Του Δρ. Ιωάννη Γκιτσάκη (*)
Η Ρόδος ήταν, είναι και θα παραμείνει μία από τις ναυαρχίδες του ελληνικού τουρισμού. Ένα νησί πρότυπο τουριστικής ανάπτυξης, με πολλά πρωτοπόρα τουριστικά projects, όπως το εμβληματικό «The Rhodes Co-Lab», για τη βιώσιμη ανάπτυξη και αειφορία των τουριστικών προορισμών, το «Throne of Helios», ένα πρωτοπόρο 9D entertainment project για την ιστορία της Ρόδου, το άνοιγμα σε μεγάλες τουριστικές αγορές εκτός Ευρώπης, όπως η Νότια Κορέα και η Κίνα, η προώθηση των γάμων προορισμού (destination wedding) και του τουρισμού τεσσάρων εποχών κ.ά. Ένα νησί που διαρκώς πρωτοπορεί και «εξάγει» τεχνογνωσία σε άλλα ελληνικά νησιά, δείχνοντας το δρόμο της βιώσιμης και ποιοτικής τουριστικής ανάπτυξης.
Εδώ και πολύ καιρό είχα κατά νου να γράψω ένα άρθρο για τη Ρόδο, με προτάσεις για τα μεγάλα τουριστικά projects που θα μπορούσαν να υλοποιηθούν στο νησί. Σε ορισμένα εξ αυτών αναφέρθηκα σε πρόσφατη συνέντευξή μου στην εφημερίδα «Δημοκρατική της Ρόδου», η οποία αναδημοσιεύτηκε και στο Χρήμα & Τουρισμός. Δεν το έκανα όμως μέχρι σήμερα, διότι έκρινα πως η Ρόδος δεν το χρειαζόταν, μιας και τα τελευταία χρόνια πηγαίνει «τρένο» στον τομέα του τουρισμού, καταρρίπτοντας κάθε χρόνο το ένα ρεκόρ μετά το άλλο. Οι πρόσφατες όμως καταστροφικές πυρκαγιές στο νησί με οδήγησαν στην απόφαση να γράψω το συγκεκριμένο άρθρο. Διότι, ίσως, κάποια ή κάποιες από τις προτάσεις αυτές θα μπορούσαν να αποδειχτούν χρήσιμες για τις τοπικές αρχές και τους φορείς και επαγγελματίες του νησιού στην παρούσα συγκυρία.
Στην ανάλυση που ακολουθεί, λοιπόν, κατατίθενται 9 + 1 προτάσεις για μεγάλα τουριστικά projects που μπορούν να υλοποιηθούν στη Ρόδο. Όχι για το rebranding του νησιού (κάτι που η Ρόδος προφανώς δεν χρειάζεται), αλλά για την μεθεπόμενη ημέρα της Ρόδου. Για να προβληθεί και να καθιερωθεί η Ρόδος, όχι απλά ως ένας δημοφιλής τουριστικός προορισμός σε Ελλάδα και Ευρώπη, αλλά ως ένα τουριστικό θέρετρο παγκόσμιας εμβέλειας και τεσσάρων εποχών, που θα προσελκύει εκατομμύρια τουρίστες υψηλής ποιότητας από όλο τον κόσμο. Ειδικότερα:
Δημιουργία ενός Διεθνούς Πανεπιστημίου Τουριστικών Σπουδών, το οποίο έχω προτείνει σε σχετικό άρθρο μου στις αρχές του 2020. Πράγματι, η χώρα μας θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί το τουριστικό brand name που διαθέτει, προκειμένου να αποκτήσει ηγετικό ρόλο στον τομέα της τουριστικής εκπαίδευσης. Όπως λοιπόν η Αγγλία αποτελεί διεθνή κόμβο οικονομικών σπουδών, με τεράστια οφέλη για την οικονομία της, έτσι και η Ελλάδα θα μπορούσε να εξελιχθεί σε διεθνή κόμβο τουριστικών σπουδών, με αντίστοιχα οικονομικά και αναπτυξιακά οφέλη. Ένα τέτοιο Πανεπιστήμιο θα μπορούσε να προσελκύσει αλλοδαπούς σπουδαστές από όλο τον κόσμο. Με ξενόγλωσσα προγράμματα σπουδών, προπτυχιακών και μεταπτυχιακών, τα οποία δεν θα αφορούν μόνο τα λεγόμενα τουριστικά επαγγέλματα, αλλά θα επεκτείνονται και στις εν γένει τουριστικές επιχειρήσεις, με γνωστικά αντικείμενα όπως η οργάνωση και διοίκηση τουριστικών επιχειρήσεων και ξενοδοχειακών μονάδων, ο σχεδιασμός και η υλοποίηση μεγάλων τουριστικών projects, η διαχείριση (project management) και χρηματοδότηση (project finance) τουριστικών έργων, η ανάπτυξη των τουριστικών επιχειρήσεων (business development), η διαχείριση τουριστικών ακινήτων, το τουριστικό μάρκετινγκ, η διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού στις τουριστικές επιχειρήσεις κ.ά. Με προγράμματα, δηλαδή, τα οποία θα απευθύνονται και σε ανώτερα στελέχη τουριστικών επιχειρήσεων, που θα εκπαιδεύονται σε αντίστοιχα προπτυχιακά και μεταπτυχιακά τμήματα, επιδιώκοντας να στελεχώσουν ανώτερες και υψηλά αμειβόμενες διευθυντικές θέσεις σε παγκόσμιους τουριστικούς ή επενδυτικούς κολοσσούς.
