Για τις πληγές της επόμενης ημέρας που άφησε πίσω της η φωτιά της 1ης Αυγούστου στη Ρόδο και την επούλωσή τους μιλά σήμερα σε συνέντευξή του στη «δημοκρατική», ο διδάκτορας Δασοκομίας, δασολόγος – περιβαλλοντολόγος Dr. Αθανάσιος Β. Σταμπουλίδης.
Ο Dr. Αθανάσιος Β. Σταμπουλίδης, στην πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξή του αναφέρεται στις άμεσες και έμμεσες επιπτώσεις της πυρκαγιάς, τις οποίες πολύ σύντομα θα κληθούμε να αντιμετωπίσουμε και προσδιορίζει τον ορθό τρόπο των αναδασώσεων και δεντροφυτεύσεων, κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου ότι τον πρώτο λόγο πρέπει να έχουν οι ειδικοί επιστήμονες και η ίδια η φύση! «Πρέπει να αφήσουμε τη φύση να επανέλθει μόνη της όπως εκείνη γνωρίζει καλύτερα. Ουσιαστικά θα πρέπει περιμένουμε ένα χρονικό διάστημα (δύο με τρία χρόνια) και εφόσον δεν έχει εγκατασταθεί φυσική αναγέννηση, τότε μετά από ειδική μελέτη αναδάσωσης μπορεί να ξεκινήσει η αποκατάσταση της περιοχής» τονίζει και επισημαίνει ότι σε διαφορετική περίπτωση, αντί ο άνθρωπος να βοηθήσει τη φύση θα τη βλάψει, με συνέπειες δυσάρεστες για την μελλοντική εξέλιξη της περιοχής.
Εντυπωσιακά είναι και τα στατιστικά στοιχεία που παραθέτει, σύμφωνα με τα οποία από το 1978 έχουν καεί περισσότερα από 500.000 (!) στρέμματα στη Ρόδο, όπου στις περιοχές, οι οποίες έχουν καεί μόνο μια φορά έχει εγκατασταθεί φυσική αναγέννηση, ενώ στις περιοχές οι οποίες έχουν καεί πάνω από μια φορά, δεν υπάρχει φυσική αναγέννηση…
• Κύριε Σταμπουλίδη, μερικές ημέρες μετά την πυρκαγιά που ξέσπασε την 1η Αυγούστου στη Ρόδο, θα θέλαμε να μας κάνετε μια συνολική αποτίμηση της ζημιάς που προκλήθηκε στην περιοχή και τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει μακροπρόθεσμα.
Αρχικά θα πρέπει να αναφέρουμε ότι σύμφωνα με τις εκτιμήσεις που έχουν γίνει ως τώρα, η καμένη έκταση στην ευρύτερη περιοχή της Παντάνασσας είναι περίπου 11.000 στρέμματα από τα οποία ένα σημαντικό μέρος της περιλαμβάνει και υψηλό δάσος τραχείας πεύκης (Pinus brutia Ten). Επίσης, θα πρέπει να σημειωθεί ότι στην περιοχή που κάηκε, ένα μέρος της περιλαμβάνεται στο δίκτυο Νatura 2000 με ονομασία: ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΗΛΙΑΣ – ΕΠΤΑ ΠΗΓΕΣ – ΠΕΤΑΛΟΥΔΕΣ – ΡΕΜΑΤΑ με κωδικό GR4210006.
Τα ακριβή όρια της καμένης έκτασης, το προσεχές διάστημα θα τα μάθουμε από τη Διεύθυνση Δασών Δωδεκανήσου. Όσον αφορά στις επιπτώσεις που έχει μια δασική πυρκαγιά θα τις διαχωρίσουμε σε άμεσες και έμμεσες.
Οι άμεσες επιπτώσεις, περιλαμβάνουν την καταστροφή βιοτόπων και τις ζημίες που προκαλούνται στο αγροτικό εισόδημα και στις ανθρώπινες περιουσίες. Συγκεκριμένα στην περιοχή μας, εκτός της έκτασης που είχε δασική μορφή, κάηκε μεγάλος αριθμός ελαιόδεντρων και άλλων οπωροφόρων δέντρων, μελίσσια, παραγωγικά ζώα κ.τ.λ..
Σημαντικότερη όλων των ανωτέρω επιπτώσεων, χωρίς να θέλω να υποβιβάσω καμία από αυτές, είναι η απώλεια της ανθρώπινης ζωής που στην περιοχή αυτή ευτυχώς δεν είχαμε.
Τώρα όσον αφορά στις έμμεσες ζημίες, αυτές περιλαμβάνουν την οριστική απώλεια βλάστησης, την μετακίνηση ή και εξαφάνιση κάποιων ζώων, την διάβρωση του εδάφους και τελικά την αύξηση των πλημμυρών και την ερημοποίηση.
