• Κοινός παρονομαστής όλων των ερευνών είναι η αξιοποίηση διεθνών βάσεων δεδομένων και ευρωπαϊκών εργαλείων • Το γεγονός ότι το νησί είναι ένας από τους κορυφαίους τουριστικούς προορισμούς ενισχύει το ενδιαφέρον, καθώς τα ευρήματα μπορούν να αξιοποιηθούν και σε άλλα νησιά
Η Ρόδος το 2025 βρίσκεται στο επίκεντρο μιας έντονης επιστημονικής δραστηριότητας που την αναδεικνύει σε πεδίο μελέτης για την κλιματική ανθεκτικότητα, τον τουρισμό και την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Διεθνή συνέδρια και επιστημονικές εκδόσεις φιλοξένησαν φέτος εργασίες που αξιοποιούν σύγχρονα εργαλεία, όπως γεωγραφικά συστήματα πληροφοριών, δορυφορικά δεδομένα και ευρωπαϊκούς χάρτες ευπάθειας, προσφέροντας νέα γνώση για ένα νησί που δέχεται ισχυρές πιέσεις. Η συγκυρία αυτή δείχνει ότι η Ρόδος δεν αποτελεί απλώς έναν κορυφαίο τουριστικό προορισμό, αλλά και σημείο αναφοράς για την έρευνα γύρω από τα όρια και τις δυνατότητες των νησιωτικών οικοσυστημάτων.
Στο διεθνές συνέδριο ICCSA 2025 παρουσιάστηκε η μελέτη «Linking Tourism Hotspots and Vulnerability to Climate Change – Case Study Rhodes Island, Greece». Την υπογράφουν οι Απόστολος Λαγαρίας, Ακριβή Λέκα, Διονυσία Κούτση και Αναστασία Στρατηγά. Στόχος της ομάδας ήταν η χαρτογράφηση των περιοχών με τη μεγαλύτερη συγκέντρωση τουρισμού και η συσχέτισή τους με τους κινδύνους της κλιματικής αλλαγής.
Η μεθοδολογία στηρίχθηκε σε ποσοτικά και χωρικά δεδομένα, αξιοποιώντας στοιχεία για την τουριστική κίνηση και σενάρια ακραίων καιρικών φαινομένων. Τα συμπεράσματα είναι σαφή: ο υπερ-τουρισμός δημιουργεί πολλαπλές πιέσεις, από την κατανάλωση νερού και ενέργειας έως την κυκλοφοριακή συμφόρηση και την υποβάθμιση φυσικών και πολιτιστικών πόρων. Η μελέτη επισημαίνει την ανάγκη για στρατηγικά σχέδια ανθεκτικότητας και για πολιτικές που θα αποφορτίσουν τις πιο κορεσμένες ζώνες, στηρίζοντας παράλληλα την ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού.
Παράλληλα, στο συνέδριο GISTAM 2025 παρουσιάστηκε η εργασία «Preservation and Protection of Cultural Heritage in High Tourism Areas Using GIS Technology: A Case Study of the Medieval City of Rhodes». Η έρευνα εστιάζει στη Μεσαιωνική Πόλη, μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO, που υποδέχεται καθημερινά χιλιάδες επισκέπτες. Μέσα από τη χρήση γεωγραφικών συστημάτων πληροφοριών χαρτογραφήθηκαν τα σημεία με τη μεγαλύτερη ευαισθησία, προσφέροντας ένα εργαλείο που μπορεί να βοηθήσει στη λήψη αποφάσεων. Το ζητούμενο είναι να προστατευθεί ο ιστορικός ιστός χωρίς να περιοριστεί η επισκεψιμότητα, μέσα από καλύτερη διαχείριση της ροής και στοχευμένα μέτρα προστασίας. Η εργασία φέρνει στο προσκήνιο ένα ζήτημα που απασχολεί διεθνώς τις πόλεις-μνημεία, πώς συνδυάζεται η τουριστική ανάπτυξη με τη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Το 2025 ήταν επίσης χρονιά δημοσίευσης μιας μελέτης που επικεντρώνεται στη μεγάλη πυρκαγιά του καλοκαιριού 2023. Οι ερευνητές αξιοποίησαν δορυφορικά δεδομένα Landsat 8 και υπολόγισαν δείκτες καύσης για να καταγράψουν την ένταση και την έκταση της καταστροφής. Τα αποτελέσματα αποτυπώθηκαν σε χάρτες που διακρίνουν περιοχές υψηλής και χαμηλής καύσης, ζώνες που έμειναν ανέπαφες αλλά και τμήματα που δείχνουν σημάδια φυσικής αναγέννησης. Το εργαλείο αυτό μπορεί να υποστηρίξει τον σχεδιασμό αποκατάστασης, προσφέροντας μια σαφή εικόνα για το πού πρέπει να κατευθυνθούν οι πρώτες παρεμβάσεις. Η χρήση δορυφορικών δεδομένων αποδεικνύει ότι η τεχνολογία μπορεί να στηρίξει αποτελεσματικά τη διαχείριση φυσικών καταστροφών.
