• Ο κ. Ελευθέριος Ρήνος επανέρχεται με νέα προσφυγή κατά της Εθνικής Τράπεζας, υποστηρίζοντας πως δεν ολοκληρώθηκε ποτέ η εκκαθάριση της Τράπεζας της Ανατολής και ότι η διαδικασία δεν γνωστοποιήθηκε στους μετόχους ούτε τεκμηριώθηκε επίσημα
Η δικαστική διαμάχη που αφορά στην ιστορική συγχώνευση της Τράπεζας της Ανατολής από την Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος το 1932 αναβιώνει με την κατάθεση έφεσης από τον Ροδίτη ερευνητή κ. Ελευθέριο Ρήνο, κάτοχο μετοχών της συγχωνευθείσας τράπεζας και νόμιμο εκπρόσωπο των απογόνων μετόχων.
Η υπόθεση περιστρέφεται γύρω από το ερώτημα κατά πόσο τηρήθηκαν οι όροι της αρχικής συμφωνίας συγχώνευσης, ειδικά ως προς την ολοκλήρωση της «ειδικής εκκαθάρισης» και την απόδοση του τιμήματος εξαγοράς στους μετόχους της Τράπεζας της Ανατολής. Σύμφωνα με τον κ. Ρήνο, η διαδικασία αυτή ουδέποτε τεκμηριώθηκε επαρκώς, ούτε δημοσιοποιήθηκε, ενώ οι δικαιούχοι δεν έλαβαν καμία ενημέρωση.
Η νέα έφεση στρέφεται κατά της υπ’ αριθμ. 1980/2023 απόφασης του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών, η οποία είχε απορρίψει την αγωγή του ως νομικά αβάσιμη. Το περιεχόμενο της έφεσης παραθέτει πλήθος νομικών και ουσιαστικών επιχειρημάτων που, κατά τον εκκαλούντα, δεν ελήφθησαν υπόψη από την πρωτοβάθμια κρίση.
Ιστορικό και συμφωνία εξαγοράς
Η Τράπεζα της Ανατολής ιδρύθηκε στις αρχές του 20ού αιώνα και λειτούργησε με υποκαταστήματα στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Η απορρόφησή της από την Εθνική Τράπεζα το 1932 έγινε υπό ειδικούς όρους, λόγω της τότε οικονομικής αστάθειας και της πολυπλοκότητας των περιουσιακών της στοιχείων. Σύμφωνα με το Φύλλο Εφημερίδας της Κυβερνήσεως υπ’ αριθμ. 301/1932, η συγχώνευση προέβλεπε την ενεργοποίηση διαδικασίας «ειδικής εκκαθάρισης» για τον προσδιορισμό της καθαρής αξίας της τράπεζας και την πληρωμή των μετόχων της.
Συγκεκριμένα, η συμφωνία προέβλεπε τη δημιουργία ενός έντοκου αλληλόχρεου λογαριασμού επ’ ονόματι του συνόλου των κομιστών μετοχών της Τράπεζας της Ανατολής. Ο λογαριασμός αυτός θα πιστωνόταν με τις εισπράξεις από τη ρευστοποίηση του ενεργητικού και θα χρεωνόταν με τις πληρωμές των υποχρεώσεων και τα έξοδα εκκαθάρισης. Η διαδικασία αυτή προβλεπόταν να είναι διαφανής και να καταλήξει σε αποτίμηση, ώστε να αποδοθεί στους μετόχους το ποσό που τους αναλογούσε, με ελάχιστο εγγυημένο τίμημα 200 δραχμές ανά μετοχή.
Η θέση της Εθνικής Τράπεζας
Η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος, από την πλευρά της, διατυπώνει τη θέση ότι η εκκαθάριση πραγματοποιήθηκε και περατώθηκε το 1936, με αρνητικό τελικό υπόλοιπο. Αυτό σημαίνει, κατά την τράπεζα, ότι δεν υπήρχε κέρδος από τη διαδικασία για να διανεμηθεί στους κατόχους των μετοχών της τράπεζας της Ανατολής. Στην πρωτοβάθμια διαδικασία, η Εθνική προσκόμισε έγγραφα που κατά την κρίση του δικαστηρίου υποστήριζαν την άποψη αυτή. Ωστόσο, ο κ. Ελευθέριος Ρήνος αμφισβητεί την αυθεντικότητα, την πληρότητα και τη νομική επάρκεια αυτών των τεκμηρίων, υποστηρίζοντας ότι κανένα δεν συνιστά επίσημη, δημοσιευμένη πράξη εκκαθάρισης.
