Μικρή η επίδραση της κρίσης στις τιμές των ακινήτων στην Ελλάδα

Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν σε ημερίδα της Τράπεζας της Ελλάδας πρόσφατα, με κεντρικό θέμα «Αγορά ακινήτων: Πρόσφατες εξελίξεις και προοπτικές», η κατοικία βρίσκεται στην καρδιά της οικονομικής δραστηριότητας των νοικοκυριών.
Στην Ελλάδα, το 2008, οι επενδύσεις σε κατοικίες αποτέλεσαν το 5,4% του ΑΕΠ, ενώ το σύνολο των κατασκευών το 10,7%. Στις υπόλοιπες χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης η κατοικία είναι επίσης σημαντική.
Στη Ευρωζώνη, το 2008, οι επενδύσεις στις κατοικίες ήταν κατά μέσο όρο το 6,1% του ΑΕΠ, ενώ σε πολλές χώρες η επένδυση σε κατοικίες είναι πολύ υψηλότερη: Ιρλανδία 8,6%, Ισπανία 8%.
Μάλιστα, στις δύο αυτές χώρες, το 2007, πριν από την κρίση, τα ποσοστά ήταν ακόμα υψηλότερα: 12,6% και 9,3% αντίστοιχα (Ελλάδα 7,7%).
Η απασχόληση στις κατασκευές είναι επίσης μεγάλη, κρύβοντας επιπλέον και ένα μεγάλο μέρος της παραοικονομίας. Στην Ελλάδα, η δηλωμένη απασχόληση φτάνει το 8,7% της συνολικής απασχόλησης, ενώ στο ποσοστό αυτό δε συμπεριλαμβάνονται οι απασχολούμενοι σε επιχειρήσεις συναφείς με την κατασκευή.
ΤΑ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΑ
Τα ακίνητα, επίσης, αποτελούν το σημαντικότερο περιουσιακό στοιχείο των ελληνικών νοικοκυριών.
Για πολλές δεκαετίες μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, οι έλληνες επενδυτές είχαν περιορισμένες επενδυτικές επιλογές και η μόνη μακροπρόθεσμη προστασία απέναντι στον πληθωρισμό ήταν η επένδυση σε οικόπεδα και σπίτια. Ετσι, σήμερα, το 81,8% των περιουσιακών τους στοιχείων είναι σε ακίνητα, το 17% σε καταθέσεις και μόλις το 1,2% σε μετοχές.
Η άμεση σχέση του Ελληνα με την κατοικία φαίνεται και από το πολύ υψηλό ποσοστό ιδιοκατοίκησης: 80,1%, το δεύτερο υψηλότερο στην παλιά ΕΕ-15. Στις αγροτικές περιοχές, μάλιστα, το ποσοστό αυτό φτάνει και το 97%.
Τα τελευταία χρόνια οι αποδόσεις των ακινήτων ήταν πολύ υψηλότερες από αυτές των καταθέσεων ή του χρηματιστηρίου. Μια επένδυση 100 ευρώ σε ακίνητα στις 31.12.1995 μετατρέπεται στις 31.12.2008 σε 304,8 ευρώ, δηλαδή τριπλασιάζεται. Δε συμβαίνει το ίδιο με τα υπόλοιπα περιουσιακά στοιχεία.
Οι καταθέσεις ταμιευτηρίου μετατρέπονται σε 241,3 ευρώ και οι μετοχές (με τα μερίσματα) σε 209,7 ευρώ. Στο ίδιο διάστημα, των 13 ευρώ, το καλάθι της νοικοκυράς από 100 ευρώ ακρίβυνε στα 159,3 ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι όλα τα περιουσιακά στοιχεία έφεραν θετικές αποπληθωρισμένες αποδόσεις. Τα ακίνητα, χωρίς τους φόρους, είχαν μια σωρευτική πραγματική απόδοση 144,5% ή 7,12% ετησίως πάνω από τον πληθωρισμό.
ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
Οπως τόνισε, στο σύντομο χαιρετισμό του στην ημερίδα, ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας, Γιώργος Προβόπουλος, «η αγορά ακινήτων έχει σημαντική συμμετοχή στην οικονομική δραστηριότητα των αναπτυγμένων χωρών. Στη χώρα μας το 2008, οι επενδύσεις στην αγορά κατοικίας αποτελούσαν το ¼ περίπου του συνόλου των επενδύσεων».
Σύμφωνα με τον Γκίκα Χαρδούβελη, καθηγητή του Πανεπιστημίου Πειραιά, οικονομικό σύμβουλο του ομίλου Eurobank EFG, «η αγορά κατοικίας είναι ιδιαίτερα σημαντική για τα ελληνικά νοικοκυριά και διαχρονικά έχει φέρει μεγάλες αποδόσεις.
