Η Ελλάδα καθίσταται ολοένα και πιο σημαντικός προορισμός για το διεθνές yachting, τόσο για μεγάλα όσο και για μικρά σκάφη αναψυχής. Παρά το αυξημένο ενδιαφέρον, η χώρα χάνει σημαντικά έσοδα λόγω έλλειψης υποδομών, περιορισμένων θέσεων ελλιμενισμού, χαμηλών τελών και ανεπαρκούς τεχνολογικής υποστήριξης, σύμφωνα με έκθεση της PwC που παρουσιάστηκε στο συνέδριο Reimagine Tourism 2025, που διοργάνωσε η «Καθημερινή» στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Στην έκθεση τονίζεται πως η Ελλάδα διαθέτει μοναδικά πλεονεκτήματα, αλλά και σημαντικές προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν άμεσα, προκειμένου να αξιοποιηθεί πλήρως η δυναμική του yachting και να ενισχυθεί η οικονομία των παραθαλάσσιων περιοχών.
Η Ελλάδα σε υψηλή θέση στα νούμερα αλλά χαμηλά σε έσοδα και υποδομές
Σύμφωνα με στοιχεία του AIS (Automatic Identification System), η Ελλάδα κατατάσσεται τέταρτη στη Μεσόγειο όσον αφορά τον αριθμό μοναδικών yachts που επισκέπτονται τη χώρα, με περίπου 10.600 σκάφη ετησίως. Πιο μπροστά βρίσκονται η Ιταλία με 16.100 yachts, η Ισπανία με 15.700 και η Γαλλία με 15.000. Αυτή η θέση αναδεικνύει τη σημασία της Ελλάδας ως προορισμού yachting, υπογραμμίζοντας παράλληλα την ανάγκη για κατάλληλες υποδομές και υπηρεσίες ώστε να αξιοποιηθεί πλήρως η δυναμική του κλάδου.
Η Ελλάδα ξεχωρίζει και στον τομέα των super yachts άνω των 24 μέτρων, καθώς τα αποτελέσματα την κατατάσσουν στην 3η θέση στις Μεσογειακές χώρες, με 2.037 σκάφη να επισκέπτονται τη χώρα το 2024. Η Ιταλία και η Γαλλία (συμπεριλαμβανομένου του Μονακό) προηγούνται με 2.746 και 2.577 αντίστοιχα. Τα στοιχεία αυτά δείχνουν ότι η Ελλάδα αποτελεί έναν ιδιαίτερα δημοφιλή προορισμό για μεγάλα yachts, γεγονός που προσφέρει σημαντικές οικονομικές δυνατότητες για τη χώρα, τόσο σε επίπεδο εσόδων από ελλιμενισμό όσο και στην ενίσχυση του τουριστικού προϊόντος συνολικά.
Η μάχη για επαρκείς θέσεις ελλιμενισμού super yachts
Παρά την υψηλή επισκεψιμότητα, η Ελλάδα διαθέτει τη χαμηλότερη αναλογία θέσεων ελλιμενισμού προς κίνηση σκαφών μεταξύ των μεσογειακών χωρών, ακόμα και αν συνυπολογιστούν οι προγραμματισμένες επεκτάσεις. Συγκεκριμένα, ενώ η Ιταλία και η Γαλλία προσφέρουν αναλογία περίπου 11,4 και 8,3 φορές περισσότερες θέσεις ανά yacht αντίστοιχα, η Ελλάδα παραμένει πολύ χαμηλότερα με αναλογία μόλις 3,6.
Η κατάσταση αυτή είναι ιδιαίτερα έντονη για super yachts άνω των 24 μέτρων, όπου οι υπάρχουσες οργανωμένες μαρίνες έχουν περιορισμένες θέσεις ελλιμενισμού. Η έλλειψη επαρκών υποδομών αποτελεί φρένο για την ανάπτυξη του yachting και υπογραμμίζει την ανάγκη για άμεση επέκταση και βελτίωση των μαρινών, ώστε να μπορέσει η Ελλάδα να αξιοποιήσει πλήρως την υψηλή ζήτηση.
