• Ο συγγραφέας έκανε λόγο για μια μακρά και απαιτητική διαδρομή, την οποία χαρακτήρισε «ταξίδι μεταξύ ζωής και θανάτου» • Για πρώτη φορά παρουσιάζονται μέσα από αδημοσίευτα τεκμήρια τα γεγονότα του Ολοκαυτώματος στις εβραϊκές κοινότητες της Ρόδου και της Κω • Το βιβλίο βρίσκεται ήδη στη Βιβλιοθήκη του Ολοκαυτώματος στο Λονδίνο, έχει ενταχθεί σε πανεπιστημιακές βιβλιογραφίες και έχει χαρακτηριστεί ως υποδειγματική συμβολή στην ιστορία του Ολοκαυτώματος
Στον προαύλιο χώρο της Ισραηλιτικής Κοινότητας Ρόδου έγινε η παρουσίαση του βιβλίου «The Last Transport: The Holocaust in the Eastern Aegean» του καθηγητή Anthony McElligott. Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε παρουσία μελών της κοινότητας, κατοίκων του νησιού και επιστημονικού κόσμου από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Bloomsbury και τεκμηριώνει, για πρώτη φορά με πληρότητα, την εξόντωση των εβραϊκών κοινοτήτων της Ρόδου και της Κω το καλοκαίρι του 1944. Βασίζεται σε εκτεταμένη πρωτογενή έρευνα, με επίκεντρο τα Αρχεία της Δωδεκανήσου των Γενικών Αρχείων του Κράτους στη Ρόδο. Ο συγγραφέας έκανε λόγο για μια μακρά και απαιτητική διαδρομή, την οποία χαρακτήρισε «ταξίδι μεταξύ ζωής και θανάτου».
Για πρώτη φορά παρουσιάζονται μέσα από αδημοσίευτα τεκμήρια τα γεγονότα του Ολοκαυτώματος στις εβραϊκές κοινότητες της Ρόδου και της Κω
Η μελέτη αυτή αποτελεί ουσιαστική συμβολή στη διεθνή ιστοριογραφία του Ολοκαυτώματος, εντάσσοντας τα Δωδεκάνησα στον ευρύτερο ευρωπαϊκό χάρτη της εξόντωσης.
Η εργασία αυτή δίνει ορατότητα σε μια από τις λιγότερο γνωστές πλευρές του Ολοκαυτώματος στον ελληνικό χώρο. Η απέλαση των Εβραίων της Ρόδου και της Κω προς το Άουσβιτς, τον Ιούλιο του 1944, ήταν από τις τελευταίες που πραγματοποιήθηκαν σε ευρωπαϊκό έδαφος. Μεταφέρθηκαν συνολικά 1.755 άτομα. Η συντριπτική πλειονότητα δεν επέστρεψε ποτέ.
Ο καθηγητής McElligott δεν περιορίστηκε στην καταγραφή της επιχείρησης εκτόπισης. Ερεύνησε σε βάθος τη ζωή των κοινοτήτων πριν από τον πόλεμο, τη διοικητική τους συγκρότηση, τις κοινωνικές τους σχέσεις, καθώς και την επίδραση της ιταλικής κατοχής στην καθημερινότητά τους.
Τα τεκμήρια που χρησιμοποίησε προέρχονται από δημόσια και κοινοτικά αρχεία, προσωπικές επιστολές και άγνωστο έως τώρα υλικό. Πολλά από αυτά εντοπίστηκαν, καταγράφηκαν και διασταυρώθηκαν χάρη στη συμβολή της προϊσταμένης των ΓΑΚ Δωδεκανήσου κ. Ειρήνης Τόλιου.
