Την ισορροπία μεταξύ της απαιτούμενης ευελιξίας και της αναγκαίας προστασίας των εργαζομένων αναζητούν οι χιλιάδες μικρομεσαίες επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τουρισμό και τον επισιτισμό, καθώς η ψηφιακή κάρτα εργασίας αποκάλυψε αφενός ότι οι περισσότερες ήταν ανέτοιμες να εφαρμόσουν ένα κομβικής σημασίας εργαλείο, αφετέρου δε, ότι σε συνδυασμό με το εξαιρετικής σημασίας πρόβλημα έλλειψης προσωπικού, δημιουργείται το αντίθετο από το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα.
Είναι χαρακτηριστικό ότι πληθαίνουν οι περιπτώσεις κυρίως μικρών επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στον επισιτισμό, που είτε προχωρούν σε μείωση των ωρών λειτουργίας είτε περιορίζουν τις ημέρες που παραμένουν ανοικτές.
Εκτίναξη δηλωμένων υπερωριών μετά την ψηφιακή κάρτα εργασίας
Στα ξενοδοχεία, κάποια δεν άνοιξαν καθόλου, ενώ υπάρχουν και οι μεγαλύτερες ξενοδοχειακές μονάδες που επέλεξαν να μη λειτουργήσουν φέτος κάποια δομή, όπως για παράδειγμα μπαρ ή εστιατόριο. Κι όλα αυτά, την ίδια στιγμή που τα στοιχεία του πληροφοριακού συστήματος «Εργάνη» δείχνουν το τεράστιο περιθώριο που υπάρχει ακόμη, στην προσπάθεια καταγραφής του πραγματικού χρόνου εργασίας, καθώς τόσο ο επισιτισμός όσο και ο τουρισμός συγκαταλέγονται στους κλάδους που με την ένταξή τους στη διαδικασία χρήσης της ψηφιακής κάρτας εργασίας οδηγούνται στη δήλωση υπερπολλαπλάσιων υπερωριών στο σύστημα, από αυτές που δήλωναν όταν δεν χρησιμοποιούσαν το μέτρο.
Αυξάνονται οι μικρές, κυρίως, επιχειρήσεις στον επισιτισμό που είτε μειώνουν τις ώρες λειτουργίας τους είτε περιορίζουν τις ημέρες που είναι ανοικτές.
Είναι χαρακτηριστικό, και ενδεικτικό του μεγέθους της παραβατικότητας που υπάρχει σε όλους τους κλάδους της εγχώριας επιχειρηματικότητας, ότι με τη χρήση της ψηφιακής κάρτας και τον ουσιαστικό ρόλο που διαδραματίζει στην καταγραφή του πραγματικού χρόνου απασχόλησης, οι καταγεγραμμένες υπερωρίες σε όλους τους κλάδους εφαρμογής της εκτινάχθηκαν.
Σωρευτικά, το 6μηνο Ιανουαρίου – Ιουνίου οι δηλωμένες υπερωρίες αυξήθηκαν κατά 81% σε σχέση με το αντίστοιχο εξάμηνο του 2024, ενώ ειδικά τον Ιούνιο η αύξηση ήταν της τάξης του 110% (σε σχέση με τον περυσινό Ιούνιο).
Κάποια ξενοδοχεία δεν άνοιξαν καθόλου, ενώ υπάρχουν και μεγάλες μονάδες που δεν λειτούργησαν κάποιο τμήμα τους, για παράδειγμα μπαρ ή εστιατόριο.
Ρεκόρ αύξησης καταγράφεται στον τουριστικό κλάδο με +855% (+800% μόνο τον Ιούνιο), ενώ αξιοσημείωτες αυξήσεις σημειώθηκαν στην εστίαση με +115% το εξάμηνο και +226% τον Ιούνιο, στο λιανεμπόριο με +111% το εξάμηνο και +146% τον Ιούνιο και τη βιομηχανία με αύξηση των δηλωμένων υπερωριών κατά 77% το πρώτο εξάμηνο του έτους και κατά 68% μόνο τον Ιούνιο.
Τον αμέσως προηγούμενο μήνα, Μάιο, ο κλάδος του τουρισμού κατέγραψε τη θεαματικότερη αύξηση στις δηλωμένες υπερωρίες, +1.105%. Αναφερόμενη μάλιστα στα συγκεκριμένα στοιχεία, η υπουργός Εργασίας Νίκη Κεραμέως δήλωσε πως η ψηφιακή κάρτα δεν είναι απλώς ένα τεχνολογικό εργαλείο, είναι ασπίδα για τον εργαζόμενο και μοχλός διαφάνειας στην αγορά εργασίας.
