• Η Εισαγγελέας Πλημμελειοδικών Ρόδου εισηγείται την απαλλαγή πέντε αιρετών για την υπόθεση απιστίας σε ΟΤΑ • Η πολυετής δικαστική έρευνα για τα διαπιστωμένα ελλείμματα εκατομμυρίων ευρώ καταλήγει σε πρόταση μη παραπομπής, με βασικό επιχείρημα την έλλειψη επαρκών ενδείξεων ενοχής
Μία από τις πλέον μακρόσυρτες και πολυσύνθετες υποθέσεις που απασχόλησαν την τοπική αυτοδιοίκηση της Ρόδου φαίνεται να πλησιάζει στην οριστική της κατάληξη. Η Εισαγγελέας Πλημμελειοδικών Ρόδου, κατόπιν ενδελεχούς μελέτης δικογραφίας, πορισμάτων διαχειριστικού ελέγχου και της προανακριτικής και ανακριτικής διαδικασίας, εισηγήθηκε στο Συμβούλιο Πλημμελειοδικών την απαλλαγή πέντε πρώην αιρετών των πρώην Δήμων Πεταλούδων και Αρχαγγέλου.
Το κατηγορητήριο αφορούσε πράξεις απιστίας σε βάρος Οργανισμού Τοπικής Αυτοδιοίκησης, σε βαθμό κακουργήματος, με ζημία άνω των 120.000 ευρώ.
Η πρόταση αυτή, εφόσον υιοθετηθεί, θα σημάνει το τέλος μιας πολυετούς δικαστικής διαδρομής, που ξεκίνησε το 2011 με δημοσιογραφικές αποκαλύψεις και κατέληξε, δεκατέσσερα χρόνια μετά, σε έλλειψη επαρκών αποδεικτικών στοιχείων για την παραπομπή των κατηγορουμένων σε δίκη.
Η απαρχή της υπόθεσης και η γέννηση του κατηγορητηρίου
Η αφετηρία της υπόθεσης εντοπίζεται σε δημοσιεύματα των τοπικών εφημερίδων τον Ιανουάριο του 2011, τα οποία αποκάλυπταν σημαντικά ελλείμματα στους πρώην Δήμους Πεταλούδων και Αρχαγγέλου.
Τα στοιχεία αυτά οδήγησαν στην παρέμβαση της Εισαγγελίας Πρωτοδικών Ρόδου και την παραγγελία προκαταρκτικής εξέτασης.
Ακολούθησαν διαδοχικές εισαγγελικές παραγγελίες μεταξύ 2011 και 2023 για συλλογή στοιχείων, με αποκορύφωμα την παραγγελία του Ιουνίου 2023 για κύρια ανάκριση. Στο μεταξύ, ο Ν. 3852/2010 («Καλλικράτης») είχε ήδη συνενώσει από 1.1.2011 τους πρώην Δήμους σε ενιαίο Δήμο Ρόδου, γεγονός που πρόσθεσε θεσμικές και διαχειριστικές πολυπλοκότητες στην υπόθεση.
Οι κατηγορούμενοι και οι θέσεις τους
Στο επίκεντρο της Εισαγγελικής έρευνας βρέθηκαν:
• Αθανάσιος Τσέλιος, αντιδήμαρχος Οικονομικών Δήμου Πεταλούδων (2007-2010)
• Μιχαήλ Κορδίνας, δήμαρχος Πεταλούδων (2007-2010)
• Δημήτριος Λεβέντης, αντιδήμαρχος Διοικητικών και Οικονομικών Υπηρεσιών Δήμου Αρχαγγέλου (2008)
• Αντώνιος Παγκάς, αντιδήμαρχος Διοικητικών και Οικονομικών Υπηρεσιών Δήμου Αρχαγγέλου (2009)
• Αλέξανδρος Παπούρας, δήμαρχος Αρχαγγέλου (2007-2010)
Η κατηγορία που τους αποδόθηκε αφορούσε κατ’ εξακολούθηση απιστία από κοινού, με περιουσιακή ζημία που υπερέβαινε τα 120.000 ευρώ, σύμφωνα με το άρθρο 390 του Ποινικού Κώδικα.