Χάος στις ακτές: Υπερσυγκέντρωση και ανεπαρκείς κανόνες
Μια σημαντική πρωτοβουλία για την ανάπτυξη του yachting στην Ελλάδα είναι η κατασκευή offshore mooring buoys, που επιτρέπουν τον ασφαλή και οργανωμένο ελλιμενισμό σε περιοχές με υψηλή συγκέντρωση σκαφών. Σήμερα όλοι μπορούν να “δέσουν” το πολυτελές τους σκάφος σε κολπίσκους ή άλλα σημεία χωρίς να καταβάλλουν τα σχετικά τέλη, σε αντίθεση με όσα ισχύουν στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης.
Αυτό μειώνει την πίεση στις μαρίνες, βελτιώνει τον έλεγχο της κυκλοφορίας και προσφέρει στους επισκέπτες μια πιο ασφαλή και ποιοτική εμπειρία. Παρόμοιες πρακτικές εφαρμόζονται ήδη σε δημοφιλείς προορισμούς, όπως η Σαρδηνία και η Σικελία, και η υιοθέτησή τους στην Ελλάδα θα αναβαθμίσει το συνολικό τουριστικό προϊόν, προστατεύοντας παράλληλα το φυσικό περιβάλλον και τις τοπικές κοινότητες.
Η Ελλάδα χρειάζεται σαφείς κανόνες για την αγκυροβολία, ιδιαίτερα σε περιόδους αιχμής. Η υπερσυγκέντρωση σκαφών σε περιοχές που δεν μπορούν να την υποστηρίξουν – όπως κολπίσκοι, αρχαιολογικοί χώροι ή προστατευόμενα τοπία – δημιουργεί κινδύνους για την ασφάλεια και την κυκλοφορία.
Οι βασικοί ανταγωνιστές της Ελλάδας, όπως η Κροατία, η Γαλλία και η Ιταλία, εφαρμόζουν ήδη ζώνες με περιορισμένη ή χρονικά ελεγχόμενη αγκυροβολία για περιβαλλοντικούς λόγους. Η υιοθέτηση αντίστοιχων κανονισμών στην Ελλάδα θα ενισχύσει τη βιωσιμότητα του κλάδου, προστατεύοντας τον φυσικό και πολιτιστικό πλούτο της χώρας.
Η χαμηλή ψηφιακή ετοιμότητα καθυστερεί τον έλεγχο και τη διαχείριση
Η Ελλάδα χρειάζεται να προχωρήσει γρήγορα στην υλοποίηση όλων των προγραμματισμένων ψηφιακών πλατφορμών και να υιοθετήσει προηγμένη τεχνολογία για να ενισχύσει τις επιχειρήσεις του λιμενικού σώματος. Υπάρχει σημαντικό περιθώριο για πρόσθετη διασύνδεση του συστήματος AIS με πληροφοριακά συστήματα των τοπικών αρχών, του λιμενικού και άλλων κυβερνητικών πλατφορμών, υπό κοινή ομπρέλα.
Παράδειγμα αποτελεσματικής χρήσης της τεχνολογίας είναι η Ιταλία, η οποία διαθέτει εθνικό δίκτυο 63 σταθμών για την παρακολούθηση των συστημάτων AIS, παρέχοντας πλήρη ραδιοκάλυψη και κεντρικοποιημένα δεδομένα στις αρχές μέσω διαλειτουργικών συστημάτων. Επιπλέον, η Ιταλία χρησιμοποιεί εναέρια μέσα, όπως ελικόπτερα, περιπολικά αεροσκάφη και drones, για την ενίσχυση της επιτήρησης, τις αποστολές διάσωσης και την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος.
Η Ελλάδα μπορεί να αξιοποιήσει παρόμοιες πρακτικές, βελτιώνοντας την ασφάλεια, την παρακολούθηση της κυκλοφορίας και τη βιωσιμότητα των θαλάσσιων περιοχών.
