• Το προσχέδιο της ετήσιας έκθεσης αποκαλύπτει σοβαρές παθογένειες στη λειτουργία του Δήμου Ρόδου, από την άρνηση παροχής στοιχείων έως την ανεπαρκή εποπτεία στις παραχωρήσεις αιγιαλού, αναδεικνύοντας κλίμα θεσμικής ανεπάρκειας και περιορισμένης λογοδοσίας
Το προσχέδιο της ετήσιας έκθεσης ελέγχου του Ελεγκτικού Συνεδρίου που εστάλη στην Κεντρική Ένωση Δήμων και Κοινοτήτων (ΚΕΔΕ) έχει προκαλέσει ιδιαίτερη αναστάτωση, καθώς περιλαμβάνει πορίσματα που αγγίζουν τον πυρήνα της λειτουργίας των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Το περιεχόμενο της έκθεσης δεν είναι απλώς μια τυπική αποτύπωση δυσλειτουργιών. Πρόκειται για ένα ντοκουμέντο που θέτει στο επίκεντρο σοβαρές θεσμικές αδυναμίες, διαχειριστικά κενά και μια ευρύτερη κρίση διαφάνειας.
Ανάμεσα στους δήμους που βρέθηκαν στο επίκεντρο, ο Δήμος Ρόδου ξεχωρίζει για τους λάθος λόγους: η πλήρης απουσία συνεργασίας με τους ελεγκτικούς μηχανισμούς, η άρνηση αποστολής στοιχείων και οι επαναλαμβανόμενες παραλείψεις στο πεδίο της διαφάνειας σκιαγραφούν ένα ιδιαίτερα προβληματικό τοπίο.
Ο Δήμος Ρόδου, με βάση τα πορίσματα, βρίσκεται στο επίκεντρο των πιο ανησυχητικών συμπερασμάτων.
Η έκθεση και το βασικό ερώτημα
Η ετήσια έκθεση ελέγχου, με τον εύγλωττο τίτλο «Έργα δημόσιων φορέων: Αντιμετωπίζονται ως επενδύσεις με ορίζοντα τον κύκλο ζωής τους ή ως βραχύβιες παρεμβάσεις χωρίς μακροπρόθεσμο σχεδιασμό;», εξετάζει αν τα έργα των δημόσιων φορέων αντιμετωπίζονται με όρους βιωσιμότητας και μακροχρόνιας αξιοποίησης ή αν παραμένουν αποσπασματικές παρεμβάσεις, χωρίς συνέχεια και στρατηγική.
Τα γενικά πορίσματα είναι σαφή:
• Δεν υπάρχει ενιαίο και ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης έργων σε όλο τον κύκλο ζωής τους.
• Οι διαδικασίες αξιολόγησης σκοπιμότητας και βιωσιμότητας παραμένουν τυπικές ή απουσιάζουν εντελώς.
• Οι συντηρήσεις και οι επιθεωρήσεις γίνονται αποσπασματικά, κυρίως κατόπιν βλαβών.
• Δεν υφίστανται δείκτες απόδοσης που να επιτρέπουν μια ουσιαστική αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας.
• Οι τεχνικές υπηρεσίες είναι υποστελεχωμένες, με αποτέλεσμα ανεπαρκείς ελέγχους και πλημμελή επίβλεψη.
Αυτές οι αδυναμίες αφορούν συνολικά στο σύστημα, αλλά στον Δήμο Ρόδου η κατάσταση παίρνει διαστάσεις που, σύμφωνα με την έκθεση, συνιστούν ξεκάθαρη θεσμική ανεπάρκεια.
Η στάση του Δήμου Ρόδου – «απόλυτη σιωπή» απέναντι στον έλεγχο
Κατά τη διάρκεια του ελέγχου, το Ελεγκτικό Συνέδριο ζήτησε από τον Δήμο Ρόδου συγκεκριμένα στοιχεία σχετικά με τη λειτουργία της τεχνικής υπηρεσίας, τον προγραμματισμό και τη συντήρηση των έργων, καθώς και πληροφορίες για τα επιλεγέντα προς έλεγχο έργα. Παρά τις επανειλημμένες αιτήσεις, η απάντηση ήταν μία: απόλυτη σιωπή.
Δεν κατατέθηκε κανένα στοιχείο, δεν δόθηκαν εξηγήσεις, ούτε υπήρξε έστω τυπική συμμόρφωση στην ελεγκτική διαδικασία. Αυτό το γεγονός, όπως σημειώνεται στο προσχέδιο της έκθεσης, συνιστά σοβαρή παραβίαση των αρχών διαφάνειας και λογοδοσίας, δημιουργώντας εύλογες αμφιβολίες για την ικανότητα του Δήμου να διαχειρίζεται ορθά τους δημόσιους πόρους.
Το Ελεγκτικό Συνέδριο υπενθυμίζει μάλιστα ότι ο Δήμος Ρόδου είχε υιοθετήσει παρόμοια συμπεριφορά και στο πρόσφατο θεματικό έλεγχο για την αποτελεσματικότητα της επίβλεψης στις παραχωρήσεις απλής χρήσης αιγιαλού και παραλίας, όπου αρνήθηκε εκ νέου να απαντήσει.
