• Η διαδικασία ανεστάλη μετά τον θάνατο ενός εκ των διαδίκων και την ανάγκη ενεργειών από τον συνήγορο • Παραμένει ανοιχτό το ιστορικό και νομικό ζήτημα των διεκδικήσεων μουσουλμανικών περιουσιών στη Ρόδο
Η πολυσυζητημένη υπόθεση των Τούρκων υπηκόων που διεκδικούν αποζημιώσεις για ακίνητα στο Νιοχώρι Ρόδου, απαλλοτριωμένα από την ιταλική διοίκηση το 1940, δεν εκδικάστηκε τελικώς στη χθεσινή συνεδρίαση του Τριμελούς Εφετείου Δωδεκανήσου. Το Δικαστήριο ανακοίνωσε την αναβολή της εκδίκασης για τις 6 Μαρτίου 2026, προκειμένου να ολοκληρωθούν οι προβλεπόμενες δικονομικές ενέργειες μετά τον θάνατο ενός εκ των διαδίκων και να συνεχιστεί η διαδικασία με τη νόμιμη εκπροσώπηση των καθολικών διαδόχων του.
Η αναβολή κρίθηκε αναγκαία καθώς, σύμφωνα με τα όσα δήλωσε ο συνήγορος των εκκαλούντων, επήλθε πρόσφατα ο θάνατος ενός εκ των βασικών διαδίκων της υπόθεσης, γεγονός που απαιτεί τη νόμιμη υποκατάσταση των δικαιωμάτων του από τους διαδόχους του. Η διαδικασία αυτή περιλαμβάνει τη σύνταξη και προσκόμιση συμβολαιογραφικών και προξενικών εγγράφων που θα αποδεικνύουν την ιδιότητα των καθολικών διαδόχων, οι οποίοι θα πρέπει να παραστούν νόμιμα στην επόμενη δικάσιμο.
Το Εφετείο αποφάσισε ότι μέχρι να ολοκληρωθούν οι ενέργειες αυτές, δεν μπορεί να προχωρήσει η εξέταση της έφεσης, ώστε να διασφαλιστεί το δικαίωμα όλων των διαδίκων να εκπροσωπηθούν νομίμως. Η υπόθεση, εξαιτίας της πολυπλοκότητάς της, απαιτεί πλήρη δικονομική πληρότητα και τυπική ακρίβεια, δεδομένου ότι αφορά περιουσίες που φέρονται να απαλλοτριώθηκαν πριν από ογδόντα πέντε έτη και εμπλέκουν διαφορετικά νομικά καθεστώτα και διεθνείς συνθήκες.
Το ιστορικό πλαίσιο
Η υπόθεση συνδέεται με δύο ακίνητα στο Νιοχώρι Ρόδου, τα οποία απαλλοτριώθηκαν το 1940 με διατάγματα του Ιταλού κυβερνήτη, στο πλαίσιο έργων δημοσίας ωφέλειας. Οι τότε ιδιοκτήτες, σύμφωνα με την τουρκική πλευρά, δεν αποζημιώθηκαν ποτέ, ούτε ενημερώθηκαν για τη διαδικασία. Το Ελληνικό Δημόσιο, αντιθέτως, υποστηρίζει πως οι αποζημιώσεις είχαν καθοριστεί από την ιταλική διοίκηση και μεταφέρθηκαν θεσμικά, μέσω της Μικτής Οικονομικής Επιτροπής, στην Τράπεζα της Ελλάδος.
Μετά τη Συνθήκη των Παρισίων του 1947, τα ακίνητα περιήλθαν στην κυριότητα του Ελληνικού Δημοσίου ως διαδόχου του Ιταλικού, και στη συνέχεια εντάχθηκαν στον Οργανισμό Ακίνητης Περιουσίας Δωδεκανήσου. Ένα μέρος τους μεταβιβάστηκε σε ιδιώτες, ενώ το υπόλοιπο παρέμεινε δημόσιο.
Το νομικό σκέλος της αντιπαράθεσης
Η υπόθεση βρίσκεται ενώπιον του Εφετείου έπειτα από την έφεση που κατέθεσαν τέσσερις Τούρκοι υπήκοοι και οι καθολικοί διάδοχοί τους κατά της απόφασης 62/2024 του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Ρόδου. Η απόφαση αυτή είχε απορρίψει τις αγωγές τους κατά του Ελληνικού Δημοσίου, κρίνοντας ότι δεν διαθέτουν έννομο συμφέρον, καθώς η απαλλοτρίωση και η κατοχή των ακινήτων από το Δημόσιο έχουν συντελεστεί επί δεκαετίες.
Οι εκκαλούντες υποστηρίζουν πως η κρίση του Πρωτοδικείου ήταν εσφαλμένη και ότι η εφαρμογή των διατάξεων περί χρησικτησίας εις βάρος τους είναι αντισυνταγματική και αντίθετη με το ευρωπαϊκό δίκαιο, επικαλούμενοι μάλιστα τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Από την πλευρά του, το Ελληνικό Δημόσιο επιμένει πως η κυριότητα έχει εδραιωθεί νομίμως, βάσει χρησικτησίας και διεθνών συνθηκών, και ότι κάθε διεκδίκηση έχει παραγραφεί.
Οι ευρύτερες διαστάσεις
Η υπόθεση έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον και της τουρκικής πλευράς, καθώς συνδέεται με ευρύτερες πολιτικές επιδιώξεις περί «τουρκικών περιουσιών» στα Δωδεκάνησα. Τουρκικά μέσα ενημέρωσης αναφέρονται συχνά στο ζήτημα, παρουσιάζοντάς το ως παράδειγμα «παραβίασης δικαιωμάτων Τούρκων πολιτών» μετά το 1947. Ωστόσο, στην ελληνική διπλωματική και νομική θεώρηση, η υπόθεση θεωρείται καθαρά αστική και νομικά λήξασα από δεκαετίες, χωρίς διεθνή προέκταση.
Η τελική απόφαση του Εφετείου, όποτε εκδοθεί, αναμένεται να αποτελέσει σημαντικό προηγούμενο, δεδομένου ότι παρόμοιες υποθέσεις έχουν κατατεθεί και για άλλα ακίνητα στη Ρόδο και στην Κω, με τους ενάγοντες να επικαλούνται τα ίδια νομικά επιχειρήματα.
