Στο Ε’ Τμημα η νομική διαμάχη για τη μαρίνα Ρόδου • Στο επίκεντρο το κατά πόσο η χωροθέτηση και οι όροι δόμησης παραβιάζουν το Σύνταγμα, την περιβαλλοντική νομοθεσία και τον χαρακτήρα του έργου ως λιμενικής υποδομής • Στο στόχαστρο η μετατροπή του λιμενικού έργου σε τουριστικό-οικιστικό υπερσυγκρότημα
Σήμερα, 11 Ιουνίου 2025, αναμένεται να εκδικαστεί από το Ε’ Τμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας η μείζονος σημασίας προσφυγή ιδιωτών κατά των κοινών υπουργικών αποφάσεων που ενέκριναν την εκ βάθρων τροποποίηση του αναπτυξιακού σχεδιασμού της μαρίνας Ρόδου.
Στην καρδιά της υπόθεσης βρίσκονται ερωτήματα για τη νομιμότητα, τη συνταγματικότητα και τη βιωσιμότητα ενός έργου που υποστηρίζεται ότι μετασχηματίζει μία δημόσια λιμενική υποδομή σε υπερσύγχρονο τουριστικό και οικιστικό πόλο με ιδιωτική εκμετάλλευση.
Ποιοι προσέφυγαν και γιατί
Η αρχική προσφυγή υποβλήθηκε από έντεκα πολίτες και το σωματείο «Σύλλογος Προστασίας Περιβάλλοντος Νήσου Ρόδου». Κατά την πορεία της διαδικασίας, τέσσερις από τους αιτούντες –μεταξύ αυτών και το σωματείο– παραιτήθηκαν, περιορίζοντας τον αριθμό των προσφευγόντων. Ωστόσο, οι υπόλοιποι ιδιώτες συνεχίζουν τη νομική μάχη κατά του χαρακτήρα του έργου, που –όπως ισχυρίζονται– παραβιάζει συνταγματικές και περιβαλλοντικές διατάξεις και μετατρέπει ένα κοινόχρηστο λιμενικό έργο σε συγκρότημα εντατικής τουριστικής και ιδιωτικής ανάπτυξης.
Οι αιτούντες ζητούν την ακύρωση δύο κοινών υπουργικών αποφάσεων:
• 24100/22.12.2022: Ανανεώνει και τροποποιεί τους περιβαλλοντικούς όρους λειτουργίας της μαρίνας Ρόδου.
• 24245/28.12.2023: Τροποποιεί ριζικά τη χωροθέτηση, προσθέτοντας εγκαταστάσεις κατοικιών, εμπορικών χώρων και ξενοδοχείων μεγάλης κλίμακας.
Οι αποφάσεις εκδόθηκαν από τους υπουργούς Περιβάλλοντος και Τουρισμού, με βάση εισηγήσεις υπηρεσιών και γνωμοδοτήσεις της Επιτροπής Τουριστικών Λιμένων και του Δημοτικού Συμβουλίου Ρόδου.
Η «Μαρίνες Ρόδου ΑΕ», μισθώτρια και διαχειρίστρια του έργου, άσκησε παρέμβαση υπέρ των προσβαλλόμενων πράξεων.
Οι λόγοι ακύρωσης που προβάλλονται
Η αίτηση επικαλείται, μεταξύ άλλων, τους εξής λόγους:
• Παράλειψη Στρατηγικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης (ΣΠΕ), κατά παράβαση της Οδηγίας 2001/42/ΕΚ και της ΚΥΑ 107017/2006. Παρότι η τροποποίηση εισάγει εντελώς νέο αναπτυξιακό σχέδιο, η Διοίκηση δεν διενήργησε καμία στρατηγική αξιολόγηση.
• Ασυμβατότητα με το Περιφερειακό Πλαίσιο Χωρικού Σχεδιασμού Νοτίου Αιγαίου, καθώς δημιουργείται υπερσυγκέντρωση εντατικής τουριστικής δόμησης εντός του αστικού ιστού της Ρόδου, χωρίς σχετική πρόβλεψη.
• Παραβίαση των άρθρων 24 παρ. 2 και 43 παρ. 2 του Συντάγματος, καθώς οι τροποποιήσεις πολεοδομικού χαρακτήρα δεν έγιναν με Προεδρικό Διάταγμα, όπως απαιτείται, αλλά με απλές ΚΥΑ.
• Κατάργηση του κοινόχρηστου χαρακτήρα της μαρίνας, όπως προστατεύεται από τα άρθρα 1 παρ. 7 και 22 παρ. 1 του Ν. 2971/2001, λόγω μετατροπής της σε οικιστικό και τουριστικό χώρο περιορισμένης πρόσβασης.
• Υπέρβαση όρων δόμησης και ύψους, με τον συντελεστή δόμησης να φτάνει το 0,74 και το ύψος τα 28 μ., όταν στη γειτονική περιοχή ισχύει μέγιστο ύψος 8 μ.