Οι έλεγχοι στις παραλίες – Το MyCoast και οι αδυναμίες των δήμων
Η διαχείριση των παραλιών και των αιγιαλών αποτελεί έναν κρίσιμο τομέα, ιδιαίτερα για τουριστικούς δήμους όπως η Ρόδος. Η έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου αναδεικνύει ότι οι έλεγχοι παραμένουν αποσπασματικοί και ανεπαρκείς. Παρά την κατακόρυφη αύξηση καταγγελιών από πολίτες μέσω της εφαρμογής MyCoast, οι έλεγχοι περιορίζονται σε αντιδράσεις κατόπιν καταγγελιών και δεν πραγματοποιούνται τακτικά ή βάσει σχεδιασμού κινδύνων.
Επιπλέον, η καθυστέρηση στην επιβολή προστίμων και η απουσία επανελέγχων δίνουν τη δυνατότητα σε παραβάτες να συνεχίζουν απρόσκοπτα τη δραστηριότητά τους. Στην περίπτωση της Ρόδου, όπου οι παραλίες αποτελούν βασικό πυλώνα της τουριστικής οικονομίας, η ανεπάρκεια αυτή αποκτά ακόμη μεγαλύτερη βαρύτητα.
Το Ελεγκτικό Συνέδριο σημειώνει επίσης ότι η Κτηματική Υπηρεσία Δωδεκανήσων, όπως και ο Δήμος Ρόδου, δεν προσκόμισε κανένα στοιχείο που της ζητήθηκε και δεν απάντησε ούτε στα προκαταρκτικά ευρήματα. Η στάση αυτή χαρακτηρίζεται από το Συνέδριο ως αδικαιολόγητη και προβληματική, ιδίως για έναν από τους μεγαλύτερους τουριστικούς προορισμούς της χώρας.
Οι ευρύτερες πλημμέλειες στις δημόσιες συμβάσεις
Η έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου δεν περιορίζεται μόνο στα έργα και τις παραλίες. Καταγράφει, επίσης, σωρεία προβλημάτων στις διαδικασίες ανάθεσης συμβάσεων μεγάλης αξίας. Συνολικά εντοπίστηκαν 13 επαναλαμβανόμενες ουσιώδεις πλημμέλειες χωρίς να γίνεται ταξινόμηση μεταξύ των ΟΤΑ, όπως:
• μη νόμιμες εξαιρέσεις από διαγωνιστικές διαδικασίες,
• έλλειψη τεκμηρίωσης σκοπιμότητας και προϋπολογισμού,
• τροποποιήσεις συμβάσεων χωρίς προϋποθέσεις,
• αποκλεισμοί προσφερόντων χωρίς επαρκή αιτιολόγηση,
• πλημμέλειες στην αξιολόγηση τεχνικών προσφορών.
Οι παραλείψεις αυτές δεν είναι απλώς τυπικές. Αφορούν τη σωστή χρήση δημόσιων πόρων και δημιουργούν πρόσφορο έδαφος για κακοδιαχείριση ή ακόμη και αδιαφανείς πρακτικές.
Η συστημική διάσταση του προβλήματος
Τα πορίσματα του Ελεγκτικού Συνεδρίου δείχνουν ότι η Ρόδος δεν είναι η μόνη περίπτωση προβληματικής λειτουργίας, αλλά είναι σίγουρα μια από τις πιο χαρακτηριστικές. Η πλειονότητα των δήμων δεν διαθέτει ολοκληρωμένα πληροφοριακά συστήματα για τη διαχείριση έργων, τα αρχεία παραμένουν σε φυσική μορφή, ελλιπή και κατακερματισμένα, ενώ η ψηφιοποίηση προχωρά άνισα.
Οι τεχνικές υπηρεσίες σε πολλούς δήμους υπολειτουργούν λόγω έλλειψης προσωπικού και πόρων, ενώ η απουσία δεικτών απόδοσης καθιστά δύσκολη την αποτίμηση της αποτελεσματικότητας των έργων. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η επιλογή ενός δήμου να αρνηθεί εντελώς τη συνεργασία δεν εκλαμβάνεται ως μεμονωμένο περιστατικό, αλλά ως ένδειξη πιο βαθιών θεσμικών αδυναμιών.
Η εικόνα που αναδύεται από την έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου για τον Δήμο Ρόδου είναι ιδιαίτερα ανησυχητική. Δεν πρόκειται μόνο για διαχειριστικές αδυναμίες, αλλά για μια συνειδητή στάση αποχής από τις υποχρεώσεις λογοδοσίας απέναντι στους ελεγκτικούς μηχανισμούς.
Η επιμονή στην άρνηση συνεργασίας, τόσο για τα δημόσια έργα όσο και για τη διαχείριση παραλιών, συνιστά σαφή ένδειξη ελλείμματος διαφάνειας και θεσμικής ανεπάρκειας. Για έναν από τους μεγαλύτερους και πιο τουριστικά ανεπτυγμένους δήμους της χώρας, η εικόνα αυτή είναι εξαιρετικά προβληματική και μπορεί να έχει άμεσες συνέπειες στην αξιοπιστία και την εμπιστοσύνη των πολιτών.
Το Ελεγκτικό Συνέδριο κρούει καμπανάκι: χωρίς ενίσχυση της διαφάνειας, θεσμική λογοδοσία και αποτελεσματική συνεργασία με τους ελεγκτικούς μηχανισμούς, η Τοπική Αυτοδιοίκηση κινδυνεύει να χάσει τον ρόλο της ως εγγυητής της καθημερινότητας και της ποιότητας ζωής των πολιτών. Και η περίπτωση της Ρόδου δείχνει ότι ο κίνδυνος αυτός δεν είναι θεωρητικός, αλλά απολύτως πραγματικός.