Η δημιουργία ενός τέτοιου Διεθνούς Πανεπιστημίου θα μπορούσε να μετατρέψει σταδιακά την Ελλάδα σε διεθνή κόμβο τουριστικής εκπαίδευσης, ανοίγοντας στη χώρα μας το δρόμο προς την «αγορά» της ανώτατης ακαδημαϊκής εκπαίδευσης και δημιουργώντας ένα νέο εθνικό brand, το οποίο θα ταυτίζει την Ελλάδα με την τουριστική εκπαίδευση και θα την καθιστά ηγέτιδα δύναμη στον τομέα αυτό σε παγκόσμιο επίπεδο. Ως ιδανικότερη έδρα για την κατασκευή και λειτουργία του προτεινόμενου Διεθνούς Πανεπιστημίου Τουριστικών Σπουδών, θεωρώ τη Ρόδο (και την Κρήτη), λόγω brand name, μεγέθους, υποδομών, ευκολίας πρόσβασης, αριθμού τουριστικών επιχειρήσεων κ.ά.
Κατασκευή ενός μεγάλου περιφερειακού θεματικού πάρκου ιστορίας και μυθολογίας, με αντικείμενο τον ιστορικό και μυθολογικό πλούτο της Ρόδου, τον εμβληματικό Κολοσσό, το μεσαιωνικό κάστρο, τους Ιωαννίτες ιππότες κλπ., το οποίο θα μπορούσε να προσελκύσει μεγάλο αριθμό τουριστών υψηλής ποιότητας στο νησί. Πράγματι, όπως ανέπτυξα σε παλαιότερο άρθρο μου, πέρα από τα δύο προτεινόμενα θεματικά πάρκα εθνικής εμβέλειας, στην Αττική, με αντικείμενο την αρχαία Ελλάδα και την ελληνική μυθολογία (MythLand) και στην Κεντρική Μακεδονία, με αντικείμενο το Μέγα Αλέξανδρο και την αρχαία Μακεδονία (AlexanderLand), θα μπορούσαν να δημιουργηθούν και μεγάλα περιφερειακά θεματικά πάρκα σε δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς της χώρας μας.
Ένα τέτοιο περιφερειακό θεματικό πάρκο θα μπορούσε αναμφίβολα να δημιουργηθεί και στη Ρόδο, καθώς το νησί διαθέτει το απαραίτητο ιστορικό και μυθολογικό υπόβαθρο, αλλά και τον απαιτούμενο αριθμό τουριστών που μπορούν να υποστηρίξουν την κατασκευή και την επιχειρηματική επιτυχία του. Η νύμφη Ρόδος, ο Θεός Ήλιος, η ανάδυση της Ρόδου, οι Ηλιάδες (τα 8 παιδιά του Ήλιου και της Ρόδου), οι Τελχίνες (που δημιούργησαν την εμβληματική τρίαινα του Ποσειδώνα), η Άρπη του Κρόνου (με την οποία ο Κρόνος ευνούχισε τον πατέρα του Ουρανό), αλλά και ο διάσημος Κολοσσός της Ρόδου (ένα από τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου) και η περίοδος των Ιπποτών, του τάγματος των Ιωαννιτών ιπποτών που κατασκεύασαν την εντυπωσιακή μεσαιωνική πόλη της Ρόδου και το εμβληματικό κάστρο της, αποτελούν έναν αναξιοποίητο μυθολογικό και ιστορικό πλούτο της Ρόδου, με τεράστια αξία για το τουριστικό προϊόν του νησιού.
Εκτιμώ, λοιπόν, ότι η δημιουργία ενός μεγάλου περιφερειακού θεματικού πάρκου ιστορίας και μυθολογίας στη Ρόδο μπορεί να προσδώσει προστιθέμενη αξία στο τουριστικό brand name του νησιού. Ένα τέτοιο θεματικό πάρκο δεν απευθύνεται μόνο στους κατοίκους και στο συνήθη τουρισμό του νησιού, αλλά «παράγει» τουρισμό. Δημιουργεί, δηλαδή, νέο τουριστικό προορισμό. Το προτεινόμενο θεματικό πάρκο θα ενταχθεί στα τουριστικά έντυπα των μεγάλων tour operators, θα γίνει το νέο σημείο αναφοράς (landmark) του νησιού και θα προσελκύσει νέες τουριστικές ροές υψηλής ποιότητας.