Παράλληλα, και τα στοιχεία της Ανεξάρτητης Αρχής Επιθεώρησης Εργασίας (ΑΑΕΕ) δείχνουν ότι παρά την εμφάνιση αυξημένων υπερωριών, άρα και τη σημαντική συμμόρφωση των επιχειρήσεων, οι παραβάσεις της εργατικής νομοθεσίας σε σχέση με τη χρήση της ψηφιακής κάρτας βρίσκονται πλέον στην πρώτη θέση. Συγκεκριμένα, διαπιστώθηκαν 1.079 παραβάσεις για την ψηφιακή κάρτα εργασίας (επιβλήθηκαν πρόστιμα 3.868.800 ευρώ), 299 παραβάσεις για τα χρονικά όρια εργασίας, την εβδομαδιαία ανάπαυση και τις αργίες (πρόστιμα 628.350 ευρώ) και 170 παραβάσεις για υπέρβαση του χρόνου εργασίας (πρόστιμα 298.000 ευρώ).
Στην πράξη, σχεδόν 6 στις 10 παραβάσεις σχετίζονται με το ωράριο απασχόλησης και την καταγραφή των ωρών άφιξης και αποχώρησης από τους χώρους εργασίας.
Ο περιορισμός της «μαύρης» ή υποδηλωμένης εργασίας έχει ως συνέπεια και τη σημαντική αύξηση τόσο των εσόδων του ΕΦΚΑ, όσο και των εισοδημάτων των εργαζομένων, οι οποίοι πλέον βλέπουν σε μεγάλο βαθμό μισθούς που τουλάχιστον αντιστοιχούν στις πραγματικές ώρες εργασίας. Η ψηφιακή κάρτα καταγράφει σε πραγματικό χρόνο την προσέλευση και αποχώρηση του εργαζομένου και αυτό, όταν το χτύπημα δεν γίνεται από τον εργοδότη ή τον προϊστάμενο, δυσκολεύει την καταστρατήγηση του ωραρίου, τη μη δήλωση υπερωριών ή ακόμα και τη μη δήλωση του εργαζομένου. Ετσι, ενισχύεται η διαφάνεια στην ελληνική αγορά εργασίας και βελτιώνεται η ασφάλεια των εργαζομένων.
Αυτό είναι και το επιχείρημα του υπουργείου Εργασίας, το οποίο εντός του φθινοπώρου αναμένεται να προωθήσει προς ψήφιση από τη Βουλή σχέδιο νόμου μέσω του οποίου θα επιτραπεί η απασχόληση σε έναν εργοδότη, ως και 13 ώρες την ημέρα, θα θεσμοθετηθεί η υπερωρία σε περιπτώσεις εκ περιτροπής απασχόλησης και θα γίνει πιο ευέλικτο το πλαίσιο διευθέτησης του χρόνου εργασίας, ακόμη και σε εβδομαδιαία βάση.
Οι διατάξεις αυτές άλλωστε αποκτούν ιδιαίτερη σημασία σε μια περίοδο που η έλλειψη εργατικού δυναμικού, ειδικά σε κλάδους όπως η εστίαση, ο τουρισμός, η μεταποίηση και το εμπόριο, εξελίσσεται σε σοβαρό δομικό πρόβλημα για την αγορά εργασίας. Στο πλαίσιο αυτό, οι επιχειρήσεις θα έχουν τη δυνατότητα –πάντα με τη συναίνεση του εργαζομένου και την τήρηση των νομικών προϋποθέσεων– να εφαρμόζουν προγράμματα που ανταποκρίνονται στις ανάγκες τους, χωρίς να παραβιάζουν βασικά εργασιακά δικαιώματα.
Ετσι, για παράδειγμα, σε καταστήματα μαζικής εστίασης, ειδικότητες όπως μάγειρες, λάντζες, βοηθητικό προσωπικό κ.λπ. θα μπορούν να υπαχθούν σε εκ περιτροπής εργασία και να επωφεληθούν από υπερωριακή απασχόληση, ακόμη και 13 ώρες, 3 ημέρες την εβδομάδα, με 40% προσαύξηση για τις υπερωρίες, εφόσον το επιθυμούν.
«Βλέπουν» περισσότερες κενές θέσεις το 2026
Ειδικά στον τουρισμό και επισιτισμό, όπου σε περιόδους αιχμής (καλοκαίρι, γιορτές) είναι συχνό φαινόμενο η υπερεργασία, η ψηφιακή κάρτα λειτούργησε ως «φρένο» σε ακραίες περιπτώσεις καταστρατήγησης εργασιακών δικαιωμάτων. Κάποιοι βέβαια προτίμησαν να μη λειτουργήσουν, παρά να ανοίξουν και να πληρώσουν πολύ υψηλότερες αμοιβές προκειμένου να προσελκύσουν τους κατάλληλους εργαζομένους και να τηρήσουν τη νομιμότητα. Αλλωστε, επιχειρήσεις που τηρούσαν και στο παρελθόν τη νομιμότητα και… μειονεκτούσαν έναντι εκείνων που λειτουργούσαν παρατύπως, πλέον, μέσω της γενικευμένης χρήσης της ψηφιακής κάρτας βλέπουν την αγορά να εξορθολογίζεται.
Μόνο στον τομέα του επισιτισμού λείπουν 30.000 εργαζόμενοι.
