Καταγγελία-φωτιά για πολεοδομική και αρχαιολογική αυθαιρεσία • Είκοσι τέσσερις πολίτες ζητούν παρέμβαση Εισαγγελέα για παράνομη ανέγερση μεταλλικής υπερκατασκευής στον κηρυγμένο αρχαιολογικό χώρο της Αρχαίας Ακρόπολης Ρόδου
Σε μία καταγγελία που προκαλεί αίσθηση, 24 πολίτες—ανάμεσά τους αρχαιολόγοι, νομικοί, μηχανικοί και απλοί εργαζόμενοι—καταθέτουν αναφορά προς την Εισαγγελία Πρωτοδικών Ρόδου, καταγγέλλοντας την ανέγερση μίας τεράστιας υπερκατασκευής βιομηχανικού τύπου εντός του κηρυγμένου αρχαιολογικού χώρου της Ακρόπολης Ρόδου. Σύμφωνα με την αναφορά, η κατασκευή όχι μόνο παραβιάζει ευθέως την αρχαιολογική και πολεοδομική νομοθεσία, αλλά και αλλοιώνει οριστικά το τοπίο μίας περιοχής με τεράστια πολιτιστική αξία.
Ανέγερση βιομηχανικής κατασκευής εντός
αρχαιολογικού χώρου
Η καταγγελία περιγράφει την ανέγερση, στις 29 Μαΐου 2025, μιας πράσινης μεταλλικής κατασκευής συνολικής επιφάνειας 1.500 τετραγωνικών μέτρων, σε απόσταση μικρότερη των 100 μέτρων από σημαντικά μνημεία, όπως ο Ναός του Πυθίου Απόλλωνα και τα “Νυμφαία”. Πρόκειται για χώρο που έχει κηρυχθεί ως αρχαιολογικός με ΦΕΚ από το 2009 και το 2014, ενώ η γη στην οποία ανεγέρθηκε η κατασκευή έχει απαλλοτριωθεί από το 1973 για σκοπούς ανασκαφών.
Η κατασκευή περιγράφεται ως «βιομηχανικού τύπου με σημαντικό ύψος και όγκο», ασύμβατη πλήρως με τον χαρακτήρα του χώρου, τόσο αισθητικά όσο και λειτουργικά. Οι υπογράφοντες εγείρουν σοβαρά ερωτήματα για το κατά πόσο εκπονήθηκε και εγκρίθηκε οποιαδήποτε αρχιτεκτονική μελέτη, καθώς και αν αυτή πέρασε από τα αρμόδια συλλογικά όργανα του Υπουργείου Πολιτισμού.
Παραβιάσεις και πιθανές ποινικές ευθύνες
Στην αναφορά γίνεται λόγος για σοβαρές παραβάσεις:
Παράβαση ουσιώδους τύπου διαδικασίας, λόγω έλλειψης εμπεριστατωμένης αιτιολογίας στην έγκριση της κατασκευής, κάτι που επιβάλλεται ρητά από τη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας.
Παράβαση καθήκοντος, καθώς φαίνεται να παραβιάζονται διατάξεις του Ν. 4858/2021 και ειδικές ρυθμίσεις για την προστασία της Ροδιακής Ακρόπολης.
Κατάχρηση εξουσίας, με αιχμές ότι υπάλληλοι πιθανώς ενήργησαν εν γνώσει της παρανομίας, εγκρίνοντας παράτυπα τις εργασίες.
«Αρχαιολογικό έγκλημα με κρατική κάλυψη;»
Το εύρος των αποδεκτών της καταγγελίας δείχνει τη σοβαρότητα του ζητήματος. Αντίγραφα της αναφοράς κοινοποιήθηκαν στην υπουργό Πολιτισμού, την Εφορεία Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου, το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, τον δήμαρχο Ρόδου και όλους τους βουλευτές της Δωδεκανήσου. Η υπόθεση έχει ήδη αρχίσει να προκαλεί πολιτικές αντιδράσεις και παρασκηνιακές διεργασίες.