Τα θεματικά αυτά πάρκα είναι ιδιαίτερα αναπτυγμένα σε πολλές χώρες με μεγάλες τουριστικές ροές. Αναφέρω χαρακτηριστικά τα τέσσερα θεματικά πάρκα (Xcaret, Xenses, Xplor και Xel-Ha) στη χερσόνησο Yucatan του Μεξικού, κοντά στο τουριστικό θέρετρο του Cancun, με μεγαλύτερο και διασημότερο το πάρκο Xcaret, με 1.200.000 επισκέπτες ετησίως και τιμή εισόδου άνω των 100 ευρώ για το βασικό πακέτο. Επίσης, το θεματικό πάρκο Phuket FantaSea, στο τουριστικό θέρετρο του Πουκέτ της Ταϊλάνδης, αλλά και το νέο εντυπωσιακό θεματικό πάρκο Sunworld Ba Na Hills κοντά στην πόλη Da Nang του Βιετνάμ. Στο τελευταίο, μάλιστα, η κατασκευή της εμβληματικής γέφυρας Golden bridge ή «Hands of God», έχει μετατρέψει την ευρύτερη περιοχή, από μία τουριστική περιοχή μικρής επισκεψιμότητας, σε τουριστικό προορισμό διεθνούς εμβέλειας.
Δημιουργία ενός τεχνητού υποθαλάσσιου μουσείου για καταδυτικό τουρισμό. Με το νόμο 4688/2020 θεσπίστηκε για πρώτη φορά στη χώρα μας ένα ολοκληρωμένο θεσμικό πλαίσιο για την ανάπτυξη και προώθηση του καταδυτικού τουρισμού. Στα αξιοθέατα του καταδυτικού τουρισμού περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, και οι τεχνητές κατασκευές ή τα έργα τέχνης για τη βελτίωση της ελκυστικότητας του υποβρύχιου τοπίου με τη διαμόρφωση καταδυτικών αξιοθέατων (άρθρο 8), ενώ δίνονται και κίνητρα για την ίδρυση και λειτουργία καταδυτικών αξιοθέατων (άρθρο 10). Με το νέο αυτό νομοθετικό πλαίσιο ανοίγει ο δρόμος για τη δημιουργία και στη χώρα μας μιας ιδιαίτερα δημοφιλούς και εντυπωσιακής κατηγορίας καταδυτικών αξιοθέατων, αυτής των υποθαλάσσιων μουσείων.
Το μεγαλύτερο και διασημότερο τεχνητό υποθαλάσσιο μουσείο βρίσκεται στο Μεξικό, κοντά στο τουριστικό θέρετρο του Cancun και αποτελεί βασικό τουριστικό αξιοθέατο της περιοχής. Ένα παρόμοιο υποθαλάσσιο μουσείο δημιουργήθηκε και στις ΗΠΑ, στην παραλία Grayton της Φλόριντα, ενώ το πρώτο αντίστοιχο υποθαλάσσιο μουσείο στην Ευρώπη άνοιξε στα Κανάρια Νησιά. Ένα ακόμη υποθαλάσσιο μουσείο, το οποίο αποτελεί και το πρώτο υποθαλάσσιο τεχνητό δάσος στον κόσμο, εγκαινιάστηκε πρόσφατα στην Αγία Νάπα της Κύπρου. Το δημιούργημα του Βρετανού καλλιτέχνη Jason deCaires Taylor, που επιμελήθηκε και το αντίστοιχο υποθαλάσσιο μουσείο στο Μεξικό, κόστισε μόλις 1 εκατομμύριο ευρώ και τα 93 γλυπτά του μουσείου αναμένεται να προσελκύσουν σημαντικό αριθμό από τα 6 εκατομμύρια πιστοποιημένων Ευρωπαίων δυτών, εκ των οποίων το 1,5 εκατομμύριο είναι ενεργοί δύτες, που πραγματοποιούν τουλάχιστον ένα ταξίδι 10 ημερών το χρόνο.
Τα υποθαλάσσια μουσεία λοιπόν αποτελούν μία ιδιαίτερα σημαντική και διαρκώς αναπτυσσόμενη κατηγορία τουριστικών αξιοθέατων, η οποία προσδίδει προστιθέμενη αξία στο τουριστικό προϊόν μιας χώρας, προσελκύοντας μεγάλο αριθμό τουριστών υψηλής ποιότητας. Για το λόγο αυτό, η Ελλάδα θα πρέπει να προχωρήσει άμεσα στη δημιουργία ενός αντίστοιχου υποθαλάσσιου μουσείου, και η Ρόδος αποτελεί ιδανικό προορισμό για την ανάπτυξή του (μαζί με την Κρήτη και τη Βόρεια Εύβοια). Ένα τέτοιο υποθαλάσσιο μουσείο θα μπορούσε να μετατρέψει τη Ρόδο σε δημοφιλή ευρωπαϊκό προορισμό καταδυτικού τουρισμού. Εάν μάλιστα το μουσείο αυτό αναπτυχθεί στο Φαληράκι ή στην ευρύτερη περιοχή, τότε προφανώς θα συμβάλλει καθοριστικά στην αλλαγή του σημερινού τουριστικού μοντέλου της περιοχής και στην προσέλκυση ποιοτικότερου τουρισμού.
