Την ώρα που «έχει ανάψει» η πολιτική συζήτηση για μειώσεις ΦΠΑ στη χώρα μας, ο ΟΟΣΑ δημοσιοποίησε την ετήσια έκθεση για την Ελλάδα και συστήνει στην κυβέρνηση να περιορίσει ή καταργήσει τους χαμηλούς συντελεστές ΦΠΑ, να καταργήσει φοροαπαλλαγές για συνταξιούχους και να αυξήσει τους φόρους σε «ανθυγιεινές» συνήθειες και προϊόντα όπως στον καπνό ή ό,τι περιέχει ζάχαρη, αλάτι κλπ.
Σύμφωνα με την έκθεση του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης για το 2024, κρίνεται αναγκαία η διεύρυνση της φορολογικής βάσης. Συστήνει αναθεώρηση των ειδικών διατάξεων ή εξαιρέσεων στο φορολογικό σύστημα και περιορισμό των φοροαπαλλαγών ή μειωμένων συντελεστών φόρου.
Στο στόχαστρο βάζει, συγκεκριμένα, τις επιδοτήσεις στα καύσιμα, τις φοροαπαλλαγές για συνταξιούχους, τις προσωπικές και οικογενειακές εκπτώσεις στον φόρο εισοδήματος πχ για ιατρική περίθαλψη ή δαπάνες σε επαγγελματίες, τις φορολογικές απαλλαγές για εισοδήματα από ενοίκιο, καθώς και ειδικές διατάξεις για τον ΦΠΑ.
Η έκθεση αναγνωρίζει ότι η φοροδιαφυγή στον ΦΠΑ έχει περιοριστεί, αλλά παραμένει ένα από τα υψηλότερα στην ΕΕ. Ωστόσο στηρίζεται σε στοιχεία των ετών 2021-2022, καθώς δεν έχουν ανακοινωθεί επισήμως νέα στοιχεία της Κομισιόν που αναμένονται τις επόμενες μέρες και εκτιμάται ότι θα δείξουν δραστική μείωση του «κενού» ΦΠΑ το 2022-2023, λόγω εφαρμογής των νέων μέτρων κατά της φοροδιαφυγής (POS, myDATA κλπ).
Στη βάση αυτή πάντως, υποστηρίζει ότι «το βελτιούμενο αλλά ακόμη χαμηλό επίπεδο συμμόρφωσης συνεχίζει να περιορίζει τα έσοδα, παρά τους υψηλούς φορολογικούς συντελεστές στην κατανάλωση. Το 2022, η Ελλάδα επέβαλε τον 7ο υψηλότερο συντελεστή ΦΠΑ στον ΟΟΣΑ, αλλά η συνεισφορά του ΦΠΑ στα δημόσια έσοδα ήταν στο επίπεδο του μέσου όρου του ΟΟΣΑ».
Περιγράφοντας το πρόβλημα, στις συστάσεις του προς την Ελλάδα ο ΟΟΣΑ τονίζει ότι οι πολυάριθμες φορολογικές δαπάνες (δηλαδή μειώσεις ή απαλλαγές φόρου) ιδίως από την ευρεία χρήση μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ, μειώνουν τα δημόσια έσοδα. Η αποδοτικότητά τους είναι χαμηλή και, όπως υπογραμμίζει, «οι μειώσεις ΦΠΑ ευνοούν τα πλουσιότερα νοικοκυριά». Για αυτό προτείνεται «η κατάργηση των μειωμένων συντελεστών και των απαλλαγών ΦΠΑ», αλλά και η συνολική και τακτική επαναξιολόγηση του οφέλους και του κόστους όλων των υφιστάμενων φορολογικών εκπτώσεων ή απαλλαγών.
«Φόρος λίπους»
Ο ΟΟΣΑ εκτιμά επίσης ότι η Ελλάδα κατατάσσεται πολύ χαμηλά σε φόρους «Fat tax» και τονίζει ότι «η Ελλάδα έχει περιθώριο να αυξήσει τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης σε βλαβερά αγαθά. Οι φόροι κατανάλωσης σε καπνό θα μπορούσαν να αυξηθούν καθώς – όπως πολλές άλλες χώρες της ΕΕ – η Ελλάδα δεν έχει ακόμη εισαγάγει ειδικούς φόρους σε τρόφιμα πλούσια σε λιπαρά, ζάχαρη και αλάτι».