Τα πορίσματα του διαχειριστικού ελέγχου
Η κρίσιμη οικονομική διάσταση της υπόθεσης προκύπτει από την υπ’ αριθμ. 4271/2021 έκθεση διαχειριστικού ελέγχου, η οποία κατέγραψε:
• Για τον πρώην Δήμο Πεταλούδων: έλλειμμα 3.056.986,69 ευρώ την 31η Δεκεμβρίου 2010
• Για τον πρώην Δήμο Αρχαγγέλου: έλλειμμα 128.889,58 ευρώ την ίδια ημερομηνία
Στην περίπτωση του Δήμου Πεταλούδων, το έλλειμμα συνδέθηκε κυρίως με μη απόδοση ασφαλιστικών εισφορών (ΟΠΑΔ, ΤΕΑΔΥ, ΙΚΑ, ΤΠΔΥ), μη απόδοση Φόρου Μισθωτών Υπηρεσιών στη ΔΟΥ Ρόδου, και μη απόδοση παρακρατημένων δόσεων δανείων υπαλλήλων προς το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο.
Ενδεικτικά, η εισαγγελική έρευνα παρέθεσε αναλυτικά ποσά ανά κατηγορία:
• 269.410,41 ευρώ προς τον ΟΠΑΔ
• 220.622,08 ευρώ προς το ΤΕΑΔΥ
• 346.058,60 ευρώ προς το ΙΚΑ
• 358.333,42 ευρώ προς τη ΔΟΥ Ρόδου (ΦΜΥ)
• 270.023,39 ευρώ προς το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο
Αθροιστικά, οι μη αποδόσεις αυτές ανήλθαν σε 1.589.162,76 ευρώ, ποσό που αποτέλεσε κεντρικό στοιχείο του αρχικού κατηγορητηρίου.
Οι προηγούμενες αθωωτικές αποφάσεις
Η Εισαγγελέας έλαβε υπόψη τις υπ’ αριθμ. 158/2017 και 88/2018 αποφάσεις του Τριμελούς Εφετείου Κακουργημάτων Δωδεκανήσου, με τις οποίες ο κ. Μιχαήλ Κορδίνας και ο κ. Αθανάσιος Τσέλιος κρίθηκαν αθώοι για τα ίδια πραγματικά περιστατικά. Το δικαστήριο είχε δεχθεί τότε ότι δεν αποδείχθηκε δόλος ή πρόθεση παράνομης ιδιοποίησης, αλλά ούτε και πρόκληση ζημίας που να πληροί τα στοιχεία της απιστίας στην υπηρεσία.
Η επανάληψη των ίδιων πραγματικών περιστατικών στην παρούσα υπόθεση, χωρίς την προσθήκη νέων κρίσιμων αποδεικτικών στοιχείων, αποτέλεσε κομβικό επιχείρημα της εισαγγελικής πρότασης.
Η νομική ανάλυση της Εισαγγελέως
Η πρόταση περιλαμβάνει εκτενή ανάλυση της μεταβολής του ποινικού πλαισίου μετά την κατάργηση του Ν. 1608/1950 και την ισχύ του νέου Ποινικού Κώδικα (Ν. 4619/2019). Η Εισαγγελέας τονίζει την εφαρμογή της αρχής της αναδρομικότητας του επιεικέστερου νόμου, ενώ επισημαίνει ότι η εικοσαετής παραγραφή παραμένει σταθερή για το αδίκημα της απιστίας κατά ΟΤΑ όταν η ζημία υπερβαίνει τις 120.000 ευρώ.
Σημειώνεται επίσης ότι η κύρια ανάκριση περατώθηκε χωρίς κλήτευση και απολογία των κατηγορουμένων, κατ’ εφαρμογή του άρθρου 270 παρ. 1 ΚΠΔ, λόγω έλλειψης επαρκών ενδείξεων ενοχής.
Η εισαγγελική πρόταση καταλήγει ότι δεν στοιχειοθετείται αντικειμενικά και υποκειμενικά το έγκλημα της απιστίας, καθώς απουσιάζει τόσο η απόδειξη βέβαιης ζημίας από συγκεκριμένες διαχειριστικές πράξεις, όσο και η ύπαρξη δόλου. Εφόσον το Συμβούλιο Πλημμελειοδικών υιοθετήσει την πρόταση, η υπόθεση θα μπει οριστικά στο αρχείο, κλείνοντας έναν κύκλο έντονης δημοσιότητας και θεσμικής αναστάτωσης για την τοπική αυτοδιοίκηση της Ρόδου.