Η αγορά κατοικίας επηρεάζει τον οικονομικό κύκλο κυρίως μέσω των επενδύσεων, οι οποίες αποτελούν και πρόδρομο δείκτη του, αλλά και μέσω της κατανάλωσης, όταν οι τιμές των νοικοκυριών επιδρούν στον πλούτο των νοικοκυριών και τη δυνατότητα ελάφρυνσης των περιορισμών δανεισμού».
Σύμφωνα με τον ίδιο, «οι τιμές των κατοικιών συνεχίζουν να πέφτουν διεθνώς και το τέλος της κρίσης είναι δύσκολο να προβλεφθεί.
Οι αγορές δικαίως φοβούνται για το μέλλον της Ελλάδας, καθώς αυξάνεται η πιθανότητα μακροχρόνιας στασιμότητας: χρειαζόμαστε μια οικονομία πιο εξωστρεφή, που να βασίζεται λιγότερο στην εγχώρια κατανάλωση και το δανεισμό και περισσότερο στις εξαγωγές. Χρειαζόμαστε και έναν πιο αποτελεσματικό δημόσιο τομέα».
Με βάση τους δείκτες που δημιούργησε η Τράπεζα της Ελλάδας, το πρώτο τρίμηνο του 2009 στην Αθήνα οι τιμές υποχώρησαν κατά 1,4% σε ετήσια βάση ή 3,5% σε σχέση με το προηγούμενο τρίμηνο.
Είναι η πρώτη φορά, με βάση τα ίδια στοιχεία, που καταγράφεται αρνητικό πρόσημο στις τιμές, αφού το 2008 ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής ήταν 2,7% έναντι 5,2% το 2007 και 11,3% το 2006.
Οι δείκτες της ΤτΕ βασίστηκαν σε 375 χιλιάδες εκτιμήσεις που συγκεντρώθηκαν, εκ των οποίων οι 308.000 την περίοδο Ιανουάριος 2006 – Φεβρουάριος 2009.
ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ GOOGLE
Μιας που και στην Ελλάδα το διαδίκτυο μπαίνει σταδιακά ολοένα και περισσότερο στην καθημερινή μας ζωή, μηχανές αναζήτησης όπως αυτή της Google καταγράφουν την πορεία και της αγοράς των ακινήτων.
Σύμφωνα με σχετική ενημέρωση της μηχανής αναζήτησης, ανάμεσα στους δημοφιλέστερους όρους αναζήτησης, σε διάστημα δώδεκα μηνών, βρίσκουμε τους όρους «ακίνητα», «μεσιτικά γραφεία», και «στεγαστικά δάνεια» με τους όρους «αγορά ακινήτων» και «ενοικίαση ακινήτων» να ακολουθούν.
Συγκεκριμένα, η μεγαλύτερη χρήση του όρου «ακίνητα» παρατηρήθηκε τους μήνες Μάιο, Ιούνιο, Αύγουστο και Σεπτέμβριο 2008, διαπιστώνοντας στη συνέχεια απότομη πτώση τους αμέσως επόμενους μήνες (ιδιαίτερα συγκριτικά με τις αντίστοιχες περιόδους από το 2004 μέχρι και σήμερα).
Σημειώνετσι ότι το Μάρτιο του 2009 παρατηρήθηκε σχετική ανάκαμη της χρήσης του όρου, πλησιάζοντας σταδιακά τα επίπεδα των αντίστοιχων χρονικών περιόδων των προηγούμενων ετών, από το 2004 μέχρι και σήμερα.
Παρόμοια πορεία ακολούθησαν και οι υπόλοιποι όροι, με τα «στεγαστικά δάνεια» να γνωρίζουν ιδιαίτερη αύξηση χρήσης τους μήνες Αύγουστο και Σεπτέμβριο 2008.
Παράλληλα, ο όρος «αγορά ακινήτων» φαίνεται ότι χρησιμοποιήθηκε περισσότερο τους μήνες Ιούνιο και Σεπτέμβριο 2008, σημειώνοντας σχετική αύξηση, επίσης, το Μάρτιο 2009.
ΔΗΜΟΦΙΛΕΙΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ
Οι γεωγραφικές περιοχές στις οποίες φαίνεται ότι χρησιμοποιήθηκαν περισσότερο οι παραπάνω όροι είναι οι ακόλουθες: Αττική (πρώτη με σημαντική διαφορά), Χανιά, Ρέθυμνο, Λασίθι, Ηράκλειο, Χίος, Σάμος, Λέσβος, Κυκλάδες, και Δωδεκάνησα. Οσον αφορά την αγορά του εξωτερικού, για τις αντίστοιχες πάντα αναζητήσεις, ΗΠΑ, Νέα Ζηλανδία, Καναδάς είναι οι χώρες που φαίνεται ότι ασχολήθηκαν περισσότερο με τα ακίνητα το τελευταίο διάστημα παγκοσμίως.