Κατασκευή νέων πρότυπων οικισμών για την ανάπτυξη του τουρισμού τρίτης ηλικίας και της silver economy (Golden Rhodes), με σκοπό την προσέλκυση εύπορων αλλοδαπών συνταξιούχων για μακρά διαμονή ή μόνιμη εγκατάσταση, όπως έχω αναπτύξει σε παλαιότερο άρθρο μου. Πρόκειται για μία αγορά, η οποία σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης προσεγγίζει σήμερα τα 5 τρισεκατομμύρια ευρώ, με αυξητικές τάσεις, σύμφωνα με σχετική έρευνα της διαΝΕΟσις.
Η χωροθέτηση των προτεινόμενων οικισμών θα πρέπει να γίνει βάσει κεντρικού ή περιφερειακού σχεδιασμού, προκειμένου να επιλεγούν οι περιοχές που προσφέρονται για μια τέτοια οργανωμένη οικιστική ανάπτυξη και να μην επιβαρυνθούν πολεοδομικά και περιβαλλοντικά οι ήδη επιβαρυμένες τουριστικές περιοχές. Τέτοιες περιοχές, ιδανικές για την ανάπτυξη της silver economy, αποτελούν οι αναξιοποίητες εκτάσεις του παραθαλάσσιου μετώπου της Ρόδου και ιδίως της νότιας Ρόδου, καθώς και οι περιοχές που βρίσκονται κοντά στις υπάρχουσες ζώνες τουριστικής ανάπτυξης του νησιού. Οι περιοχές που θα επιλεγούν θα χαρακτηριστούν ως ειδικές οικιστικές ζώνες και η ανάπτυξή τους θα εξυπηρετεί σκοπούς δημόσιας ωφέλειας, με ότι αυτό συνεπάγεται (αναγκαστικές απαλλοτριώσεις, ειδικοί πολεοδομικοί όροι, οικονομικά και φορολογικά κίνητρα κλπ.). Οι πρότυποι οικισμοί για την ανάπτυξη της silver economy μπορούν να κατασκευαστούν είτε με αμιγώς ιδιωτική χρηματοδότηση (σε ιδιωτικές εκτάσεις), είτε μέσω συμβάσεων παραχώρησης με βάση το νόμο 4413/2016 ή συμβάσεων ΣΔΙΤ με βάση το νόμο 3389/2005 (σε εκτάσεις που ανήκουν στο Δημόσιο, σε ΟΤΑ ή σε ΝΠΔΔ).
Η Ρόδος συνιστά ιδανικό προορισμό για την κατασκευή των προτεινόμενων οικισμών για την ανάπτυξη της silver economy, καθώς διαθέτει συγκριτικά πλεονεκτήματα σε πολλούς τομείς που ευνοούν τη μόνιμη εγκατάσταση αλλοδαπών συνταξιούχων, όπως είναι η ύπαρξη μεγάλων αναξιοποίητων εκτάσεων γης σε περιοχές ιδιαίτερης φυσικής ομορφιάς, που δεν αποτελούν σήμερα περιοχές τουριστικής ανάπτυξης πλην όμως βρίσκονται σε κοντινή απόσταση από αυτές, οι σχετικά χαμηλές τιμές αγοράς ακινήτων στις παραπάνω περιοχές, η υγιεινή διατροφή που ακολουθεί τα πρότυπα της μεσογειακής κουζίνας, το υψηλό επίπεδο υποδομών και υπηρεσιών κοινής ωφέλειας, ο καλός καιρός και το ήπιο και θερμό κλίμα, η διάσημη ροδίτικη φιλοξενία (η οποία αναδείχθηκε και τις ημέρες των πυρκαγιών), που διευκολύνει την ενσωμάτωση αλλοδαπών πολιτών, η γλωσσομάθεια των περισσότερων κατοίκων λόγω της ενασχόλησής τους με τον τουρισμό κ.ά. Η αξιοποίηση των παραπάνω συγκριτικών πλεονεκτημάτων της Ρόδου, αλλά και του υπάρχοντος κύματος ενεργειακής μετανάστευσης στην Ευρώπη, καθώς και η ανάπτυξη σχετικών brands, όπως π.χ. το «Golden Rhodes», θα μπορούσαν να μετατρέψουν τη Ρόδο σε κορυφαίο προορισμό μακράς διαμονής ή μόνιμης εγκατάστασης εύπορων αλλοδαπών συνταξιούχων, λαμβάνοντας σημαντικό μερίδιο από την αντίστοιχη παγκόσμια αγορά της silver economy.
Κατασκευή πολυτελών ξενοδοχειακών συγκροτημάτων με overwater bungalows. Τα overwater bungalows, τα δημοφιλή ξενοδοχεία σε εξωτικούς προορισμούς με δωμάτια που είναι κτισμένα πάνω στο νερό, αποτελούν ίσως την πιο εμβληματική εικόνα του παγκόσμιου τουρισμού. Στην Ελλάδα βέβαια η προοπτική της κατασκευής τέτοιων ξενοδοχείων φαντάζει σήμερα ουτοπική, για τους λόγους που αναλύω σε πρόσφατο άρθρο μου, με τίτλο «Overwater Bungalows στην Ελλάδα – Μπορούν τα … Ψαρά να γίνουν Μαλδίβες;». Παρόλα αυτά, πιστεύω ότι στο άμεσο μέλλον θα μπορούσαμε να δούμε και στην Ελλάδα ξενοδοχεία με overwater bungalows. Στο ίδιο άρθρο προτείνονται και ορισμένες περιοχές της χώρας, οι οποίες προσφέρονται για την ανάπτυξη τέτοιων ξενοδοχείων, όχι μόνο στη θάλασσα, αλλά και σε λίμνες και λιμνοθάλασσες, όπου οι κατασκευές αυτές είναι τεχνικά πιο ασφαλείς.
