• Μετά την προσφυγή του Δήμου Ρόδου για τη γραμμή Φαληράκι – Καστρί, ακολούθησε νέα νομική κίνηση από την Ένωση ταξί κατά της Περιφέρειας, για άλλες γραμμές, εντείνοντας το συγκοινωνιακό και πολιτικό θρίλερ στο νησί
Σε νέα φάση κλιμάκωσης εισέρχεται η διαμάχη για τον έλεγχο του συγκοινωνιακού χάρτη στη Ρόδο. Μετά την προσφυγή του Δήμου Ρόδου κατά της απόφασης της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου για την εκχώρηση της γραμμής Φαληράκι – Καστρί στο ΚΤΕΛ Ρόδου Α.Ε., στον χορό των αντιδράσεων μπαίνουν πλέον και οι επαγγελματίες οδηγοί ταξί του νησιού, καταθέτοντας και αυτοί προσφυγή μέσω της δικηγόρου κ. Μαίρης Μητσού.
Ο Δήμος Ρόδου θεωρεί την απόφαση της Περιφέρειας παράνομη και αναρμόδια, υποστηρίζοντας ότι η εν λόγω διαδρομή εκτείνεται σε περιοχή ήδη χαρακτηρισμένη ως αστική και εξυπηρετείται εδώ και χρόνια από τον δημοτικό συγκοινωνιακό φορέα, πρώην ΡΟΔΑ και νυν υπό τον έλεγχο του Δήμου. Με αυτά τα επιχειρήματα, ο Δήμος ζήτησε την ακύρωση της απόφασης.
Η Περιφέρεια, από την πλευρά της, υπερασπίζεται τη νομιμότητα της απόφασης και επισημαίνει πως ενδέχεται η προσφυγή του Δήμου να οδηγήσει σε πλήρη αμφισβήτηση του καθεστώτος προστασίας του σημερινού δημοτικού συγκοινωνιακού έργου.
Την ίδια στιγμή, η Ένωση Αυτοκινητιστών Ταξί Ρόδου προσέφυγε επίσης κατά της ίδιας απόφασης, επικαλούμενη άμεση οικονομική ζημία για τα μέλη της. Όπως αναφέρεται στην προσφυγή, η ανάθεση της γραμμής στο ΚΤΕΛ περιορίζει δραστικά τη δραστηριότητα των ταξί στο ανατολικό μέτωπο του νησιού, και έρχεται σε σύγκρουση με τις θεμελιώδεις διατάξεις του Συντάγματος περί ελεύθερης επαγγελματικής δραστηριότητας. Τα ταξί ειδικότερα προσβάλλουν την απόφαση για δύο γραμμές και ειδικότερα 1) αεροδρόμιο –Φαληράκι και αντίστροφα (διαμέσου των οδών επαρχιακή οδός 81402, εθνική οδός Αν. Ακτές–Αεροδρόμιο και εθνική οδός Ρόδου – Λίνδου) 2) Αεροδρόμιο –Φαληράκι –Κάλαθος –Λίνδος –Πεύκοι –Κιοτάρι –Γεννάδι και αντίστροφα (δια μέσου των οδών επαρχιακή οδός 814Α02, εθνική οδός Αν. Ακτές –Αεροδρόμιο, εθνική οδός Ρόδου -Λίνδου, επαρχιακή οδός 81Α30, επαρχιακή οδός 814α01.
Το ζήτημα μετατρέπεται σε μείζον πολιτικό και θεσμικό ζήτημα. Στο επίκεντρο βρίσκεται η ερμηνεία και εφαρμογή του Νόμου 4974/2022 και του Ευρωπαϊκού Κανονισμού 1370/2007, που ορίζουν με λεπτομέρεια ποιος έχει την αρμοδιότητα χάραξης και ανάθεσης αστικών και υπεραστικών γραμμών.
Οι θέσεις του Δήμου
Η επιχειρηματολογία του Δήμου βασίζεται σε δύο βασικούς άξονες:
1. Χωροταξική αρμοδιότητα: Ο Δήμος υποστηρίζει ότι η περιοχή του Φαληρακίου – Καστρί ανήκει στον αστικό ιστό της Ρόδου, έχει χαρακτηριστεί ρητά ως αστική ζώνη ήδη από το 1983 και, επομένως, υπάγεται στην αρμοδιότητά του για τον καθορισμό των σχετικών γραμμών.