• Αυτό που προκάλεσε ιδιαίτερη εντύπωση τόσο με τη φωτιά της Ρόδου, όσο και στις καταστροφικές πυρκαγιές στην υπόλοιπη χώρα είναι η ταχύτητα εξάπλωσης της πυρκαγιάς. Ποιοι παράγοντες συντελούν σε αυτό;
Πράγματι όπως παρατηρήσαμε και σε άλλες περιοχές της χώρας μας, η ταχύτητα εξάπλωσης ήταν πολύ μεγάλη.
Οι παράγοντες οι οποίοι επιδρούν στην έναρξη και εξάπλωση των δασικών πυρκαγιών είναι οι μετεωρολογικοί, οι τοπογραφικοί και η βλάστηση που φύεται στην περιοχή καθώς και η συσσώρευση νεκρής βιομάζας. Δεδομένων των συνθηκών που επικρατούσαν στην περιοχή όπως: η έντονη ξηρασία, οι υψηλές θερμοκρασίες καθώς και ο αέρας σε συνδυασμό με την τοπογραφική διαμόρφωση, την υπάρχουσα βλάστηση καθώς και τη συσσώρευση νεκρής βιομάζας, συνετέλεσαν ώστε να έχουμε εύκολη ανάφλεξη και γρήγορη εξάπλωση της πυρκαγιάς.
• Είδαμε πολλούς πολίτες να ευαισθητοποιούνται άμεσα, όχι μόνο για την κατάσβεση της πυρκαγιάς αλλά και για την επόμενη ημέρα της επούλωσης των πληγών. Θα θέλαμε να μας ενημερώσετε για την διαδικασία της δενδροφύτευσης και της αναδάσωσης. Τι θα πρέπει να έχουμε υπ΄όψιν και ποια πρωτόκολλα ακολουθούνται για να είναι αποτελεσματικές αυτές οι δράσεις;
Αξιοσημείωτο είναι ότι εκτός από το νησί μας, σε όλον τον ελλαδικό χώρο οι εθελοντές έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην κατάσβεση της φωτιάς. Η ευαισθητοποίηση των πολιτών βοήθησε σημαντικά στην καταστολή της πυρκαγιάς τόσο στην περιοχή μας όσο και στις υπόλοιπες περιοχές της χώρας μας. Αυτό που συνέβη στην Ρόδο το είδαμε και στην υπόλοιπη Ελλάδα.
Ουσιαστικά αυτοί οι άνθρωποι έδωσαν μάχη με την ψυχή τους και κατόρθωσαν το ακατόρθωτο… Βέβαια η μάχη τόσο αυτών των ανθρώπων που βοήθησαν στην κατάσβεση της πυρκαγιάς όσο και άλλων ανθρώπων που δεν συμμετείχαν σε αυτήν, θέλουν να συνεχιστεί με την συμμετοχή τους στην αποκατάσταση της περιοχής και συγκεκριμένα στην αναδάσωσή της.
Αρχικά, θα πρέπει να αναφέρουμε ότι σύμφωνα με τη δασική νομοθεσία, η Δασική Υπηρεσία άμεσα κηρύττει την έκταση ως αναδασωτέα (εφόσον έχει ορίσει τα ακριβή όριά της) σε σχετικό Φ.Ε.Κ., κατόπιν δίνεται άδεια σε αρμόδια συνεργεία να υλοτομηθούν τα νεκρά ιστάμενα δέντρα/θάμνοι, γίνονται μελέτες για την αντιδιαβρωτική και αντιπλημμυρική προστασία ώστε να μην επέλθουν νέες φυσικές καταστροφές, ενώ παράλληλα με όλα τα προαναφερθέντα, απαγορεύεται και η βόσκηση στην περιοχή με Δασική Αστυνομική Διάταξη (Δ.Α.Δ.). Τις τελευταίες μέρες ακούμε από πολλούς να μιλούν για άμεση αναδάσωση της περιοχής που κάηκε, ωστόσο κάτι τέτοιο δεν είναι σωστό διότι πρέπει να αφήσουμε τη φύση να επανέλθει μόνη της όπως εκείνη γνωρίζει καλύτερα.
Ουσιαστικά θα πρέπει να περιμένουμε ένα χρονικό διάστημα (δύο με τρία χρόνια) και εφόσον δεν έχει εγκατασταθεί φυσική αναγέννηση, τότε μετά από ειδική μελέτη αναδάσωσης μπορεί να ξεκινήσει η αποκατάσταση της περιοχής.