Οι χαμηλές τιμές και ο ενιαίος τιμοκατάλογος μειώνουν τα δημόσια έσοδα
Η τιμολογιακή στρατηγική αποτελεί κρίσιμο εργαλείο για την ανάπτυξη του yachting στην Ελλάδα. Σήμερα, οι τιμές ελλιμενισμού παραμένουν οι χαμηλότερες στη Μεσόγειο, με το χάσμα να διευρύνεται ιδιαίτερα για yachts άνω των 24 μέτρων. Η Ελλάδα διαθέτει ενιαίο τιμοκατάλογο για όλους τους δημοτικούς τουριστικούς λιμένες και καταφύγια, ανεξαρτήτως περιοχής ή εποχής, με αποτέλεσμα να χάνει σημαντικά έσοδα που θα μπορούσαν να επενδυθούν στην αναβάθμιση υποδομών και υπηρεσιών.
Η αναθεώρηση της τιμολογιακής πολιτικής, με διαφοροποίηση ανά μήκος σκάφους, εποχή και επίπεδο υπηρεσιών, θα ενισχύσει τα δημόσια έσοδα και θα χρηματοδοτήσει την ανάπτυξη του yachting, προσφέροντας ταυτόχρονα καλύτερη εμπειρία στους επισκέπτες.
Παράλληλα, το φορολογικό πλαίσιο παρέχει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα αλλά περιορίζει τα έσοδα. Ο συντελεστής ΦΠΑ στην Ελλάδα ανέρχεται σε 13%, ενώ συνήθως μειώνεται στο 6,5% ή 5,2% ανάλογα με το πιστοποιητικό συμμόρφωσης του σκάφους. Αντίθετα, σε Ιταλία, Γαλλία, Ισπανία, Τουρκία και Κροατία ο ΦΠΑ κυμαίνεται γύρω στο 19%, αυξάνοντας τα έσοδα ανά εβδομαδιαίο charter. Η αναθεώρηση και η διαφοροποίηση του φορολογικού πλαισίου, σε συνδυασμό με την προσαρμογή των τελών ελλιμενισμού, θα μπορούσε να επιτρέψει στην Ελλάδα να εκμεταλλευτεί πλήρως τη δυναμική του κλάδου και να χρηματοδοτήσει νέες υποδομές και υπηρεσίες, ενισχύοντας παράλληλα την τοπική οικονομία.
Το μέλλον του κλάδου και η ανάπτυξη προορισμών
Η Ελλάδα διαθέτει σημαντική δυνατότητα αύξησης των εσόδων από ΦΠΑ και τέλη, προσεγγίζοντας τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μελέτες δείχνουν ότι η χώρα θα μπορούσε να δημιουργήσει πρόσθετη άμεση αξία 500–700 εκατομμυρίων ευρώ ετησίως από yachts άνω των 12 μέτρων, βασιζόμενες σε εβδομαδιαίες περιόδους charter και δείγμα πάνω από 100 προσφορές ενοικίασης στη Μεσόγειο.
Ταυτόχρονα, τα έσοδα από τις υπάρχουσες και μελλοντικές υποδομές ελλιμενισμού παρουσιάζουν επίσης σημαντικό δυναμικό. Η αύξηση τελών σε δημόσιες μαρίνες και λιμένες δημοτικών αρχών, η προσθήκη νέων wet berths σε περιοχές χωρίς καθορισμένες θέσεις και η βέλτιστη αξιοποίηση των προγραμματισμένων μαρίνων μπορούν να προσφέρουν επιπλέον έσοδα 120–200 εκατομμυρίων ευρώ ετησίως.
Η ανάπτυξη νέων προορισμών yachting δεν περιορίζεται μόνο σε έσοδα. Ενισχύει την οικονομική δραστηριότητα, επεκτείνει την τουριστική περίοδο και αυξάνει τη διάρκεια παραμονής των επισκεπτών. Η ενδυνάμωση των παράκτιων επιχειρήσεων με τεχνολογία και ανθρώπινους πόρους βελτιώνει τη διακυβέρνηση και αναβαθμίζει την ποιότητα υπηρεσιών. Παράλληλα, η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και του τοπίου διασφαλίζει τη βιωσιμότητα για τις τοπικές κοινότητες, ενώ η εφαρμογή σαφών κανόνων λειτουργίας και ελέγχου της κυκλοφορίας, ειδικά σε πολυσύχναστες περιοχές, ενεργοποιεί το έμμεσο πολλαπλασιαστικό δυναμικό για την ελληνική οικονομία.
Πηγή: powergame.gr
