• Εξετάζει με συνδυασμένο τρόπο βραχυχρόνιες μισθώσεις, οικιστική ανάπτυξη και πολιτιστική κληρονομιά στη Ρόδο, αξιοποιώντας εργαλεία GIS
Μια νέα διεθνής επιστημονική μελέτη που δημοσιεύθηκε τον Σεπτέμβριο στο περιοδικό Planning Practice and Research φέρνει στο προσκήνιο τη Ρόδο, αποτυπώνοντας με στοιχεία και χάρτες τις πιέσεις που ασκούν οι βραχυχρόνιες μισθώσεις και η οικιστική ανάπτυξη σε περιοχές πολιτιστικής κληρονομιάς.
Το άρθρο, με τίτλο «Cultural heritage on islands: pressures from tourism, Airbnb and conservation challenges. Evidence from Rhodes Island, Greece», υπογράφεται από τις Εφη Χατζή, Ευαγγελία Δερδεμέζη και τον Γεώργιο Τσιλιμίκγα, και δημοσιεύθηκε στις 21 Αυγούστου 2025 από τις εκδόσεις Taylor & Francis. Σύμφωνα με τους ερευνητές, είναι η πρώτη φορά που διεθνής μελέτη εξετάζει με συνδυασμένο τρόπο βραχυχρόνιες μισθώσεις, οικιστική ανάπτυξη και πολιτιστική κληρονομιά στη Ρόδο, αξιοποιώντας εργαλεία GIS.
Οι ερευνητές αξιοποίησαν γεωγραφικά συστήματα πληροφοριών (GIS) για να αποτυπώσουν την κατανομή των καταλυμάτων βραχυχρόνιας μίσθωσης σε όλο το νησί και να συγκρίνουν τα δεδομένα με περιοχές αρχαιολογικού και ιστορικού ενδιαφέροντος. Χρησιμοποίησαν στοιχεία από δημόσιες βάσεις δεδομένων και ανοιχτές πλατφόρμες, τα οποία επεξεργάστηκαν σε χάρτες που δείχνουν την εγγύτητα των μισθώσεων σε μνημεία, οικισμούς παραδοσιακής αρχιτεκτονικής και ιστορικά τοπία.
Τα αποτελέσματα έδειξαν υψηλή συγκέντρωση Airbnb καταλυμάτων μέσα ή γύρω από ζώνες πολιτιστικής αξίας, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις η αστική διάχυση εισχωρεί σε τοπία με αρχιτεκτονική και αισθητική σημασία. Η μελέτη κατέγραψε θερμά σημεία όπου η τουριστική αξιοποίηση και η πολιτιστική κληρονομιά συνυπάρχουν με αυξημένη ένταση. Η τεκμηρίωση αυτή, τονίζουν οι συγγραφείς, επιτρέπει την ανάπτυξη πολιτικών που βασίζονται σε πραγματικά δεδομένα και όχι σε γενικές εκτιμήσεις.
Η Μεσαιωνική Πόλη
Στο επίκεντρο της ανάλυσης βρέθηκε η Μεσαιωνική Πόλη, που από το 1988 βρίσκεται στον κατάλογο Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO. Η πόλη, με τα τείχη μήκους τεσσάρων χιλιομέτρων και τα διακριτά τμήματα ανώπολης και κάτω πόλης, αποτελεί μοναδικό μνημειακό σύνολο της Μεσογείου.
Η μελέτη σημειώνει ότι η τουριστική πίεση και η μεταβολή χρήσεων ακινήτων σε βραχυχρόνιες μισθώσεις αποτελούν σημαντικούς παράγοντες που επηρεάζουν τη διατήρηση του μνημείου. Η UNESCO έχει ήδη υπογραμμίσει σε τακτικές εκθέσεις της ότι οι αλλαγές στη χρήση γης και η έντονη τουριστική κίνηση είναι διαρκείς προκλήσεις για την αυθεντικότητα της πόλης. Η νέα εργασία προσθέτει τεχνικά δεδομένα που επιβεβαιώνουν ότι οι βραχυχρόνιες μισθώσεις συγκεντρώνονται σε υψηλή πυκνότητα γύρω από τον ιστορικό πυρήνα, αυξάνοντας την πίεση στις γειτονιές και στα αρχιτεκτονικά σύνολα.
Αν και έχουν υπάρξει άλλες διεθνείς μελέτες για το Νότιο Αιγαίο, όπως στο περιοδικό ISPRS International Journal of Geo-Information όπου εξετάζεται η διάχυση της δόμησης και οι επιπτώσεις της στην πολιτιστική κληρονομιά, η συγκεκριμένη εργασία διαφοροποιείται καθαρά. Είναι η πρώτη που ενσωματώνει συστηματικά τον παράγοντα των βραχυχρόνιων μισθώσεων, συνδυάζοντάς τον με GIS και δεδομένα πολιτιστικής προστασίας.
Αντίστοιχα, σε πρόσφατο διεθνές συνέδριο GIS (GISTAM 2025) παρουσιάστηκε μελέτη για την προστασία της Μεσαιωνικής Πόλης μέσω γεωχωρικών εργαλείων. Ωστόσο, και αυτή η εργασία δεν περιελάμβανε την παράμετρο των short-term rentals. Η δημοσίευση στο Planning Practice and Research καλύπτει επομένως ένα κενό στη διεθνή βιβλιογραφία, τεκμηριώνοντας για πρώτη φορά τον συσχετισμό Airbnb και πολιτιστικής κληρονομιάς σε επίπεδο νησιού.
Εθνικός σχεδιασμός
Η μελέτη υπογραμμίζει ότι η αντιμετώπιση των πιέσεων πρέπει να γίνει σε επίπεδο εθνικού σχεδιασμού. Οι συγγραφείς προτείνουν θεσμοθέτηση ειδικών ρυθμίσεων για τα νησιά, με όρια στη συγκέντρωση βραχυχρόνιων μισθώσεων σε κρίσιμες ζώνες και ενσωμάτωση της πολιτιστικής διάστασης στις πολιτικές για τις χρήσεις γης.
Στόχος, σύμφωνα με την έρευνα, είναι να προστατευτεί το πολιτιστικό απόθεμα χωρίς να ανακοπεί η τουριστική δραστηριότητα, που αποτελεί βασικό πυλώνα της τοπικής και εθνικής οικονομίας. Το GIS, τονίζουν οι ερευνητές, μπορεί να προσφέρει τα εργαλεία ώστε ο σχεδιασμός να γίνει με μετρήσιμα δεδομένα και σαφή κριτήρια. Η εφαρμογή τέτοιων εργαλείων θα επέτρεπε στην πολιτεία να παρακολουθεί τις μεταβολές στον χρόνο και να αξιολογεί την αποτελεσματικότητα των μέτρων που εφαρμόζει.