Αναφέρονται στην πρόταση μεταξύ άλλων και τα εξής:
«Αναφορικά δε με τις πράξεις και παραλείψεις οι οποίες καταλογίζονται στους κατηγορούμενους είτε εκ της ιδιότητάς τους και μόνο, είτε από αμέλεια ή από παραδρομή τελεσθείσες, ήτοι το γεγονός της ανυπαρξίας εσωτερικών διαδικασιών ελέγχου, τόσο προληπτικών όσο και κατασταλτικών, η παράλειψη επιλογής κατάλληλου προσωπικού, το γεγονός της ανυπαρξίας λογιστικού και μηχανογραφικού περιβάλλοντος, της ανεπαρκούς και πλημμελούς ενημέρωσης των βιβλίων, της μη τήρησης του διπλογραφικού συστήματος προς έλεγχο και επιβεβαίωση των συναλλαγών, η οποία, ωστόσο, όπως προκύπτει από το σύνολο του αποδεικτικού υλικού, οφείλεται στην αδυναμία των αρμόδιων υπαλλήλων να ανταποκριθούν στα καθήκοντά τους, της έλλειψης παραστατικών τεκμηρίωσης συναλλαγών, της έλλειψης συνεχούς αρίθμησης των παραστατικών, της έλλειψης τεκμηρίωσης / έγκρισης για κάθε παραστατικό, δεν θεμελιώνουν άνευ άλλου τινός ποινική ευθύνη για το αδίκημα της απιστίας, αφού δεν αποτελούν εξωτερικές και δικαιοπρακτικές πράξεις, ήτοι δικαιοπραξίες ή οιονεί δικαιοπραξίες ή δικαιοπρακτικές πράξεις ή παραλείψεις, αλλά υλικές πράξεις, μη δυνάμενες να οδηγήσουν στην πλήρωση της αντικειμενικής υπόστασης του αδικήματος της απιστίας. Σε κάθε περίπτωση, ακόμη και αν υποτεθεί ότι οι ανωτέρω ενέργειες αποτελούν εξωτερικές -δικαιοπρακτικές πράξεις, ενέχουσες δυνατότητα πρωτοβουλίας και λήψης αποφάσεων με κίνδυνο, όπως απαιτείται για τη στοιχειοθέτηση του αδικήματος της απιστίας, ουδόλως προέκυψε ποια ήταν επακριβώς η περιουσιακή ζημία που προκλήθηκε αιτιωδώς από συγκεκριμένη διαχειριστική πράξη συγκεκριμένου κατηγορουμένου, ενόψει και της μεγάλης απόκλισης στο ποσό ταμειακού ελλείμματος που προέκυψε από την έκθεση πορίσματος, γεγονός που καθιστά αμφίβολη την ύπαρξη “βέβαιης ζημίας” ως αριθμητικά προσδιορίσιμου μεγέθους. Επιπροσθέτως, ακόμη και αν υποτεθεί ότι οι προρρηθείσες ενέργειες αποτελούν διαχειριστικές πράξεις σύμφωνα με τις επιταγές του νόμου για την πλήρωση της αντικειμενικής υπόστασης του αδικήματος της απιστίας και υφίσταται επενεχθείσα βλάβη (βέβαιη ζημία) δεν υφίστανται επαρκείς ενδείξεις για την πλήρωση της υποκειμενικής υπόστασης του αδικήματος, δηλαδή δόλος ήτοι γνώση του δράστη ότι η διαχειριστική πράξη είναι επιζήμια για την περιουσία που διαχειρίζεται και θέληση να επιφέρει ζημία στη περιουσία αυτή, άλλωστε, η αμελής ή και πλήρως αδιάφορη ως προς τις επιζήμιες συνέπειές της διαχείριση, όπως στην προκειμένη, που διαπιστώθηκαν έλλειψη επαρκών υποδομών, ορθού οργανωτικού συστήματος, ικανών σε αριθμό και γνώση υπαλλήλων και εσωτερικού ελέγχου, δεν δύναται να συγκροτήσει ως μόνη αιτία το διερευνώμενο αδίκημα».
Την υπόθεση χειρίστηκε ο ποινικολόγος κ. Στέλιος Κιουρτζής.