Μιλώντας σε συνθήκες ανωνυμίας, ένας εκ των υπογραφόντων δήλωσε:
«Δεν είναι απλώς μία αυθαιρεσία. Είναι χαστούκι στην πολιτιστική μας κληρονομιά και προσβολή στην κοινή λογική. Αν αυτή η κατασκευή δεν κατεδαφιστεί άμεσα, ανοίγει ο ασκός του Αιόλου για κάθε μορφή “νόμιμης παρανομίας” δίπλα σε ιερούς τόπους».
Τι ζητούν οι καταγγέλλοντες
Οι 24 υπογράφοντες απαιτούν:
Την άμεση διακοπή των εργασιών.
Τη διερεύνηση των συνθηκών έκδοσης των εγκρίσεων.
Την άσκηση ποινικών διώξεων για τις παραβάσεις των άρθρων 259 και 239 του Ποινικού Κώδικα.
Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν οι υπογραφές της αρχαιολόγου και ασκούμενης δικηγόρου Αθηνάς Λιόλιου, του δικηγόρου Ιωάννη Χριστοδούλου, αλλά και πολλών επιστημόνων και εργαζομένων της τοπικής κοινωνίας.
Πλήρες κείμενο της καταγγελίας
Προς: Την Εισαγγελία Πρωτοδικών Ρόδου
ΘΕΜΑ: Αναφορά (Σύμφωνα με τα άρθρα 40 και 43 του ΚΠΔ) για πιθανές παραβάσεις της αρχαιολογικής, πολεοδομικής, οικοδομικής και ποινικής νομοθεσίας σχετικά με την κατασκευή υπερκατασκευής βιομηχανικού τύπου εντός κηρυγμένου αρχαιολογικού χώρου της πόλης της Ρόδου.
Κοινοποίηση: Υπουργό Πολιτισμού, Εφορεία Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου, Τοπικό και Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλια, Δήμαρχος Ρόδου, Πολεοδομία Ρόδου, Βουλευτές Δωδεκανήσου.
Πραγματικά περιστατικά:
Στις 29 Μαϊου 2025, διαπιστώθηκε η ανέγερση μιας υπερκατασκευής βιομηχανικού τύπου εντός του κηρυγμένου αρχαιολογικού χώρου της Ρόδου, παραπλέρως της Αρχαίας Ακρόπολης. Η κατασκευή:
Έχει υψος και όγκο βιομηχανικού χαρακτήρα.
Δεν εναρμονίζεται με το περιβάλλον.
Απέχει λιγότερο από 100 μέτρα από αρχαιολογικά μνημεία.
Σημαντικά μνημεία πλησίον: Ναός Αθηνάς Πολιάδος, Πυθίου Άπολλωνος, Στάδιο, Ωδείο, Βιβλιοθήκη, Αρχαίοι τάφοι, κ.α.
Η μερίδα 622 έχει απαλλοτριωθεί υπέρ του Δημοσίου από το 1973 για ανασκαφικο σκοπό.
Νομικές πλημμελείες:
Παράβαση ουσιώδους τύπου της διαδικασίας, άνευ τεκμηριωμένης αιτιολογησης (ΣτΕ 1542/1995 κ.α.)