Οι προβλέψεις για την ανάπτυξη
Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, η ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας προβλέπεται να παραμείνει ανθεκτική, με το ΑΕΠ να αυξάνεται 2% εφέτος και 2,1% το 2026 χάρη στις επενδύσεις του Ταμείου Ανάκαμψης και την αύξηση του κατώτατου μισθού και του διαθέσιμου εισοδήματος που θα στηρίξει την κατανάλωση.
Ο ΟΟΣΑ αναφέρει ότι οι εκταμιεύσεις επιχορηγήσεων και δανείων από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας αναμένεται να αυξηθούν από 1,8% του ΑΕΠ το 2024 σε 3,6% το 2026, ενώ η ιδιωτική κατανάλωση προβλέπεται να αυξηθεί 1,2% εφέτος και 1,7% το 2026.
Οι εξαγωγές αναμένεται να επιβραδυνθούν, παράλληλα με την επιβράδυνση της ζήτησης από το εξωτερικό, κυρίως από τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, λόγω των αμερικανικών δασμών.
Για την Ευρωζώνη προβλέπεται αύξηση του ΑΕΠ κατά 1% εφέτος και 1,2% το 2026, έναντι 0,8% που ήταν η αύξηση του ΑΕΠ πέρυσι. Για την παγκόσμια οικονομία, ο ΟΟΣΑ προβλέπει σημαντική επιβράδυνση της ανάπτυξης στο 2,9% τόσο για εφέτος όσο και για το 2026, από 3,3% το 2024.
Οι κίνδυνοι
Ο ΟΟΣΑ σημειώνει ότι η ελληνική οικονομία παραμένει ισχυρή, με τις προσδοκίες των επιχειρήσεων στους τομείς της μεταποίησης και των υπηρεσιών να έχουν υποχωρήσει τον Απρίλιο, αλλά να συνεχίζουν να υποδηλώνουν αναπτυξιακή πορεία. Προσθέτει ότι τυχόν καθυστερήσεις στην απορρόφηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης για τις επενδύσεις, υπερβολική αύξηση των μισθών ή μία επανάληψη ακραίων καιρικών φαινομένων θα μπορούσαν να επιδεινώσουν τις προοπτικές της οικονομίας. Για τους μισθούς τονίζει ότι αν η αύξησή τους συνεχίσει να ξεπερνά σταθερά την αύξηση της παραγωγικότητας, αυτό θα μπορούσε να αποδυναμώσει περαιτέρω τις εξαγωγές.
Για το 2025 και το 2026 προβλέπονται σημαντικά πρωτογενή δημοσιονομικά πλεονάσματα, ύψους 2,1% και 2,2% του ΑΕΠ, αντίστοιχα, υποστηριζόμενα από τη βελτίωση της φορολογικής συμμόρφωσης. Αυτά τα πλεονάσματα εκτιμάται ότι θα διατηρήσουν σε πτωτική τροχιά το δημόσιο χρέος, με προοπτική να υποχωρήσει στο 140% του ΑΕΠ το 2026.
«Η διατήρηση του δημόσιου χρέους σε σταθερά πτωτική πορεία θα πρέπει να παραμείνει προτεραιότητα, καθώς το κόστος της γήρανσης του πληθυσμού και οι επενδυτικές ανάγκες αυξάνουν τις μελλοντικές πιέσεις στις δαπάνες», υπογραμμίζει η έκθεση.
Απαραίτητες, οι μεταρρυθμίσεις
«Η διατήρηση της δυναμικής των μεταρρυθμίσεων για τη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος και την άμβλυνση της μεγάλης έλλειψης εργατικού δυναμικού θα υποστηρίξει την αύξηση των επενδύσεων», όπως αναφέρει.
«Η χαμηλή παραγωγικότητα συνεχίζει να συγκρατεί την ανταγωνιστικότητα και το βιοτικό επίπεδο. Η τόνωση των επενδύσεων θα είναι καθοριστική για την ενίσχυση της ανάπτυξης, διατηρώντας παράλληλα το δημόσιο χρέος σε σταθερή πτωτική πορεία. Αυτό θα απαιτήσει την ελάφρυνση των ρυθμιστικών επιβαρύνσεων και τη βελτίωση των δεξιοτήτων των εργαζομένων», σημειώνει ο ΟΟΣΑ