Η παρουσία του Anthony McElligott στη Ρόδο δεν σχετίζεται μόνο με την έρευνά του. Είναι πλέον μόνιμος κάτοικος του νησιού και έχει αναπτύξει ισχυρούς δεσμούς με την τοπική κοινότητα. Η μακροχρόνια επαφή του με ανθρώπους του νησιού και η συστηματική του ενασχόληση με τα τοπικά δεδομένα τού επέτρεψαν να προσεγγίσει την ιστορία με ακρίβεια και σεβασμό. Η προσωπική του εμπλοκή με τον τόπο αποτυπώνεται διακριτικά και στο βιβλίο.
Το The Last Transport διαβάζεται με καθαρότητα. Είναι επιστημονικά τεκμηριωμένο αλλά ταυτόχρονα προσιτό σε ευρύτερο κοινό. Αποφεύγει κάθε στιλιστική υπερβολή και δίνει έμφαση στα γεγονότα, στις πηγές και στην ιστορική ακρίβεια. Περιλαμβάνει αναλυτικό χρονολόγιο, φωτογραφικό υλικό και παράρτημα με έγγραφα, διευκολύνοντας τόσο τον αναγνώστη όσο και τον ερευνητή.
Το βιβλίο έχει ήδη παρουσιαστεί στη Βιβλιοθήκη του Ολοκαυτώματος στο Λονδίνο, όπου συμμετείχαν ιστορικοί διεθνούς κύρους, όπως ο Sir Richard Evans. Έχει ενταχθεί σε πανεπιστημιακές βιβλιογραφίες σε Ηνωμένο Βασίλειο, ΗΠΑ και Γερμανία και έχει χαρακτηριστεί από κριτικούς ως υποδειγματική συμβολή στην ιστορία του Ολοκαυτώματος.
Η έκδοση φωτίζει, μεταξύ άλλων, τον ρόλο της ιταλικής διοίκησης πριν την κατάληψη των νησιών από τους Γερμανούς, τις αλλαγές που έφερε η Κατοχή και τις διοικητικές αποφάσεις που οδήγησαν στον εκτοπισμό. Δεν παραμένει σε γενικά σχήματα αλλά εστιάζει στις λεπτομέρειες: στη σύνθεση των οικογενειών, στα ονόματα, στις διαδρομές που ακολούθησαν οι μεταφορές, στις ημερομηνίες και στα πρόσωπα.
Η συμμετοχή των ΓΑΚ Δωδεκανήσου στη διαμόρφωση αυτής της ιστορικής καταγραφής ήταν καθοριστική. Το αρχειακό υλικό της περιόδου, οργανωμένο και προσβάσιμο, προσέφερε την αναγκαία βάση για να προχωρήσει η έρευνα. Όπως αναφέρθηκε και κατά την παρουσίαση, χωρίς την υποστήριξη του αρχειακού προσωπικού και τη μεθοδική καταγραφή των εγγράφων, πολλά από τα στοιχεία θα παρέμεναν σε σκόρπιες ή αδημοσίευτες πηγές.
Η Ρόδος και η Κως έχουν πλέον στη διάθεσή τους ένα έργο που καταγράφει με σαφήνεια και πληρότητα μια ιστορική περίοδο που, για δεκαετίες, είχε περιορισμένη παρουσία στη δημόσια συζήτηση. Η ιστορία των εβραϊκών κοινοτήτων των νησιών, με την καθημερινότητά τους, την καταγωγή, τις γλώσσες και τις πολιτισμικές επιρροές, αποκτά ξανά φωνή μέσα από την τεκμηρίωση.
Ο Anthony McElligott είναι διεθνώς αναγνωρισμένος ιστορικός με ειδίκευση στη ναζιστική Γερμανία και το Ολοκαύτωμα.
Έχει διδάξει σε πανεπιστήμια στην Ευρώπη και την Αμερική και έχει στο ενεργητικό του σειρά μελετών που αφορούν στην ευρωπαϊκή ιστορία του 20ού αιώνα. Το The Last Transport είναι η πρώτη του συστηματική προσέγγιση στον ελληνικό χώρο.
Η έκδοση διατίθεται σε έντυπη και ψηφιακή μορφή.
