Ο μεγάλος ανθρωπιστής και οραματιστής, Ερρίκος Ντυνάν, έχοντας ζήσει τις επιπτώσεις μιας από τις πιο αιματηρές ολοήμερες μάχες στην ανθρώπινη ιστορία, της μάχης του Σολφερίνο στις 24/06/1859, και αναλαμβάνοντας πρωτοβουλία για την παροχή βοήθεια στους τραυματίες στρατιώτες τόσο των Αυστριακών στρατευμάτων, όσο και των της Γαλλο-Σαρδηνιακής συμμαχίας, επιστρέφοντας στην πατρίδα του τη Γενεύη της Ελβετίας δημοσιεύει ένα βιβλίο με τίτλο «Μια ανάμνηση από το Σολφερίνο». Σε αυτό προτείνει τη δημιουργία Εθνικού Συλλόγου Βοηθείας σε κάθε χώρα, που σε καιρό ειρήνης θα εκπαιδεύει τα μέλη του στις πρώτες βοήθειες και σε καιρό πολέμου θα συνδράμει τις στρατιωτικές υγειονομικές υπηρεσίες. Οι τραυματίες και εκείνοι που τους φροντίζουν θα πρέπει να θεωρούνται ουδέτεροι και να τυγχάνουν προστασίας. Για να επιτευχθεί το εγχείρημα αυτό, η Ελβετική Συνομοσπονδία συγκάλεσε στη Γενεύη μια διπλωματική διάσκεψη τον Αύγουστο του 1864, όπου αντιπρόσωποι 12 χωρών (μεγάλων δυνάμεων της εποχής εκείνης), υιοθέτησαν ένα σχέδιο συνθήκης που είχε προετοιμάσει η Διεθνής Επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού, που εν τω μεταξύ είχε συσταθεί με τον Ερρίκο Ντυνάν μέλος της. Η συμφωνία ονομάσθηκε «Σύμβαση της Γενεύης για την Βελτίωση της Καταστάσεως των Τραυματιών των Στρατευμάτων στο Πεδίο Μάχης» και μεταξύ άλλων αναγνώριζε το διεθνή ανθρωπιστικό ρόλο του Ερυθρού Σταυρού, υποχρεώνοντας τα κράτη που την υπέγραφαν να συγκροτήσουν Εθνικό Σύλλογο Ερυθρού Σταυρού (αργότερα προστέθηκε και «Ερυθράς Ημισελήνου»).
Η συνθήκη αυτή αποτέλεσε σημαντικότατο γεγονός στην ανθρώπινη ιστορία, καθώς για πρώτη φορά φάνηκε πως το δίκαιο θα μπορούσε να εφαρμοσθεί ακόμη και κατά την διάρκεια πολέμου και θα μπορούσε να ρυθμίζει τη συμπεριφορά των στρατιωτών. Η χώρα μας υπήρξε από τις πρώτες χώρες που υιοθέτησαν τη Σύμβαση της Γενεύης, προσχωρώντας σε αυτήν με επίσημη ανακοίνωσή της στο Διεθνές Κομιτάτο της Γενεύης (ήτοι τη Διεθνή Επιτροπή Ερυθρού Σταυρού) υπογράφοντάς την στις 05/01/1865 και στις 10 Ιουνίου 1877 με πρωτοβουλία της Βασίλισσας Όλγας ιδρύεται με Βασιλικό Διάταγμα του Βασιλέως Γεωργίου Α’ ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός ως «Σύλλογος επίκουρος των εν πολέμω τραυματιών». Αναγνωρίστηκε δε από το Διεθνές Κομιτάτο στις 06/10/1877.
Η χαοτική διαφορά του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού (και κάθε Εθνικού Συλλόγου Ερυθρού Σταυρού) από τα υπόλοιπα σωματεία και ΜΚΟ είναι πως για να ιδρυθεί, σύμφωνα με τη Σύμβαση της Γενεύης, πρέπει το ίδιο το κράτος να νομοθετήσει, ήτοι να εκδοθεί (στην περίπτωση της Ελλάδος της εποχής εκείνης) Βασιλικό Διάταγμα (πλέον Προεδρικό). Ενώ για να ιδρυθεί ένα σωματείο ή μία ΜΚΟ, αρκεί τα μέλη που το/την αποτελούν να προβούν στις απαραίτητες ενέργειες (σύνταξη καταστατικού, κατάθεση σε Πρωτοδικείο ή ΓΕΜΗ ανάλογα το είδος).