Καθώς βέβαια η συμμόρφωση με το νέο σύστημα απαιτεί τεχνικό εξοπλισμό, εκπαίδευση και λογιστική υποστήριξη, υπάρχει από πλευράς των μικρών και εποχικών επιχειρήσεων, το επιχείρημα ότι δεν είναι ακόμη έτοιμες για τη χρήση της ψηφιακής κάρτας, όπως και ότι το κόστος είναι πολύ σημαντικό και τα έξοδά τους ήδη πολύ αυξημένα.
Αντιδράσεις προκαλούνται κυρίως από τις επιχειρήσεις του τουρισμού και του επισιτισμού σε τουριστικές περιοχές, που κατά κόρον βασίζονται σε ευέλικτα ωράρια και ταχείες προσλήψεις, υποστηρίζοντας ότι η εφαρμογή της κάρτας έχει φέρει πρόσθετα γραφειοκρατικά ή τεχνικά εμπόδια στην άμεση κάλυψη αναγκών προσωπικού. Επισημαίνουν μάλιστα πως σε ορισμένες περιπτώσεις, ειδικά σε οικογενειακές επιχειρήσεις ή σε νησιά, η ευελιξία στο ωράριο είναι «αμοιβαία συμφωνημένη» και η χρήση της ψηφιακής καταγραφής «δεσμεύει υπερβολικά» τόσο τους εργαζομένους όσο και τους εργοδότες.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, ιδίως σε οικογενειακές επιχειρήσεις ή σε νησιά, η ευελιξία στο ωράριο είναι «αμοιβαία συμφω- νημένη» για να λειτουργήσουν.
«Οφείλουν οι εργοδότες να συμμορφωθούν», δηλώνει κατηγορηματικά στην «Κ» ο πρόεδρος των εργαζομένων σε τουρισμό και επισιτισμό Γιώργος Χότζογλου, ξεκαθαρίζοντας ότι θα πρέπει όλες ανεξαιρέτως οι επιχειρήσεις να αποκτήσουν κουλτούρα επιχειρείν, γιατί σε διαφορετική περίπτωση οι σημερινές εκατοντάδες χιλιάδες κενές θέσεις εργασίας θα πολλαπλασιαστούν, με αποτέλεσμα να λειτουργήσουν ως τροχοπέδη για την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας.
Ο κ. Γιάννης Χατζηθεοδοσίου, πρόεδρος του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθηνών, αφού ξεκαθαρίζει ότι η χρήση και η επέκταση της ψηφιακής κάρτας εργασίας βρίσκεται στον σωστό δρόμο, καθώς προστατεύει τα δικαιώματα των εργαζομένων από καταχρηστικές πρακτικές, όπως είναι η καταστρατήγηση των ωραρίων, με αποτέλεσμα οι εργαζόμενοι να δουλεύουν 15 ή και παραπάνω ώρες την ημέρα, 7 ημέρες την εβδομάδα για το σύνολο των καλοκαιρινών μηνών, επισημαίνει πως οδηγεί και αρκετές επιχειρήσεις σε δραστική μείωση της λειτουργίας τους. Επιβεβαιώνοντας το ρεπορτάζ της «Κ», ο κ. Χατζηθεοδοσίου τονίζει ότι πολλές επιχειρήσεις, κυρίως του επισιτισμού, κλείνουν αρκετές ώρες νωρίτερα απ’ ό,τι συνήθως, αναγκάζοντας πολλές φορές τους πελάτες να φύγουν νωρίτερα από την ώρα που σχεδίαζαν, ή δεν ανοίγουν κάποιες ημέρες της εβδομάδας, που παραδοσιακά η κατανάλωση είναι μικρότερη. Σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΕΕΑ, το πρόβλημα οφείλεται κατά κύριο λόγο στα τεράστια κενά που υπάρχουν στην αγορά εργασίας και όχι τόσο στη χρήση της ψηφιακής κάρτας, εκτιμώντας ότι του χρόνου, όταν και οι έλεγχοι από την Ανεξάρτητη Αρχή Επιθεώρησης Εργασίας εντατικοποιηθούν και γίνουν λιγότερο ελαστικοί καθώς η χρήση της κάρτας θα ωριμάζει, τότε το πρόβλημα θα γιγαντωθεί.
Η έλλειψη τουλάχιστον 30.000 εργαζομένων μόνο στον τομέα του επισιτισμού είναι, σύμφωνα με τον πρόεδρο της ΓΣΕΒΕΕ Γιώργο Καββαθά, η κύρια αιτία για τον περιορισμό των ωρών ή ημερών λειτουργίας των επιχειρήσεων, φέτος το καλοκαίρι. Η αύξηση του κόστους που επιφέρει η χρήση της ψηφιακής κάρτας είναι, βεβαίως, μια ακόμη αιτία, όπως άλλωστε και η πτώση του τζίρου των καταστημάτων που δραστηριοποιούνται στην εστίαση, με τον κ. Καββαθά να εκτιμά, από τα πρώτα στοιχεία που έχει η συνομοσπονδία στη διάθεσή της, πως ανάλογα με την περιοχή, η μείωση του τζίρου κυμαίνεται από 10% έως και 30%.
Πηγή: kathimerini.gr