Παράβαση καθήκοντος, άρθρο 259 ΠΚ
Κατάχρηση εξουσίας, άρθρο 239 ΠΚ
Αιτήμα:
Άμεση διακοπή εργασιών
Διερεύνηση έκδοσης άδειας
Ποινική δίωξη παντός υπευθύνου
Υπογραφές (ενδεικτικά): Αθηνά Λιόλιου, Ιωάννης Χριστοδολου, Αγάπη Θυρή, Βασιλική Ιωάννου, Μαργαρίτα Καρπαθάκη, Σπυρίδων Σαλαμαστράκης, Καλλιόπη Παπαπαύλου, Αλεξάνδρα Καλλιγά, Παντελεήμων Σαρούκος, Παναγιώτης Σκούλουκας κ.α. (σύνολο 24 υπογραφές)
Ασυμβίβαστο κτίσμα στον λόφο του Αγίου Στεφάνου
Της Νατάσσας Παμπρή
• Αντιδράσεις για τη νέα κατασκευή στο Μόντε Σμιθ • Κίνδυνος μονιμοποίησης προσωρινών λύσεων λόγω έλλειψης υποδομών της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας
Σε κλίμα ανησυχίας κι έντονης αμφισβήτησης από πολίτες, αρχαιολόγους και φορείς της τοπικής κοινωνίας εξελίσσεται η ανέγερση μεταλλικού προκατασκευασμένου κτηρίου στον αρχαιολογικό λόφο του Αγίου Στεφάνου (Μόντε Σμιθ), στο ιστορικό ανάγλυφο της αρχαίας ακρόπολης της Ρόδου. Παρά τις επίσημες εγκρίσεις και τις αναφορές σε προσωρινές ανάγκες μεταστέγασης εργαστηρίων, η τοποθέτηση του ογκώδους κατασκευάσματος εγείρει σοβαρά ερωτήματα για την αλλοίωση του χαρακτήρα της απαλλοτριωμένης ζώνης, τη νομιμότητα της επέμβασης, αλλά και την προοπτική μονιμοποίησής του. Την ίδια ώρα, η ασφυκτική πίεση στους υφιστάμενους αποθηκευτικούς χώρους αναδεικνύει την ανάγκη συνολικού επανασχεδιασμού, με προτεραιότητα την ανέγερση νέου Αρχαιολογικού Μουσείου της Ρόδου σε κατάλληλη τοποθεσία του ίδιου λόφου.
Δεσπόζει στην οδό Ησιόδου
Σοβαρές ανησυχίες και έντονες αντιδράσεις προκαλεί τις τελευταίες εβδομάδες η ανέγερση μεγάλου μεταλλικού προκατασκευασμένου κτηρίου στον λόφο του Αγίου Στεφάνου (γνωστού και ως Μόντε Σμιθ), έναν από τους πλέον ιστορικούς και εμβληματικούς αρχαιολογικούς χώρους της Ρόδου. Το κτήριο, μήκους έως και 50 μέτρων και επιφάνειας περίπου 1.500 τ.μ., δεσπόζει πλέον κατά μήκος της οδού Ησιόδου (δίπλα στον παλιό παράκτιο σταθμό) αλλοιώνοντας αισθητικά και οπτικά ένα σημείο με καθημερινή επισκεψιμότητα από ντόπιους και τουρίστες.
Παρά το γεγονός ότι το κτίσμα έχει λάβει άδεια από την Πολεοδομία Ρόδου με χαρακτηρισμό «βιοτεχνικό κτήριο χαμηλής όχλησης – εργοτάξιο», τα ερωτήματα που προκύπτουν είναι πολλά και ουσιώδη. Ο χώρος στον οποίο τοποθετήθηκε αποτελεί απαλλοτριωμένη αρχαιολογική ζώνη, με ιδιαίτερο φυσικό και ιστορικό χαρακτήρα, και κάθε παρέμβαση θα έπρεπε να διέπεται από αυστηρούς περιορισμούς, πλήρη διαφάνεια και σεβασμό στο περιβάλλον και στην πολιτιστική κληρονομιά του νησιού.
Η κατασκευή συνδέεται με τη μεταφορά του ξυλουργείου και του σιδηρουργείου της Εφορείας Αρχαιοτήτων από την Περβόλα της Μεσαιωνικής Πόλης, στο πλαίσιο εκκένωσης του χώρου για την ανάδειξη των αρχαίων Νεωρίων και τη δημιουργία υπαίθριας γλυπτοθήκης. Ωστόσο, η αξιοποίηση της «ανάδειξης» της Περβόλας ως πρόφαση για την ανέγερση ενός τεράστιου, ημιμόνιμου κτηρίου στον λόφο του Αγίου Στεφάνου, γεννά εύλογες υποψίες ότι η προσωρινότητα του έργου θα μετατραπεί σε μονιμότητα, λόγω της διαχρονικής έλλειψης επαρκών εργαστηριακών και αποθηκευτικών υποδομών.
