Με επιστημονική προσοχή αλλά και αυξανόμενο προβληματισμό παρακολουθούν οι ειδικοί τη σεισμική κινητικότητα που εκδηλώνεται στο τελευταίο διάστημα στον ελλαδικό χώρο, και ειδικότερα στο νοτιοανατολικό Αιγαίο, στην Κρήτη και πλέον και στη Λακωνία. Οι συνεχείς δονήσεις, με αποκορύφωμα τους σεισμούς των τελευταίων ωρών, έχουν θέσει σε εγρήγορση την επιστημονική κοινότητα, που βλέπει να ενεργοποιούνται ταυτόχρονα διαφορετικά ρήγματα σε γεωγραφικά κοντινές περιοχές.
Με αφορμή τη σεισμική δραστηριότητα, ο γνωστός καθηγητής Σεισμολογίας του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου, κ. Γεράσιμος Παπαδόπουλος μίλησε στη “δ”, τονίζοντας ότι πρέπει να αναμένουμε κι άλλους σεισμούς, αλλά σημείο αιχμής θα πρέπει να είναι αφενός ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζουν οι κάτοικοι των νησιών τους σεισμούς, αφετέρου η ανάγκη πρόληψης και ετοιμότητας από την πολιτεία, απέναντι σε ενδεχόμενο μεγαλύτερου γεγονότος.
• Κύριε Παπαδόπουλε, παρακολουθούμε τον τελευταίο καιρό έντονη σεισμική κινητικότητα, η οποία εκδηλώνεται στο τελευταίο διάστημα στον ελλαδικό χώρο, και ειδικότερα στο νοτιοανατολικό Αιγαίο. Θα ήθελα το σχόλιό σας.
Είναι αλήθεια, ότι τον τελευταίο μήνα, περίπου, έχουμε πολύ έντονη σεισμική δραστηριότητα κυρίως στον χώρο του νοτιοανατολικού Αιγαίου, της Κρήτης και της Ρόδου. Θυμίζω ότι στις 14 Μαΐου, είχαμε σεισμό μεγέθους 6,1 R νότια της Κάσου. Μία εβδομάδα μετά, στις 22 Μαΐου, είχαμε σεισμό με παρόμοιο μέγεθος στην περιοχή βόρεια του Ηρακλείου Κρήτης και πριν από λίγες μέρες, εξίσου ισχυρό σεισμό 5,8 R μεταξύ Ρόδου και τουρκικής ακτής. Και οι τρεις αυτοί ήταν πολύ ισχυροί σεισμοί, αλλά ευτυχώς, και οι τρεις είχαν το ίδιο γνώρισμα: ότι δηλαδή οι εστίες τους βρίσκονταν σε σημαντικό βάθος περίπου 60-70χλμ και υποθαλασσίως, οπότε είχαμε πολύ μικρές αρνητικές επιπτώσεις, σε σχέση με εκείνες που μπορούσαν να προκληθούν εάν οι σεισμοί σημειώνονταν σε χερσαίο περιβάλλον και επιφανειακοί. Πέρα από αυτούς, έχουμε δει τις τελευταίες ημέρες και άλλους, αρκετούς όπως 5,3 R νότια της Κρήτης καθώς και 5,3 R στη χερσόνησο του Άθω.
• Σε τι οφείλεται αυτή η σεισμική έξαρση;
Έχουμε παρατηρήσει ότι στην τριετία που μεσολάβησε ανάμεσα στον Νοέμβριο του 2019 και τον Οκτώβριο του 2021, είχαμε πολλούς ισχυρούς σεισμούς στη χώρα. Περάσαμε μία φάση σεισμικής έξαρσης. Θυμίζω, ότι είχαμε τον σεισμό μεγέθους 7 R στη Σάμο, το 2020, τον σεισμό 6,6 R νότια της Ιεράπετρας Κρήτης, στο Αρκαλοχώρι, δύο πολύ ισχυρούς σεισμούς στον Τύρναβο και το Δαμάσι (Θεσσαλία). Μετά από 3,5 περίπου χρόνια, στη χώρα δεν σημειώθηκε ούτε ένας σεισμός με μέγεθος πάνω από 5,8 R. Τι σημαίνει αυτό: μεγάλο ποσό σεισμικής ενέργειας απελευθερώθηκε την τριετία αυτή ενώ, την τριετία 2021 μέχρι τον Μάιο του 2025, είχαμε μία περίοδο σαφούς σεισμικής ύφεσης (με μικρά μεγέθη) και, τώρα, προφανώς μπήκαμε σε μία νέα φάση σεισμικής έξαρσης με τους σεισμούς που προανέφερα. Συνεπώς, η ενέργεια που συσσωρεύτηκε στην τριετία της σεισμικής ύφεσης, αρχίζει τώρα και απελευθερώνεται με αλλεπάλληλους ισχυρούς σεισμούς, σε αυτή τη σεισμική έξαρση την οποία, ήδη, διανύουμε.