Η Ρόδος αποτελεί ιδανική περιοχή για την κατασκευή υπερπολυτελών ξενοδοχειακών συγκροτημάτων με overwater bungalows σε περιοχές του νησιού που προσφέρονται για μια τέτοια μορφή τουριστικής ανάπτυξης. Τα ξενοδοχειακά αυτά συγκροτήματα θα μπορούσαν να γίνουν το «Costa Navarino» της Ρόδου και να αποτελέσουν ένα ακόμη τουριστικό landmark του νησιού. Ένα ακόμη βήμα για την προβολή και καθιέρωση της Ρόδου ως luxury τουριστικού προορισμού, προσθέτοντας νέες high-end προτάσεις διαμονής στην τουριστική φαρέτρα του νησιού.
Το μοναδικό παράδειγμα ξενοδοχείου με overwater bungalows στην Ελλάδα αποτελεί το υπερπολυτελές Stella Island Luxury resort στη Χερσόνησο της Κρήτης, το οποίο διαθέτει μια σειρά από εντυπωσιακά luxury overwater bungalows κτισμένα μέσα στην πισίνα του ξενοδοχείου, καταφέρνοντας έτσι να μπει στη λίστα με τα κορυφαία ξενοδοχεία με overwater bungalows στον κόσμο. Το πόσο μεγάλο αντίκτυπο μπορεί να έχει ένα τέτοιο ξενοδοχειακό συγκρότημα στην τουριστική ανάπτυξη μιας περιοχής αποδεικνύεται από τις διθυραμβικές αναφορές που εισπράττει το συγκεκριμένο ξενοδοχείο από μεγάλα διεθνή media, όπως ο αμερικανικός Insider και η βρετανική Sun.
Ανάδειξη της Ρόδου ως προορισμού τέλεσης γάμων (destination wedding). Όπως ανέπτυξα σε σχετικό άρθρο μου, με τίτλο «Live your wedding in Greece – Ο αναξιοποίητος θησαυρός του ελληνικού Τουρισμού», η κατηγορία του destination wedding, δηλαδή του φαινομένου της επιλογής ειδυλλιακών προορισμών για την τέλεση γάμων, συνιστά μία ειδική κατηγορία θεματικού τουρισμού, που μπορεί να αποφέρει σημαντικά έσοδα στον ελληνικό τουρισμό. Η Ρόδος διαθέτει πληθώρα ειδυλλιακών τοπίων, εμβληματικών αξιοθέατων, εντυπωσιακών παραλιών και γραφικών εκκλησιών και εξωκκλησιών, ιδανικών για την τέλεση γαμήλιας τελετής και, ως εκ τούτου, θα μπορούσε να εξελιχθεί σε κορυφαίο προορισμό για destination wedding στην Ελλάδα. Θα αναφερθώ ενδεικτικά στην παλιά πόλη και το εμβληματικό μεσαιωνικό κάστρο της Ρόδου, αλλά και στην πανέμορφη Λίνδο, με το χαρακτηριστικό κάστρο και την «Κυκλαδίτικη» αρχιτεκτονική.
Λίνδος
Οι γαμήλιες εικόνες σε διάφορα ειδυλλιακά τοπία της Ρόδου, σε συνδυασμό με την κατάλληλη επικοινωνιακή εκστρατεία, θα μπορούσαν να συγκεντρώσουν το ενδιαφέρον αρκετών ζευγαριών στη χώρα μας για την τέλεση του γάμου τους. Σταδιακά, με τη δύναμη των social media, οι ειδυλλιακές γαμήλιες εικόνες στη Ρόδο θα μπορούσαν να ξεπεράσουν τα σύνορα της Ελλάδας και να προσελκύσουν ζευγάρια αλλοδαπών μελλόνυμφων, όπως συμβαίνει στη Σαντορίνη και σε άλλα ελληνικά νησιά, με προφανή οφέλη για την τουριστική ανάπτυξη της Ρόδου. Και σε αυτόν τον τομέα πάντως η Ρόδος ήδη πρωτοπορεί, καθώς ο Δήμος Ρόδου έχει δημιουργήσει σχετική ηλεκτρονική πλατφόρμα για την προώθηση των γάμων προορισμού στο νησί. Παράλληλα, η Ρόδος θα μπορούσε να εξελιχθεί και σε κορυφαίο προορισμό γαμήλιου τουρισμού στην Ελλάδα, συνδυάζοντας την τελετή του γάμου και το γαμήλιο ταξίδι σε ένα ενιαίο τουριστικό πακέτο (wedding + honeymoon).