• Δηλαδή μπορεί ο άνθρωπος στην προσπάθειά του να βοηθήσει, ουσιαστικά να «βλάψει» την φύση και το περιβάλλον αν η προσπάθεια δεν γίνει συντεταγμένα;
Ναι, ναι, βέβαια! Όπως προαναφέραμε πολλοί άνθρωποι βοήθησαν στην κατάσβεση της φωτιάς και έχουν τη διάθεση να βοηθήσουν και στην αναδάσωση της περιοχής. Ωστόσο αυτό θα πρέπει να γίνεται συντεταγμένα και προπάντων με τη βοήθεια ειδικών σε αυτά τα θέματα, διότι οι ενέργειες που θα κάνουμε τώρα θα αποτελέσουν τη βάση για την μελλοντική εξέλιξη της περιοχής.
• Σε ό,τι αφορά στις καμένες περιοχές της Ρόδου στα τελευταία χρόνια, θα θέλαμε να μας πείτε σε πόσα στρέμματα ανέρχονται και σε ποια σημεία έχει αρχίσει η φύση να αναγεννάται.
Η τελευταία μεγάλη πυρκαγιά εκδηλώθηκε το έτος 2016 στη Δ/Ε Νότιας Ρόδου – Απολακκιάς, ενώ προγενέστερες είναι αυτή του έτους 2013 στον Ίστριο, του έτους 2008 στον Άγιο Ισίδωρο και στη Σάλακο Αρχαίας Καμείρου, του έτους 1992 στα Μονοσύρια Σιαννών, του έτους 1988 στα Μαύρα Νερά Έμπωνα και του έτους 1987 στον Άγιο Γεώργιο Απόλλωνα (Στατιστικά αρχείου δασικών συμβάντων του Πυροσβεστικού Σώματος 2016, Καλαμποκίδης κ.α. 2014). Επίσης, σύμφωνα με τον Καλαμποκίδη κ.α. (2014) από την ανάλυση των δεδομένων της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας καθώς και της Διεύθυνσης Δασών Δωδεκανήσου, την περίοδο 1978 – 2013 (35 έτη) υπολόγισαν ότι κάηκαν 490.000 στρέμματα. Επιπλέον, από το έτος 2014 έως και το 2020 στη Ρόδο κάηκαν περίπου 23.464 στρέμματα (Στατιστικά αρχείου δασικών συμβάντων του Πυροσβεστικού Σώματος 2014 – 2020). Όσον αφορά τώρα στην εγκατάσταση της φυσικής αναγέννησης στις καμένες περιοχές, σύμφωνα πληροφορίες που έχω από συναδέλφους από τη Διεύθυνση Δασών Δωδεκανήσου, στις περιοχές στις οποίες έχουν καεί μόνο μια φορά έχει εγκατασταθεί φυσική αναγέννηση, ενώ στις περιοχές οι οποίες έχουν καεί πάνω από μια φορά, δεν υπάρχει φυσική αναγέννηση.
(Πηγές: Καλαμποκίδης Κ., Βαΐτης Μ., Παλαιολόγος Π., Τάταρης Γ., Ρετσιλίδου Ο., Χατζόπουλος Ι. [2014]. Βάση Γεωγραφικών Δεδομένων της Νήσου Ρόδου για Διαχείριση Κινδύνων. Πανελλήνιο Συνέδριο «Η χρήση των νέων τεχνολογιών στην πρόληψη και στη διαχείριση φυσικών καταστροφών – Ο ρόλος της Πολιτικής Προστασίας».
Στατιστικά αρχείου δασικών συμβάντων του Πυροσβεστικού Σώματος. https://www.fireservice.gr/el/synola-dedomenon).
• Εντέλει κ. Σταμπουλίδη, πώς μπορεί ο άνθρωπος να βοηθήσει ουσιαστικά τη φύση όχι μόνο μετά τις πυρκαγιές αλλά κυρίως πριν, σε επίπεδο προστασίας και πρόληψης;
Ο άνθρωπος μέσω των αναδασώσεων μπορεί να βοηθήσει στην αποκατάσταση του περιβάλλοντος μετά τη φωτιά. Ωστόσο, η σημαντικότερη βοήθεια που μπορεί να προσφέρει είναι μέσω της πρόληψης, η οποία αποτελεί το κλειδί για την αποτελεσματική διαχείριση των δασικών πυρκαγιών και ουσιαστικά συντελεί στην προστασία των δασικών οικοσυστημάτων.
Κάθε άνθρωπος μπορεί να συνεισφέρει σημαντικά στην πρόληψη κατά των δασικών πυρκαγιών μέσω απλών ενεργειών όπως στο να μην πετάει σκουπίδια στο δάσος, να μην κάνει εργασίες οι οποίες μπορούν να ξεκινήσουν μια δασική πυρκαγιά, να μη πετάει αποτσίγαρα κ.τ.λ. απλές κινήσεις οι οποίες μπορούν να αποτρέψουν την καταστροφή μιας περιοχής.
Τέλος, θα ήθελα να συμπληρώσω ότι το παν είναι η παιδεία κυρίως στις μικρές ηλικίες και η απόκτηση περιβαλλοντικής συνείδησης.
