Η αυτοδιοίκηση υπήρξε διαχρονικά το θεσμικό ανάχωμα απέναντι στην κοινωνική διάλυση. Από την πρόνοια ως την πολιτική προστασία, από το περιβάλλον ως τη στέγαση, οι Δήμοι καλούνται καθημερινά να δώσουν λύσεις με υποδομές ελλιπείς,
προσωπικό ανεπαρκές και θεσμικά μέσα αποδυναμωμένα. Παρ’ όλα αυτά, είναι ο μόνος θεσμός που παραμένει χειροπιαστά κοντά στον πολίτη.
Στην ημερίδα του ΠΑΣΟΚ για την Αυτοδιοίκηση, όπου συμμετείχαν πλήθος αυτοδιοικητικών από όλη την χώρα αναδείχθηκε με σαφήνεια ότι ένας πολιτικός χώρος που επιδιώκει να εκφράσει πλειοψηφικά ρεύματα, δεν μπορεί παρά να συντονιστεί με τα αυθεντικά κοινωνικά κινήματα. Και ένα από αυτά είναι η μάχη για χειραφετημένη, ισχυρή, δημοκρατική αυτοδιοίκηση.
Η Πολιτεία οφείλει να επανατοποθετήσει την Αυτοδιοίκηση στον ρόλο που της ανήκει. Πώς;
1.Θεσμική και οικονομική αυτοτέλεια με βάση την αρχή “αρμοδιότητες = πόροι +προσωπικό”
Η αρχή «αρμοδιότητες χωρίς πόρους» έχει οδηγήσει τους Δήμους σε λειτουργική
παράλυση. Κάθε νέα αρμοδιότητα πρέπει να συνοδεύεται με δεσμευμένους
οικονομικούς και ανθρώπινους πόρους. Ανάκτηση της διοικητικής ισορροπίας στουςΔήμους.Η θεσμική ενίσχυση των Προέδρων των Τοπικών Συμβουλίων πρέπει να αποτελέσει βασικό κορμό κάθε προοδευτικής μεταρρύθμισης. Με ξεχωριστή κάλπη, διακριτό ρόλο, κανονιστικές αρμοδιότητες και πρόσβαση σε τοπικούς πόρους, ώστε οι κοινότητες να μην είναι απλώς συμβουλευτικές – αλλά λειτουργικές μονάδες δημοκρατίας και ευθύνης.
2.Αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας προς όφελος των τοπικών κοινωνιών.
Η αναξιοποίητη ακίνητη περιουσία της ΕΤΑΔ και του ΤΑΙΠΕΔ παραμένει αδρανής, ενώ οι κοινωνίες στενάζουν από έλλειψη στέγασης, σχολικών δομών, πρασίνου και δημόσιων χώρων.Οι ΟΤΑ μπορούν και πρέπει να γίνουν φορείς ανάπτυξης κοινωνικής
κατοικίας, παιδικών σταθμών, πράσινων σημείων και κρίσιμων υπηρεσιών – εφόσον τους αποδοθούν όσα τους ανήκουν.
Ιδίως σήμερα, είναι επιτακτική ανάγκη να θεσμοθετηθούν ειδικά χρηματοδοτικά
εργαλεία για την κατασκευή φοιτητικών εστιών, κοινωνικής και εργατικής
κατοικίας σε δημοτικά ακίνητα, με προτεραιότητα στα νησιά και τις τουριστικές
περιοχές που πλήττονται από στεγαστικό αποκλεισμό. Οι Δήμοι πρέπει να έχουν ρόλο υλοποίησης τέτοιων προγραμμάτων, σε συνεργασία με το ΥΠΕΣ, το ΥΠΕΝ και το Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής.
3 .Ενεργειακή μετάβαση με συμμετοχή των Δήμων ως παραγωγών και ωφελούμενων.
Οι ΟΤΑ πρέπει να έχουν δεσμευμένο ενεργειακό χώρο, να συμμετέχουν σε ενεργειακές κοινότητες και να στηρίζουν έμπρακτα την ενεργειακή φτώχεια των πολιτών. Όχι απλώς καταναλωτές, αλλά παραγωγοί κοινωνικού κέρδους και τοπικής ανθεκτικότητας.
4.Αναβάθμιση της τοπικής δημοκρατίας και της πολιτικής συμμετοχής
Η ξεχωριστή κάλπη για τα Τοπικά Συμβούλια και η επαναφορά των δημοκρατικών
ισορροπιών στα Δημοτικά Συμβούλια αποτελούν θεσμική προϋπόθεση για ένα νέο
μοντέλο διακυβέρνησης. Τα τοπικά συλλογικά όργανα δεν μπορούν να είναι
διακοσμητικά – πρέπει να είναι λειτουργικά, εκπροσωπητικά και λογοδοτούνται.
5.Τοπική πολιτική για το δημογραφικό και την παραμονή των νέων στην
περιφέρεια.Η στήριξη νέων οικογενειών, η στέγαση, τα τοπικά φορολογικά κίνητρα και η δημιουργία θέσεων εργασίας σε κρίσιμους τομείς των ΟΤΑ (π.χ. περιβάλλον, ανακύκλωση, τεχνικές υπηρεσίες) μπορούν να αποτελέσουν πραγματική τοπική απάντηση στη φυγή του παραγωγικού πληθυσμού. Οι Δήμοι πρέπει να αποκτήσουν ρόλοόχι μόνο στην πρόβλεψη, αλλά και στην εφαρμογή πολιτικών δημογραφικής αναστροφής.Η ανασυγκρότηση της χώρας θα ξεκινήσει από τους Δήμους – εκεί όπου ο πολίτης δοκιμάζει στην πράξη αν η Δημοκρατία έχει ακόμη υπόσταση. Αν η Αυτοδιοίκηση παραμείνει θεσμός περιορισμένος, η κοινωνία θα παραμείνει σε απορρύθμιση. Αν της δοθεί ρόλος, λόγος και πόροι, μπορεί να εξελιχθεί στον πιο δημιουργικό και παραγωγικό φορέα της νέας εποχής.
Για να αντιμετωπίσουμε τα μεγάλα προβλήματα της χώρας – το δημογραφικό, τη στεγαστική κρίση, την περιβαλλοντική υποβάθμιση, την ενεργειακή ανασφάλεια – η Αυτοδιοίκηση πρέπει να αναγνωριστεί όχι απλώς ως φορέας υλοποίησης, αλλά ως ισότιμος θεσμικός συνομιλητής.
Με ρόλο στον σχεδιασμό, λόγο στην υλοποίηση, ευθύνη και ελευθερία.
Η Δημοκρατία δεν ζει στα δελτία Τύπου των υπουργείων. Ζει στις γειτονιές. Στους ανθρώπους. Στον Δήμο. Αυτό είναι το στοίχημα της εποχής. Κι αυτό οφείλουμε να το κερδίσουμε.