Προσέλκυση κινηματογραφικών παραγωγών (Film tourism). Η χώρα μας προσελκύει πλέον σημαντικό αριθμό κινηματογραφικών παραγωγών του Hollywood. Η Ρόδος, με τη μοναδική μεσαιωνική παλιά πόλη, το εμβληματικό και καλοδιατηρημένο κάστρο, την «ινσταγκραμική» εικόνα της Λίνδου, τα εντυπωσιακά φυσικά της τοπία, τις ειδυλλιακές παραλίες και το πλούσιο ιστορικό και μυθολογικό της υπόβαθρο, αποτελεί το ιδανικό σκηνικό για την προσέλκυση κινηματογραφικών παραγωγών παντός είδους. Οι τοπικές αρχές της Ρόδου θα πρέπει να στραφούν σε αυτή την κατεύθυνση, ακολουθώντας το επιτυχημένο παράδειγμα της Θεσσαλονίκης και της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, συνάπτοντας ενδεχομένως και σχετική προγραμματική σύμβαση. Τα οφέλη για την τουριστική προβολή της Ρόδου θα είναι τεράστια, τόσο βραχυπρόθεσμα (κατά την περίοδο των γυρισμάτων) όσο και μακροπρόθεσμα.
Ιδιαίτερη αναφορά θα πρέπει να γίνει στη μεσαιωνική παλιά πόλη και το κάστρο της Ρόδου, που αποτελούν ιδανικό σκηνικό για την προσέλκυση κινηματογραφικών παραγωγών ή τηλεοπτικών σειρών εποχής. Η τουριστική προβολή για τη Ρόδο θα είναι τεράστια, αν αναλογιστούμε το πως εκτοξεύθηκε τουριστικά η πόλη Ντουμπρόβνικ της Κροατίας, λόγω των γυρισμάτων της δημοφιλούς σειράς «Game of Thrones». Εκατομμύρια τουρίστες από όλο τον κόσμο επισκέπτονται την πόλη για να δουν και να φωτογραφηθούν στα σημεία όπου γυρίστηκαν οι σκηνές της διάσημης σειράς, ενώ δεκάδες «Game of Thrones tours» πωλούνται σε κάθε ενδιαφερόμενο τουρίστα που θέλει να ξεναγηθεί στα σημεία όπου έγιναν τα γυρίσματα της σειράς. Το Game of Thrones δημιούργησε μία «σχολή» τηλεοπτικών σειρών, που στηρίζονται σε αυτό (όπως η νέα δημοφιλής σειρά «House of the Dragon») ή έχουν ανάλογο concept. Και η μεσαιωνική πόλη και το κάστρο της Ρόδου αποτελούν ιδανικό σκηνικό για την προσέλκυση τέτοιων τηλεοπτικών ή κινηματογραφικών παραγωγών.
Ανάδειξη της Ρόδου ως χειμερινού τουριστικού προορισμού. Σε παλαιότερο άρθρο μου, με τίτλο «Τα νησιά του χειμώνα στον ελληνικό τουρισμό και οι δυνατότητές τους», συμπεριέλαβα τη Ρόδο ανάμεσα στα νησιά του χειμώνα. Στα νησιά δηλαδή που αξίζει να τα επισκεφτεί κανείς και το χειμώνα και θα μπορούσαν να εξελιχθούν ακόμα και σε χειμερινά τουριστικά θέρετρα. Πράγματι, η Ρόδος, λόγω της εύκολης πρόσβασης και το χειμώνα, της ζωντανής πόλης, του εντυπωσιακού μεσαιωνικού κάστρου και της παλιάς πόλης (τα οποία μπορείς να απολαύσεις καλύτερα το χειμώνα, χωρίς τα πλήθη των τουριστών), τη φημισμένη κοιλάδα των πεταλούδων, το ορεινό τοπίο και τα παραδοσιακά χωριά της, αποτελεί ιδανικό προορισμό και το χειμώνα. Μπορεί αυτό να ξενίζει όσους πιστεύουν ότι η Ρόδος είναι κυρίως «ήλιος και θάλασσα». Θα αναφέρω όμως το παράδειγμα των Δαλματικών ακτών, που περιλαμβάνονται πλέον και στα χειμερινά εκδρομικά προγράμματα των ελληνικών τουριστικών πρακτορείων. Οι Κροάτες, λοιπόν, εκμεταλλευόμενοι την τεράστια φήμη που απέκτησε το Ντουμπρόβνικ λόγω των γυρισμάτων της δημοφιλούς σειράς «Game of Thrones», κατάφεραν να μετατρέψουν την περιοχή της Δαλματίας σε τουριστικό προορισμό τεσσάρων εποχών. Γιατί, λοιπόν, να μην ακολουθήσει και η Ρόδος αυτό το παράδειγμα;
Στην επίτευξη του στόχου αυτού θα μπορούσε να συμβάλει και η εκμετάλλευση της ενεργειακής κρίσης που πλήττει την Ευρώπη, η οποία αποτελεί ευκαιρία για την Ελλάδα και τον ελληνικό τουρισμό, όπως ανέπτυξα σε σχετικό άρθρο μου, με τίτλο «Ενεργειακή κρίση στην Ευρώπη και Snowbird tourism – Μία μοναδική ευκαιρία για την Ελλάδα και τον ελληνικό τουρισμό», το οποίο δημοσιεύτηκε και στο τεύχος Αυγούστου – Σεπτεμβρίου 2022 του περιοδικού Χρήμα & Τουρισμός. Πράγματι, η ενεργειακή και οικονομική κρίση που πλήττει την Ευρώπη μπορεί να διαρκέσει ακόμα και μία δεκαετία. Η κρίση αυτή αναμένεται να επιταχύνει τις εξελίξεις σε τομείς όπως η silver economy ή να επιφέρει τεκτονικές αλλαγές σε τομείς όπως ο χειμερινός τουρισμός. Για την Ελλάδα λοιπόν η ενεργειακή κρίση αποτελεί μια μοναδική ευκαιρία για να διευρύνει το μερίδιο της στην παγκόσμια τουριστική αγορά και να αναδειχθεί σε κορυφαίο προορισμό προσέλκυσης Ευρωπαίων συνταξιούχων, λαμβάνοντας σημαντικό μερίδιο από την παγκόσμια αγορά της silver economy.