Σε διαφορετικό πεδίο, αλλά εξίσου κρίσιμο για τη μακροχρόνια κατανόηση του νησιού, κινείται η γεωλογική εργασία που δημοσιεύθηκε φέτος και ανέδειξε τον πλήρη κύκλο καθίζησης και ανύψωσης της ανατολικής ακτής της Ρόδου κατά την Πλειόκαινη και το Πλειστόκαινο. Μέσα από την ανάλυση απολιθωμάτων μικροοργανισμών καταγράφηκαν οι τεκτονικές κινήσεις που διαμόρφωσαν περιοχές όπως η Λάρδος και η Αγάθη. Αν και αφορά γεωλογικές διεργασίες εκατομμυρίων ετών, η μελέτη έχει πρακτική αξία: δείχνει πώς η ακτογραμμή της Ρόδου υπήρξε διαχρονικά ευάλωτη σε φυσικές μεταβολές και προσφέρει στοιχεία για τον σχεδιασμό διαχείρισης παράκτιων ζωνών σε μια εποχή που η άνοδος της στάθμης της θάλασσας επανέρχεται στην πολιτική ατζέντα.
Κοινός παρονομαστής όλων αυτών των ερευνών είναι η αξιοποίηση διεθνών βάσεων δεδομένων και ευρωπαϊκών εργαλείων. Το Copernicus Climate Change Service, μαζί με τους χάρτες ευπάθειας που αναπτύσσονται σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, δίνει τη δυνατότητα για συστηματική παρακολούθηση των περιβαλλοντικών μεταβολών. Η ενσωμάτωση της Ρόδου σε αυτό το πλαίσιο επιτρέπει συγκρίσεις με άλλες περιοχές και προσφέρει μια βάση για τον σχεδιασμό προσαρμογής σε τοπικό και εθνικό επίπεδο. Οι ερευνητές συνδέουν έτσι το τοπικό με το διεθνές, προσδίδοντας στα δεδομένα του νησιού αξία που ξεπερνά τα γεωγραφικά του όρια.
Η εικόνα που διαμορφώνεται είναι ότι η Ρόδος εξελίσσεται σε ζωντανό εργαστήριο. Το νησί συγκεντρώνει διαφορετικές κατηγορίες ερευνών, από τον τουρισμό και την πολιτιστική προστασία έως τη διαχείριση φυσικών καταστροφών και τη γεωλογική ιστορία. Η ταυτόχρονη παρουσία τόσων εργασιών την ίδια χρονιά υποδηλώνει ότι το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας δεν είναι συγκυριακό, αλλά εντάσσεται σε μια ευρύτερη προσπάθεια κατανόησης και αντιμετώπισης των προκλήσεων που φέρνει η κλιματική κρίση. Το γεγονός ότι η Ρόδος είναι ένας από τους κορυφαίους τουριστικούς προορισμούς της Μεσογείου ενισχύει το ενδιαφέρον, καθώς τα ευρήματα μπορούν να αξιοποιηθούν και σε άλλα νησιά με παρόμοια χαρακτηριστικά.
Οι έρευνες του 2025 εντάσσουν τη Ρόδο στον διεθνή χάρτη της επιστήμης, καταγράφοντας το νησί ως σημείο μελέτης για ζητήματα που συνδέουν τον τουρισμό, την κλιματική προσαρμογή και την πολιτιστική προστασία.
