτικών αντοχών και των πραγματικών δυνατοτήτων της υπηρεσίας να ανταποκριθεί στον φόρτο και στον θεσμικό της ρόλο.
Η σκιά του σκανδάλου
Το νέο κεφάλαιο ελέγχου δεν εμφανίστηκε εν κενώ. Αποτελεί φυσική συνέχεια μιας πολύμηνης έρευνας της Υπηρεσίας Εσωτερικών Υποθέσεων Σωμάτων Ασφαλείας, η οποία κατέληξε σε ογκώδη δικογραφία και οδήγησε στο επίκεντρο ένα πολυδαίδαλο κύκλωμα με έδρα την Υπηρεσία Δόμησης Ρόδου.
Η υπόθεση, που αναμένεται να εισέλθει στο δεύτερο στάδιο της κύριας ανάκρισης, αποκάλυψε ένα δίκτυο όπου υπάλληλοι, ιδιώτες πολιτικοί μηχανικοί και επιχειρηματίες φαίνεται να συνέπρατταν συστηματικά σε παρακάμψεις διαδικασιών, με αντάλλαγμα χρήματα, παροχές και «διευκολύνσεις».
Οι βασικοί κατηγορούμενοι είναι επτά: μια γυναίκα 48 ετών που υπηρετούσε ως προϊσταμένη στο Τμήμα Έκδοσης Οικοδομικών Αδειών, ένας άνδρας 55 ετών ως προϊστάμενος Ελέγχου Κατασκευών, ένας άνδρας 56 ετών ως αναπληρωτής διευθυντής, δύο υπάλληλοι 65 και 54 ετών, μια γυναίκα 48 ετών ως ιδιώτης πολιτικός μηχανικός και ένας άνδρας 68 ετών ως ιδιώτης αρχιτέκτονας–μηχανικός.
Ακόμη είκοσι ένα άτομα πρόκειται να απολογηθούν σε δεύτερο χρόνο, ανάμεσά τους εργολάβοι, ξενοδόχοι, τεχνικοί και ιδιώτες, που κατά περίπτωση συμμετείχαν σε δωροδοκίες, ψευδείς βεβαιώσεις και άλλες έκνομες πράξεις.
Το μοντέλο δράσης που προκύπτει από τις πράξεις της ανάκρισης περιγράφει μια «παράλληλη διοίκηση» στο εσωτερικό της υπηρεσίας. Αιτήματα γίνονταν δεκτά εκτός προθεσμιών, φάκελοι προωθούνταν χωρίς πλήρη δικαιολογητικά, προεγκρίσεις και άδειες εκδίδονταν με παραλείψεις ή ψευδή στοιχεία και ζητούνταν ή λαμβάνονταν χρηματικές ή σε είδος παροχές – από διαμονές σε ξενοδοχεία μέχρι καθαρά ποσά με προ-συμφωνημένα «τιμολόγια» για συγκεκριμένες διεκπεραιώσεις. Η εικόνα είναι ενός σχήματος με ιεραρχία, ρόλους και προσυμφωνημένες «διαδρομές» προκειμένου ένας φάκελος να βρεθεί πιο μπροστά στην ουρά ή να αλλάξει, με τρόπο που να φαίνεται σύννομος, η πραγματική του ταυτότητα.
Από την ογκώδη δικογραφία προέκυψαν ειδικότερα:
• 34 ξεχωριστές υποθέσεις, που περιελάμβαναν δωροδοκίες, καταχρήσεις εξουσίας, πλαστογραφίες και συγκάλυψη αυθαιρέτων.
• 7 βασικοί κατηγορούμενοι (δημόσιοι υπάλληλοι, μηχανικοί και προϊστάμενοι τμημάτων), αλλά και ακόμη 21 εμπλεκόμενοι που απολογούνται σε δεύτερο χρόνο.
• Συναλλαγές με χρηματικά ποσά που ξεκινούσαν από 1.000 ευρώ και έφταναν έως και τις 30.000 ευρώ για «εξυπηρετήσεις» όπως έκδοση αδειών, διαγραφή προστίμων και παράκαμψη ελέγχων.
Το «μοντέλο λειτουργίας» του κυκλώματος βασιζόταν σε χειραγώγηση φακέλων, παράκαμψη διαδικασιών και χρηματισμούς, δημιουργώντας μια κανονική «παράλληλη υπηρεσία» με ιδιωτικούς όρους εξυπηρέτησης.
Το οργανωτικό μοντέλο της διαφθοράς
Στην καρδιά του μηχανισμού ήταν η εργαλειοποίηση των διαδικασιών. Η υποδοχή αιτημάτων εκτός προθεσμιών άμβλυνε τον θεσμικό έλεγχο. Η επεξεργασία φακέλων χωρίς πλήρη δικαιολογητικά λειτουργούσε ως προθάλαμος για μεταγενέστερες «διορθώσεις» κατά το δοκούν. Η χορήγηση προεγκρίσεων και αδειών με παραλείψεις ή ψευδή δεδομένα νομιμοποιούσε ένα αποτέλεσμα που σε άλλη περίπτωση δεν θα μπορούσε να σταθεί. Και όλα αυτά συνέβαιναν με αντάλλαγμα χρήματα ή παροχές, δημιουργώντας μια «αγορά» εντός της δημόσιας διοίκησης – μια αγορά όπου ο κανόνας δεν ήταν ο νόμος, αλλά το διαπραγματευτικό εύρος της κάθε περίπτωσης.
Το ευρύτερο διακύβευμα
Η υπόθεση της Πολεοδομίας Ρόδου δεν αφορά μόνο μια τοπική υπηρεσία. Αποκαλύπτει ένα σύστημα παγιωμένης διαφθοράς στη δημόσια διοίκηση, όπου η θεσμική λειτουργία αντικαταστάθηκε από ένα δίκτυο παράνομων συναλλαγών. Το νέο σκέλος της έρευνας, με την εμπλοκή της ΕΑΔ, έχει στόχο να διερευνήσει όχι μόνο μεμονωμένες πράξεις αλλά και τις συστημικές παθογένειες που επέτρεψαν στο κύκλωμα να δρα για χρόνια ανενόχλητα.
Οι επόμενοι μήνες θα είναι κρίσιμοι: η πορεία της ανάκρισης, η αποστολή των στοιχείων και η πιθανή απαγγελία νέων κατηγοριών θα κρίνουν αν η Πολεοδομία Ρόδου μπορεί να ανακτήσει την αξιοπιστία της ή αν θα παραμείνει σύμβολο θεσμικής παρακμής.