Ειδικά στον τομέα της silver economy, η ήδη υπάρχουσα παγκόσμια τάση για μακρά διαμονή ή μόνιμη εγκατάσταση εύπορων συνταξιούχων από εύρωστες οικονομικά χώρες με ψυχρό κλίμα, σε χώρες με ήπιο και θερμότερο κλίμα, όπως οι χώρες της Νότιας Ευρώπης, η οποία είναι διεθνώς γνωστή με τον όρο «snowbird tourism», αναμένεται να επιταθεί τα επόμενα χρόνια εξαιτίας της ενεργειακής κρίσης. Το σημερινό ποσοστό του 7,3% των ενηλίκων πολιτών της Ευρώπης που δηλώνει ότι επιθυμεί την εγκατάστασή του στη Νότια Ευρώπη κατά τη συνταξιοδότησή του, θα μπορούσε ακόμα και να διπλασιαστεί εξαιτίας της ενεργειακής κρίσης. Η χώρα μας λοιπόν θα πρέπει να εκμεταλλευτεί την παρούσα ενεργειακή συγκυρία, προκειμένου να εισέλθει δυναμικά στην παγκόσμια αγορά της silver economy. Η Ρόδος μπορεί να βγει ιδιαίτερα κερδισμένη από αυτή την αγορά, καθώς ο καλός καιρός το χειμώνα και το ήπιο και θερμό κλίμα της μπορούν να καταστήσουν το νησί σημαντικό πόλο έλξης «ενεργειακών μεταναστών» και τουριστών τρίτης ηλικίας, μετατρέποντας έτσι το νησί σε τουριστικό προορισμό τεσσάρων εποχών.
Ανάπτυξη της θεματικής φωτογράφησης. Οι θεματικές φωτογραφήσεις αποτελούν μία ιδιαίτερα διαδεδομένη επιχειρηματική δραστηριότητα σε δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς σε όλο τον κόσμο. Στην Ελλάδα έγιναν γνωστές κυρίως μέσω του «flying dress photo», που ξεκίνησε από τη Σαντορίνη και γρήγορα επεκτάθηκε σε πολλά ελληνικά νησιά, μεταξύ των οποίων και η Ρόδος. Δεν είναι όμως μόνο τα «ιπτάμενα φορέματα», τα οποία πλέον είναι ιδιαίτερα διαδεδομένα στη χώρα μας και δεν άφησαν ασυγκίνητο ούτε τον θρύλο του NBA, Earvin Magic Johnson, και τη συνοδεία του. Υπάρχουν και πολλά άλλα είδη θεματικών φωτογραφήσεων, όπως π.χ. με ιστορικό ή μυθολογικό περιεχόμενο ή με φόντο ειδυλλιακά τοπία ή εξωτικές παραλίες. Έτσι, λοιπόν, στη Ρόδο, πέρα από τα flying dresses, θα μπορούσαν να αναπτυχθούν και θεματικές φωτογραφήσεις εμπνευσμένες από το μεσαιωνικό χαρακτήρα της. Φωτογραφήσεις με πανοπλίες ιπποτών ή με στολές και φορέματα εποχής και φόντο την παλιά μεσαιωνική πόλη και το κάστρο της Ρόδου. Αλλά και επαγγελματικές φωτογραφήσεις με φόντο τα ειδυλλιακά τοπία, τα εμβληματικά αξιοθέατα και τις εντυπωσιακές παραλίες του νησιού.