Έφθασε η ώρα για τον σχεδιασμό ενός νέου Αρχαιολογικού Μουσείου
Επιπλέον, οι αποθήκες και οι διαθέσιμοι χώροι της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας στη Ρόδο, από τον ημιώροφο του Παλατιού, τις αποθήκες της Ιπποτών μέχρι τις μικρές αίθουσες στη Μεσαιωνική Πόλη βρίσκονται πλέον στα όρια της χωρητικότητάς τους. Αυτό καθιστά ακόμη πιο επιτακτική την ανάγκη για έναν συνολικό και οργανωμένο σχεδιασμό για την ανέγερση ενός νέου Αρχαιολογικού Μουσείου της Ρόδου, σε κατάλληλο χώρο εντός της αρχαιολογικής ζώνης του Αγίου Στεφάνου, με σεβασμό στο τοπίο, στη μνήμη και στην επιστημονική διαχείριση του αρχαιολογικού πλούτου του νησιού.
Όπως υπογραμμίζει και η τοπική κοινωνία, το γεγονός ότι «κάτι είναι νόμιμο» δεν το καθιστά αυτόματα και ορθό. Η ανάγκη για εργαστηριακές και αποθηκευτικές υποδομές δεν μπορεί να καλύπτεται με λύσεις που προσβάλλουν τον χαρακτήρα του τοπίου.
Ο λόφος του Αγίου Στεφάνου, το Μόντε Σμιθ, δεν είναι απλώς ένας αστικός λόφος. Είναι κομμάτι της ιστορικής ταυτότητας του νησιού. Και αυτός ο χαρακτήρας του δεν επιτρέπεται να υπονομευτεί στο όνομα μιας πρόσκαιρης λύσης.
Σημειώνεται ότι πρόσφατα εγκρίθηκε η μουσειογραφική μελέτη από το Υπουργείο Πολιτισμού στο πλαίσιο υλοποίησης των έργων «Ανάδειξη, διαμόρφωση του αρχαιολογικού χώρου των αρχαίων Νεωρίων και των Μεσαιωνικών Κήπων του Παλατιού του Μεγάλου Μαγίστρου και δημιουργία υπαίθριας γλυπτοθήκης -ρωμαϊκό Τετράπυλο- στη Μεσαιωνική Πόλη και στην αρχαία Ακρόπολη», ενταγμένη στο Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας που εκτελείται με αυτεπιστασία από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου. Μάλιστα η μελέτη προβλέπει τη μεταφορά επιλεγμένων αρχιτεκτονικών μελών σε ελεύθερο χώρο στην περιοχή της αρχαίας ακρόπολης στον λόφο του Αγίου Στεφάνου (Μόντε Σμιθ), γεγονός που επιβεβαιώνεται από τεράστια σε όγκο κομμάτια μαρμάρου που έχουν μεταφερθεί έξω από το μεταλλικό κτήριο της οδού Ησιόδου, προφανώς για το σύνολο των παρεμβάσεων που προβλέπονται στην ευρύτερη περιοχή της Ακρόπολης της Ρόδου. Σε σχέση με την εξέλιξη των έργων -παρά την τραγική υποστελέχωση της αρχαιολογικής υπηρεσίας- κατά την πρόσφατη επίσκεψη της υπουργού στη Ρόδο, η κα Μενδώνη επισκέφτηκε τον χώρο των αρχαίων Νεωρίων, ζητώντας να ολοκληρωθεί ο χρόνος καταγραφής των ευρημάτων προκειμένου να απελευθερωθεί ο χώρος των Νεωρίων και του Τετράπυλου, ώστε να αναδειχθεί ο ευρύτερος διαχρονικός αρχαιολογικός χώρος και να συνδεθούν μεταξύ τους τα σημαντικά μνημεία, μέσα από μία τεκμηριωμένη διδακτική διαδρομή αναψυχής. Η κα Μενδώνη είχε διαβεβαιώσει ότι θα τηρηθούν τα χρονοδιαγράμματα για να αποδοθεί ο χώρος στην τοπική κοινωνία και στους επισκέπτες του νησιού έως το τέλος του 2025.