Το πρώτο διοικητικό συμβούλιο του Ε.Ε.Σ. – υπό την υψηλή προστασία της Βασίλισσας Όλγας (και πλέον υπό την Αιγίδα του Προέδρου της Δημοκρατίας) – αποτελείτο από σπουδαίες προσωπικότητες της Ελληνικής κοινωνίας, όπως το Μάρκο Ρενιέρη (τότε Δκτή της Εθνικής Τράπεζας) ως πρώτο Πρόεδρο, το Χαράλαμπο Τυπάλδο-Πρετεντέρη (Ιατρό-καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Αθηνών) ως Αντιπρόεδρο, τον Ανδρέα Συγγρό (Τραπεζίτη και μεγάλο εθνικό ευεργέτη) ως Σύμβουλο μεταξύ άλλων μελών. Μετέπειτα Πρόεδροι με σπουδαίο έργο τόσο στην ιστορία του Ε.Ε.Σ, όσο και του έθνους ήταν ο Υποστράτηγος Θρασύβουλος Μάνος, ο Ιωάννης Βαλαωρίτης (Δκτής της Εθνικής Τράπεζας), ο Ιωάννης Αθανασάκης, ο οποίος το 1918 διορίστηκε Υφυπουργός των Στρατιωτικών από τον Ελ. Βενιζέλο σε αναγνώριση της ουσιαστικής συμβολής του στην προετοιμασία του Ε.Ε.Σ. για την αντιμετώπιση των νοσηλευτικών αναγκών του στρατεύματος, ο Κωνσταντίνος Γεωργακόπουλος, ο οποίος μάλιστα διετέλεσε πρωθυπουργός της υπηρεσιακής κυβέρνησης της Ελλάδας το 1958, κι άλλοι.
Σύμφωνα με το καταστατικό του Ε.Ε.Σ. βασικοί στόχοι του ήταν σε καιρό ειρήνης η συνδρομή στο έργο της Στρατιωτικής Υγειονομικής Υπηρεσίας, η νοσηλευτική περίθαλψη των τραυματιών και ασθενών στρατιωτικών και η προστασία των αιχμαλώτων πολέμου και του άμαχου πληθυσμού. Σε καιρό ειρήνης σκοπός του ήταν η εκπαίδευση των μελών του, η φιλανθρωπική του δραστηριότητα (αυτοτελώς ή σε συνεργασία με το κράτος και λοιπούς φορείς) για την πρόληψη και καταστολή λοιμωδών νόσων και η προαγωγή γενικότερα της δημόσιας υγείας, όπως και η αρωγή στα θύματα θεομηνιών κι επιδημιών. Στις 25/11/1910 κυρώνεται με Βασιλικό Διάταγμα ο κανονισμός οργάνωσης, λειτουργίας και δράσης της Υγειονομικής Υπηρεσίας του στρατεύματος, που μεταξύ άλλων ρυθμίζει τις σχέσεις και αρμοδιότητες του Ε.Ε.Σ. για τη νοσηλευτική περίθαλψη των τραυματιών και ασθενών στρατιωτικών σε περιόδους πολέμων και εκστρατευτικών επιχειρήσεων. Το δε 1911 ιδρύεται η πρώτη Σχολή Αδελφών Νοσοκόμων του Ε.Ε.Σ., ενώ το 1914 τη Σχολή Επίκουρων Αδελφών Νοσοκόμων, το 1915 το Γραφείο Αιχμαλώτων (μετέπειτα Διεύθυνση Αναζητήσεων του Ε.Ε.Σ.). Ακολούθησε η ίδρυση του Σώματος Εθελοντών Τραυματιοφορέων (σημερινό Σώμα Εθελοντών Σαμαρειτών, Διασωστών & Ναυαγοσωστών) και του Σώματος Κοινωνικής Πρόνοιας, ενώ επίσης σημαντικό και το έργο του Τμήματος Νεότητας.
Το σπουδαίο έργο του Ε.Ε.Σ. περιλαμβάνει την ίδρυση νοσοκομείων (Ερυθρός Σταυρός, Ασκληπιείο Βούλας), τα οποία με το Ν. 1821/1987 εντάχθηκαν (και στην ουσία αποτέλεσαν τη βάση) στο Ε.Σ.Υ., την εποποιΐα στους Βαλκανικούς Πολέμους, καθώς και στους δύο Παγκόσμιους Πολέμους, αλλά και τη Μικρασιατική εκστρατεία. Σε όλες αυτές τις ιστορικές για το έθνος μας στιγμές, Εθελόντριες Αδελφές του Ε.Ε.Σ. έχασαν τη ζωή τους προσφέροντας ανιδιοτελώς μέχρι τελευταίας ρανίδος του αίματός τους.
Για να προσφέρει αποτελεσματικά τις υπηρεσίες του ο Ε.Ε.Σ. επί 148 συναπτά έτη, έδρασε και δρα βασιζόμενος στις επτά Θεμελιώδεις Αρχές του Κινήματος, τον Ανθρωπισμό, την Αμεροληψία, την Ουδετερότητα, την Ανεξαρτησία, τον Εθελοντισμό, την Ενότητα και την Παγκοσμιότητα. Στην επίσημη ιστοσελίδα του Ε.Ε.Σ. (www.redcross.gr) κάθε ενδιαφερόμενος μπορεί να βρει πλήθος πληροφοριών για το έργο του Εθνικού μας Συλλόγου, για τον οποίο πρέπει να είμαστε υπερήφανοι.
Σπυρίδων Σαλαμαστράκης