Προφανώς, η συγκεκριμένη δραστηριότητα δεν προτείνεται μόνο για τον επιχειρηματικό της χαρακτήρα (που μπορεί να αποφέρει πολύ υψηλά έσοδα για τους δραστηριοποιούμενους επαγγελματίες φωτογράφους), αλλά κυρίως για την τεράστια προβολή του νησιού που μπορεί να επέλθει από τη διάδοση των φωτογραφιών αυτών μέσω των social media. Πράγματι, οι συγκεκριμένες επαγγελματικές (δηλαδή ποιοτικές) φωτογραφίες διαδίδονται με ταχύτητα φωτός μέσω των social media και μπορούν να μεταφέρουν τις ειδυλλιακές εικόνες της Ρόδου σε όλο τον κόσμο, άμεσα και -κυρίως- ανέξοδα. Επιτυγχάνοντας τελικά το ζητούμενο, δηλαδή την τουριστική προβολή της Ρόδου, ταχύτερα και ενδεχομένως αποτελεσματικότερα, ακόμα και από τις ειδικές διαφημιστικές εκστρατείες προβολής του νησιού που σχεδιάστηκαν μετά τις πρόσφατες καταστροφικές πυρκαγιές.
Αναβίωση του εμβληματικού Κολοσσού της Ρόδου. Τελευταίο άφησα το σημαντικότερο project που μπορεί να υλοποιηθεί στο νησί, αυτό της αναβίωσης του Κολοσσού της Ρόδου, ενός από τα 7 θαύματα του αρχαίου κόσμου. Δεν πρόκειται για δική μου πρόταση, αλλά για πρόταση του κ. Γιώργου Μπαρμπούτη, την οποία υποστηρίζω ένθερμα. Μία πρόταση ώριμη, με οδικό χάρτη υλοποίησης και πηγές χρηματοδότησης. Εγώ θα προσθέσω μόνο, ότι για τη χρηματοδότηση του project υπάρχει και η δυνατότητα της (μερικής ή ολικής) ιδιωτικής χρηματοδότησης (αυτοχρηματοδότησης), μέσω συμβάσεως παραχώρησης (ν. 4413/2016) ή συμβάσεως ΣΔΙΤ (σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα), με την οποία ο ανάδοχος θα λάβει κάποια ανταλλάγματα έναντι της χρηματοδότησης της κατασκευής του έργου, όπως την εκμετάλλευση ορισμένων τουριστικών ή άλλων οικονομικών δραστηριοτήτων και εμπορικών εκμεταλλεύσεων που θα αναπτυχθούν εντός της ζώνης εκτέλεσης του έργου.
Πρόκειται αναμφίβολα για το πιο εμβληματικό project για τη Ρόδο της μεθεπόμενης ημέρας, το οποίο θα πρέπει να δρομολογηθεί άμεσα μετά τις αυτοδιοικητικές εκλογές του Οκτωβρίου. Ποιο άλλο ελληνικό νησί άλλωστε έχει το προνόμιο να είναι συνδεδεμένο με ένα από τα 7 θαύματα του αρχαίου κόσμου, τα οποία διδάσκονται στα σχολεία σχεδόν ολόκληρου του κόσμου; Είναι ένα τεράστιο asset για τη Ρόδο, ένα εμβληματικό και μοναδικό landmark, το οποίο θα πρέπει να αξιοποιηθεί κατάλληλα για την τουριστική προβολή και ανάπτυξη του νησιού.
Οι καταστροφικές πυρκαγιές που έπληξαν τη Ρόδο πρέπει να αποτελέσουν αφορμή για μια νέα αρχή. Για ένα τουριστικό restart του νησιού. Μια ευκαιρία για να «ξανασυστηθεί» η Ρόδος στο διεθνές τουριστικό και επενδυτικό κοινό. Το παρόν άρθρο δεν αναφέρεται στις ενέργειες που πρέπει να γίνουν άμεσα (βραχυπρόθεσμα), για τη στήριξη και προβολή της Ρόδου, των πολιτών και των επαγγελματιών του νησιού. Ούτε και στα έργα της επόμενης ημέρας (μεσοπρόθεσμα), που είναι απαραίτητα για την αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος. Αναφέρεται στα έργα της μεθεπόμενης ημέρας (μακροπρόθεσμα). Σε εμβληματικά τουριστικά projects που μπορούν να ανεβάσουν το τουριστικό επίπεδο του νησιού. Να ενισχύσουν την εικόνα της Ρόδου ως τουριστικού προορισμού τεσσάρων εποχών και να την αναδείξουν σε κορυφαίο τουριστικό προορισμό της Μεσογείου και σε έναν από τους δημοφιλέστερους τουριστικούς προορισμούς παγκοσμίως, υπερδιπλασιάζοντας τα σημερινά νούμερα των τουριστικών αφίξεων και εισπράξεων του νησιού. Δεν έχω την παραμικρή αμφιβολία, ότι η Ρόδος αποτελεί το ιδανικότερο ελληνικό νησί για την επιτυχή ανάπτυξη και υλοποίηση των προτεινόμενων μεγάλων τουριστικών projects. Ιδού λοιπόν η Ρόδος, ιδού και το … challenge.
(*) Ο Δρ. Ιωάννης Γκιτσάκης (twitter @gitsakis) είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω στη Θεσσαλονίκη, με ειδίκευση στις Δημόσιες Συμβάσεις και στις Συμβάσεις Παραχώρησης και ΣΔΙΤ, Διδάκτωρ Διοικητικού Δικαίου και Σύμβουλος Επενδύσεων και Τουριστικών Επιχειρήσεων
Πηγή money-tourism.gr