• Ελλιπής τεκμηρίωση και απουσία αντισταθμιστικών μέτρων, που καθιστούν την περιβαλλοντική μελέτη ανεπαρκή και την απόφαση πλημμελώς αιτιολογημένη.
Οι αιτούντες επισημαίνουν ότι η τροποποίηση δεν αφορά απλή λειτουργική εξέλιξη αλλά ριζική αλλαγή χαρακτήρα: από λιμενική υποδομή σε ιδιωτικό τουριστικό θέρετρο υψηλής πυκνότητας, σε αντίθεση με το κοινόχρηστο πνεύμα του Ν. 2971/2001 για τους τουριστικούς λιμένες.
Το περιεχόμενο της εισήγησης
Σύμφωνα με την εισήγηση της κ. Χριστιάνας Μπολόφη που περιλαμβάνεται στην έκθεση του άρθρου 22 ΠΔ 18/1989, καταγράφονται με ακρίβεια οι βασικές αιτιάσεις των προσφευγόντων και οι νομικές αποχρώσεις που καλείται να εξετάσει το δικαστήριο.
Η εισηγήτρια παρουσιάζει τις ενστάσεις σχετικά με:
• Τη μη διενέργεια Στρατηγικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης (ΣΠΕ) κατά παράβαση της Οδηγίας 2001/42/ΕΚ, παρά τις ριζικές τροποποιήσεις στο σχέδιο.
• Την παραβίαση χωροταξικών πλαισίων και του Περιφερειακού Σχεδιασμού Ν. Αιγαίου μέσω έγκρισης υπερεντατικής τουριστικής ανάπτυξης στο κέντρο της Ρόδου.
• Την αντισυνταγματικότητα της διαδικασίας, καθώς πολεοδομικές τροποποιήσεις δεν επιτρέπεται να γίνονται με ΚΥΑ, αλλά μόνο με Προεδρικό Διάταγμα βάσει του άρθρου 43 παρ. 2 Συντ.
• Την κατάργηση του κοινόχρηστου χαρακτήρα της μαρίνας και την ουσιαστική ιδιωτικοποίησή της.
• Την υπέρβαση των ορίων δόμησης και ύψους και τη νομιμοποιητική ασάφεια ως προς το αν οι χώροι στάθμευσης υπολογίζονται ως υπέργειοι ή υπόγειοι.
• Την ελλιπή αιτιολόγηση και απουσία αντισταθμιστικών μέτρων, όπως προβλέπει η αρχή του περιβαλλοντικού ισοζυγίου.
Η εισήγηση εντοπίζει επίσης πιθανή ακυρότητα λόγω μη εμπρόθεσμης άσκησης της προσφυγής ως προς τη μία από τις δύο υπουργικές αποφάσεις (του 2022), στοιχείο που μπορεί να επηρεάσει τη συνολική εκτίμηση του ΣτΕ επί της υπόθεσης.
Οι παράγοντες της δίκης
Τον χειρισμό της υπόθεσης από πλευράς ιδιωτών – προσφευγόντων τον έχει αναλάβει η δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω κ. Ματίνα Ασημακοπούλου, ενώ οι «Μαρίνες Ρόδου ΑΕ» εκπροσωπούνται ενώπιον του Ανώτατου Ακυρωτικού από την καθηγήτρια Νομικής ΕΚΠΑ κ. Γλυκερία Σιούτη, δικηγόρο παρ’ Αρείω Πάγω και τον επίκουρο καθηγητή Νομικής ΔΠΘ κ. Μιχαήλ Παπαγεωργίου, δικηγόρο παρ’ Αρείω Πάγω.
Το ΝΣΚ εκπροσωπείται από τους νομικούς συμβούλους του κράτους με την αντίστοιχη υποβολή απόψεων από τα συναρμόδια υπουργεία.
Το διακύβευμα για Ρόδο και δικαιοσύνη
Η αυριανή συζήτηση αφορά ένα έργο που δεν είναι μόνο τεχνικά σύνθετο αλλά και πολιτικά και κοινωνικά φορτισμένο. Από τη μία πλευρά, οι φορείς του έργου το παρουσιάζουν ως «ναυαρχίδα» για την αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος της Ρόδου και την ενίσχυση της τοπικής οικονομίας. Από την άλλη, κάτοικοι και περιβαλλοντικοί φορείς κάνουν λόγο για εκποίηση δημόσιου χώρου, υποβάθμιση των φυσικών πόρων, ασύμβατη χωροθέτηση και απουσία διαβούλευσης.
Το ΣτΕ καλείται να κρίνει εάν το έργο προωθήθηκε νόμιμα και αν οι αλλαγές μπορούν να σταθούν νομικά και συνταγματικά. Σε περίπτωση ακύρωσης των πράξεων, το έργο κινδυνεύει να ανατραπεί ή να χρειαστεί ριζική αναπροσαρμογή.