Θέσεις εφεσιβάλλοντος
Ο εφεσιβάλλων επισημαίνει πως ούτε στο Εθνικό Τυπογραφείο, ούτε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, ούτε στις ανακοινώσεις της Εθνικής Τράπεζας έχει εντοπιστεί πράξη που να αποδεικνύει την ολοκλήρωση της εκκαθάρισης. Επιπλέον, οι μέτοχοι και οι κληρονόμοι τους δεν έλαβαν ποτέ ειδοποίηση ή οικονομική πληροφόρηση για την τύχη του λογαριασμού. Ο κ. Ρήνος στηρίζεται στη ρητή πρόβλεψη της σύμβασης περί δημιουργίας έντοκου λογαριασμού, ο οποίος θα κατέγραφε τις συναλλαγές της ειδικής εκκαθάρισης, με τελικό στόχο τον υπολογισμό του τιμήματος εξαγοράς. Κατά τον ίδιο, ο λογαριασμός αυτός δεν φαίνεται να έκλεισε ποτέ.
Νομικά ζητήματα στην έφεση
Η έφεση επικαλείται σφάλματα στην ερμηνεία του νομικού πλαισίου περί αλληλόχρεων λογαριασμών και αστοχίες στην αξιολόγηση της φύσης του έντοκου μηχανισμού που προέβλεπε η συμφωνία. Ειδικότερα, υποστηρίζεται πως η πρωτοβάθμια απόφαση παρέκαμψε τη ρητή πρόβλεψη της σύμβασης περί αλληλόχρεου λογαριασμού και θεώρησε τον μηχανισμό απλό εσωτερικό εργαλείο της ΕΤΕ. Η έφεση σημειώνει επίσης την ασυνέπεια μεταξύ της οριστικής απόφασης και της προηγούμενης μη οριστικής απόφασης (1651/2020), η οποία είχε κρίνει κατ’ αρχήν νόμιμη την αγωγή. Τέλος, τονίζεται ότι η ίδια η ΕΤΕ είχε σε παρελθόντα χρόνο αναγνωρίσει την ύπαρξη του λογαριασμού σε αλληλογραφία της.
Εμπλοκή αρχών και δημόσιων φορέων
Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι οι αρμόδιες δημόσιες αρχές, στις οποίες απευθύνθηκε ο κ. Ρήνος ή τρίτοι ενδιαφερόμενοι, δήλωσαν εγγράφως άγνοια για οποιαδήποτε πράξη περαίωσης της εκκαθάρισης. Το Υπουργείο Οικονομικών, το Υπουργείο Ανάπτυξης, η Τράπεζα της Ελλάδος και άλλα θεσμικά όργανα δεν διαθέτουν, σύμφωνα με τις δηλώσεις τους, κανένα στοιχείο για την έκβαση της υπόθεσης ή την ύπαρξη δημοσιευμένου ισολογισμού εκκαθάρισης. Η απουσία καταχωρήσεων σε ΦΕΚ ή επίσημων δελτίων ενισχύει την επιχειρηματολογία του εκκαλούντος περί αδιαφάνειας της διαδικασίας.
Η εκδίκαση της έφεσης αναμένεται να δώσει απαντήσεις σε εκκρεμή ερωτήματα σχεδόν ενός αιώνα. Εάν γίνει δεκτή, η υπόθεση ενδέχεται να οδηγήσει σε περαιτέρω διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο διαχειρίστηκε η Εθνική Τράπεζα την εκκαθάριση της Τράπεζας της Ανατολής. Αντίθετα, σε περίπτωση απόρριψης, οι διεκδικήσεις των απογόνων των μετόχων πιθανότατα θα εξαντλήσουν τα ένδικα μέσα στο πλαίσιο της ελληνικής Δικαιοσύνης.