• Συνεπώς, τίποτε δεν είναι τυχαίο. Η ίδια η γη έχει τον πρώτο λόγο…
Ασφαλώς! Υπάρχουν μεγάλης κλίμακας γεωδυναμικά φαινόμενα τα οποία η διεθνής γεωφυσική κοινότητα έχει σε σημαντικό βαθμό προσδιορίσει. Για παράδειγμα στη δική μας περιοχή, της ανατολικής Μεσογείου, γνωρίζουμε ότι η αφρικανική λιθοσφαιρική πλάκα προελαύνει συνεχώς προς τα βόρεια και συγκρούεται με το νότιο τμήμα της ευρασιατικής λιθοσφαιρικής πλάκας κατά μήκος του ελληνικού τόξου. Εκεί λοιπόν, επειδή η σύγκρουση αυτών των δύο λιθοσφαιρικών πλακών αποτελεί ένα μεγάλης κλίμακας γεωδυναμικό φαινόμενο, προκύπτουν τα έντονα φαινόμενα. Μερικές φορές, στη σύγκρουση αυτή, οι λιθοσφαιρικές πλάκες, “κλειδώνουν”. Δηλαδή, η ευρασιατική πλάκα εμποδίζει την αφρικανική να προελάσει προς τα βόρεια και τότε, έχουμε την περίοδο της σεισμικής ύφεσης. Αυτό όμως δεν συμβαίνει για πάντα. Η συμπίεση συνεχίζεται και κάποια στιγμή γίνεται υπέρβαση της συμπίεσης και προελαύνει ξανά προς τα βόρεια, η αφρικανική λιθοσφαιρική πλάκα, προκαλώντας τα φαινόμενα που τώρα βλέπουμε με τους αλλεπάλληλους σεισμούς. Αυτά είναι τα γεωδυναμικά αίτια που κρύβονται πίσω από τις φάσεις αυτής της σεισμικής έξαρσης και ύφεσης.
• Αυτή βέβαια η σεισμική δραστηριότητα προφανώς και θα συνεχιστεί…
Έτσι φαίνεται. Ενδεχομένως δεν έχει λήξει. Βέβαια, τα φαινόμενα είναι ιδιαιτέρως πολύπλοκα. Δεν μπορούμε με ευκολία να τα βάλουμε σε ορισμένα πρότυπα συμπεριφοράς. Ωστόσο, από την εμπειρία που έχουμε, από προηγούμενες περιπτώσεις και από όλη τη γεωδυναμική που γνωρίζουμε για την περιοχή είναι επικρατέστερο το σενάριο, ότι μάλλον θα συνεχιστεί για ένα ακόμη διάστημα αυτή η φάση της σεισμικής έξαρσης. Θα μπορούσε κάποιος να ρωτήσει αμέσως για τα μεγέθη, πότε και πού κ.λπ. Αυτό είναι κάτι που δεν μπορούμε να το προσδιορίσουμε. Είναι πολλές οι περιοχές στις οποίες, πιστεύουμε ότι έχει συσσωρευτεί σημαντική σεισμική ενέργεια που μπορεί να απελευθερωθεί στο –σχετικά- κοντινό μέλλον. Αλλά δεν μπορούμε να είμαστε βέβαιοι και αποφεύγουμε να τις αναφέρουμε.
• Σε κάθε περίπτωση, εφόσον βρίσκεται σε εξέλιξη η σεισμική έξαρση, θα πρέπει να ενταθούν ακόμη περισσότερο τα μέτρα προστασίας από την πολιτεία.
Κοιτάξτε, η νομοθεσία μας είναι προηγμένη σε αυτό τον τομέα. Δεν περιμένουμε να ξεκινήσει μια σεισμική έξαρση για να αρχίσουν να εφαρμόζονται κάποια μέτρα προετοιμασίας, πρόληψης, ετοιμότητας και ενημέρωσης του πληθυσμού. Αυτά πρέπει να υπάρχουν σε κάθε Δήμο και Περιφέρεια.
Σε κάθε περίπτωση όμως, πρέπει να εντείνονται αυτές οι προσπάθειες σε περιόδους σεισμικής έξαρσης.
Με αφορμή τον τελευταίο σεισμό που έπληξε τη Ρόδο και την απέναντι πλευρά της Τουρκίας, είδαμε ότι σημειώθηκαν πολλοί τραυματισμοί στη Μαρμαρίδα από ανθρώπους που πανικοβλήθηκαν ενώ μία 14χρονη έχασε τη ζωή της. Βλέπουμε λοιπόν πόσο σημαντική είναι η ενημέρωση αλλά και η προετοιμασία προκειμένου κάποιος να συμπεριφερθεί σωστά την ώρα του σεισμού και με ψυχραιμία. Γι’ αυτό και οι ασκήσεις πρέπει να ξεκινούν από τα σχολεία με μαθήματα, ώστε να γίνεται βίωμα και οι άνθρωποι να ανταποκρίνονται άμεσα και με ψυχραιμία. Είναι γεγονός πως τη στιγμή του σεισμού, χάνουμε τον κόσμο κάτω από τα πόδια μας!
Πριν κλείσουμε τη συνέντευξη θα ήθελα να εφιστήσω την προσοχή στους νησιώτες, σε όσους διαβάσουν αυτή τη συνέντευξη, ώστε σε περίπτωση ισχυρού σεισμού, εάν βρίσκονται στη θάλασσα να απομακρυνθούν άμεσα!
Ο κίνδυνος για τσουνάμι είναι ορατός. Είναι ένα σπάνιο φαινόμενο, αλλά όταν συμβεί είναι πάρα πολύ επικίνδυνο. Αν αισθανθούμε σεισμό πρέπει να φύγουμε αμέσως από την παραλία, μακριά από την ακτή για μία με δύο ώρες! Μην το ξεχνάτε αυτό γιατί έχει αποδεχθεί ότι σώζει ζωές!