2. Προϋπάρχουσα εξυπηρέτηση: Η συγκεκριμένη διαδρομή, κατά τον Δήμο, εξυπηρετείται εδώ και δεκαετίες από τη δημοτική συγκοινωνία, αρχικά από τη ΡΟΔΑ και σήμερα από τον Δήμο, και δεν υφίσταται λόγος παρέμβασης της Περιφέρειας ή ανάθεσης σε άλλο φορέα.
Ειδικότερα, ο Δήμος επικαλείται το άρθρο 3 του Νόμου 4974/2022 και την εξαίρεση που προβλέπει για περιοχές ευθύνης της ΡΟΔΑ, σύμφωνα με την οποία το συγκοινωνιακό έργο εντός αυτών των ορίων δεν εντάσσεται στο γενικό καθεστώς διαγωνισμών ή απευθείας αναθέσεων.
Η παρέμβαση των ταξί
Η προσφυγή της Ένωσης ταξί έρχεται να προσθέσει ένα νέο, βαρύνον στοιχείο στην υπόθεση. Η Ένωση εκπροσωπεί περίπου 690 επαγγελματίες του νησιού και κάνει λόγο για σοβαρή διατάραξη της οικονομικής δραστηριότητας των μελών της. Σύμφωνα με το σκεπτικό της προσφυγής, η απόφαση της Περιφέρειας επιτρέπει στο ΚΤΕΛ να εισβάλει σε παραδοσιακά “προνομιακό” πεδίο των ταξί, δημιουργώντας συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού, χωρίς καν να έχουν προηγηθεί μελέτες σκοπιμότητας, διαβούλευση ή άλλες νόμιμες διαδικασίες.
Παράλληλα, επισημαίνεται ότι η απόφαση παραβιάζει το θεμελιώδες συνταγματικό δικαίωμα της ελεύθερης άσκησης επαγγέλματος, αφού επιφέρει περιορισμούς στη δραστηριότητα των μελών της Ένωσης χωρίς τεκμηρίωση ή αντιστάθμισμα.
Οι θέσεις της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου:
Η Περιφέρεια απαντά με μία σειρά από επιχειρήματα – όχι μόνο νομικής και διοικητικής τάξης, αλλά και βάσει του ευρωπαϊκού θεσμικού πλαισίου για τις δημόσιες μεταφορές. Οι θέσεις της είναι ξεκάθαρες: η απόφαση ήταν νόμιμη, αναγκαία και βασισμένη σε υπαρκτά κενά εξυπηρέτησης και προβλήματα εφαρμογής του μεταβατικού πλαισίου μετά την κατάργηση της ΡΟΔΑ. Στόχος δε, είναι η εξυπηρέτηση της κίνησης κυρίως των τουριστών τη θερινή περιόδο.
1. Η αρμοδιότητα για νέες γραμμές ανήκει στην Περιφέρεια
Η Περιφέρεια επικαλείται τον Ν. 4974/2022 και τον Κανονισμό (ΕΕ) 1370/2007, σύμφωνα με τους οποίους οι Περιφέρειες είναι οι αρμόδιες τοπικές αρχές για τον σχεδιασμό, την εποπτεία, την ανάθεση και τη χάραξη νέων τακτικών γραμμών – είτε πρόκειται για υπεραστικές είτε για αστικές, εκτός των εξαιρέσεων που ορίζονται με σαφήνεια στον νόμο. Σύμφωνα με την ερμηνεία της, αυτές οι εξαιρέσεις (π.χ. ΟΑΣΑ, ΟΑΣΘ, ΡΟΔΑ ως ΝΠΙΔ) δεν καλύπτουν τον Δήμο Ρόδου ως ΝΠΔΔ, στον οποίο πέρασε πλέον η αρμοδιότητα συγκοινωνίας μετά την κατάργηση της ΡΟΔΑ την 1/1/2024.
2. Η προστασία που είχε η ΡΟΔΑ δεν κληρονομείται αυτόματα στον Δήμο
Η ΡΟΔΑ ως Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου (ΝΠΙΔ) λειτουργούσε βάσει ειδικού προστατευτικού καθεστώτος. Με την αυτοδίκαιη λύση της, το συγκοινωνιακό έργο μεταφέρθηκε στον Δήμο Ρόδου, που όμως είναι Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου (ΝΠΔΔ). Κατά την Περιφέρεια, αυτό σημαίνει ότι το καθεστώς προστασίας δεν ισχύει πλέον – αφού δεν προβλέπεται εξαίρεση από τον ελεύθερο ανταγωνισμό υπέρ ΝΠΔΔ, βάσει του ευρωπαϊκού δικαίου. Ο Δήμος, επομένως, ασκεί συγκοινωνιακό έργο χωρίς νομική κατοχύρωση και καθίσταται ευάλωτος σε προσφυγές.
«Η προσπάθεια του Δήμου να μπλοκάρει τη γραμμή μπορεί τελικά να του στερήσει και το έργο που ήδη εκτελεί», σημειώνουν στελέχη της Περιφέρειας.
3. Η γραμμή Φαληράκι – αεροδρόμιο είναι υπεραστική
Η Περιφέρεια ισχυρίζεται ότι η διαδρομή εκτείνεται πέραν των αστικών ορίων του Δήμου και συνδέει τουριστικά σημεία μεγάλης γεωγραφικής εμβέλειας με τον βασικό πυλώνα υποδοχής επισκεπτών – το αεροδρόμιο. Συνεπώς, δεν πρόκειται για αστική, αλλά για υπεραστική γραμμή, την οποία μόνο η Περιφέρεια έχει την αρμοδιότητα να εγκρίνει και να αναθέσει.
Ακόμη και αν ένα τμήμα της γραμμής εμπίπτει σε περιοχή αστικής εξυπηρέτησης, η συνολική της φύση και ο προορισμός της είναι υπεραστικοί. Αυτό, κατά την Περιφέρεια, καθιστά αβάσιμη την επιχειρηματολογία του Δήμου περί αρμοδιότητας.
4. Υφίσταται συγκοινωνιακή ανάγκη που δεν καλύπτεται
Η Περιφέρεια ισχυρίζεται ότι η υφιστάμενη εξυπηρέτηση από τον Δήμο είναι ανεπαρκής – ειδικά κατά την τουριστική περίοδο, όταν η επιβατική ζήτηση εκτινάσσεται. Το Φαληράκι και οι γύρω περιοχές, με δεκάδες χιλιάδες επισκέπτες ημερησίως, δεν καλύπτονται επαρκώς από τη δημοτική συγκοινωνία, σύμφωνα με τα στοιχεία που επικαλείται η Περιφέρεια.
Επομένως, είναι θεσμική υποχρέωση της Περιφέρειας, βάσει του Κανονισμού 1370/2007, να διασφαλίσει τη συνεχή, επαρκή και ισότιμη μεταφορά πολιτών και τουριστών. Η ανάθεση της γραμμής στο ΚΤΕΛ Ρόδου έγινε, σύμφωνα με την ίδια, ύστερα από αξιολόγηση της ζήτησης και της διαθεσιμότητας φορέων.
5. Ο Δήμος δεν πληροί τις ευρωπαϊκές προδιαγραφές λειτουργίας φορέα μεταφοράς
Η Περιφέρεια θέτει και ένα κρίσιμο, τεχνικό ζήτημα:
Ο Δήμος Ρόδου δεν έχει λάβει Άδεια Άσκησης Επαγγέλματος Οδικού Μεταφορέα Επιβατών, όπως προβλέπει ο Κανονισμός 1071/2009 της ΕΕ. Χωρίς αυτή την άδεια – που αφορά θέματα ασφαλείας, τεχνικής επάρκειας, υποδομών, χρηματοοικονομικής φερεγγυότητας και επαγγελματικής ικανότητας – δεν μπορεί να εκτελεί νόμιμα συγκοινωνιακό έργο. Η ΡΟΔΑ διέθετε σχετική πιστοποίηση. Ο Δήμος, όμως, ως διάδοχος φορέας, δεν έχει αποδείξει ότι καλύπτει τις ίδιες προδιαγραφές.
Το νομικό ρίσκο για τον Δήμο
Κατά την Περιφέρεια, η προσφυγή του Δήμου μπορεί να γυρίσει μπούμερανγκ: αν το θέμα κριθεί με βάση το ενωσιακό δίκαιο, η νομιμότητα του σημερινού καθεστώτος δημοτικής συγκοινωνίας πιθανόν να καταπέσει συνολικά. Και τότε, το έργο θα πρέπει να ανατεθεί είτε μέσω διαγωνισμού είτε σε αναγνωρισμένο φορέα – με το ΚΤΕΛ Ρόδου να αποτελεί προφανή υποψήφιο.
Σε τοπικό επίπεδο, η διαμάχη αυτή μετατρέπεται ήδη σε πολιτικό ζήτημα. Ο Δήμος καλείται να αποδείξει πως διαθέτει τα μέσα και την αρμοδιότητα να διαχειριστεί το συγκοινωνιακό έργο αποτελεσματικά, ενώ η Περιφέρεια προβάλλει ως υπεύθυνη για τον συνολικό σχεδιασμό των μεταφορών σε τουριστικές και ημιαστικές περιοχές.
