• Αναγνώριση ευθύνης της εταιρείας και δύο Ελλήνων φυσικών προσώπων, απόρριψη της αγωγής για τον τέταρτο εναγόμενο
Η υπ* αριθ. 468/2025 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Ρόδου, αποτελεί την πρώτη αστική κρίση που ακολουθεί χρονικά την επικύρωση της ποινικής καταδίκης των εμπλεκομένων από το Τριμελές Εφετείο Δωδεκανήσου στις 11 Μαΐου 2025 για το θανατηφόρο εργατικό δυστύχημα με θύμα τον 26χρονο Κρητικό ιχθυολόγο και δύτη Νικόλαο Τζανόπουλο. σε μονάδα ιχθυοκαλλιέργειας της Ρόδου τον Δεκέμβριο του 2018.
Η δημοσίευση της απόφασης έρχεται μετά από συζήτηση στο ακροατήριο στις 18 Μαρτίου 2025 και η σημασία της είναι διττή: αφενός κατοχυρώνει, σε επίπεδο πολιτικής δικαιοσύνης, συγκεκριμένες υποχρεώσεις ασφαλείας του εργοδότη σε καταδυτικές εργασίες, αφετέρου τοποθετεί με σαφήνεια τον αιτιώδη σύνδεσμο ανάμεσα σε ελλείψεις πρόληψης και στο μοιραίο αποτέλεσμα.
Το ιστορικό του δυστυχήματος και οι εμπλεκόμενοι
Το Δικαστήριο εξέτασε το μοιραίο συμβάν της 13ης Δεκεμβρίου 2018. όταν ο 26χρονος Έλληνας εργαζόμενος, πτυχιούχος θαλάσσκον βιοεπιστημών και κάτοχος ερασιτεχνικού διπλώματος αυτόνομης κατάδυσης, εκτελούσε εργασίες στη θαλάσσιοι μονάδα ιχθυοκαλλιέργειας. Σύμφωνα με τα πραγματικά περιστατικά που αναπλάθονται στην απόφαση, ο εργαζόμενος είχε αναλάβει και καταδυτικά καθήκοντα (έλεγχος/αντικατάσταση διχτύων, συλλογή νεκρών ιχθύων). παρότι είχε προσληφθεί (ος ανειδίκευτος εργάτης και χωρίς επαγγελματική άδεια αυτοδύτη• παράλληλα στη μονάδα απασχολούνταν και άλλοι δύο εργαζόμενοι πακιστανικής υπηκοότητας.
Στο κρίσιμο χρονικό διάστημα, ο 26χρονος πραγματοποίησε κατάδυση μόνος του. χωρίς δεύτερο δύτη ασφαλείας, εγκλίοβίστηκε στα εξωτερικά αντιαρπακτικά δίχτυα μεταξύ δύο κλωβών και ανελκύστηκε αργότερα από επαγγελματία δύτη γειτονικής μονάδας. Η νεκροψία-νεκροτομή κατέγραψε ως αιτία θανάτου «πνιγμό εξ εισροφήσεως ύδατος».
«Εργατικό ατύχημα»: ο νομικός χαρακτηρισμός
Το Πρωτοδικείο δέχθηκε ρητά ότι πρόκειται για εργατικό ατύχημα: το συμβάν έλαβε, χώρα στον χώρο εργασίας, εντός ωραρίου, κατά την εκτέλεση καθηκόντων που είχαν ανατεθεί στον 26χρονο, και είχε τη μορφή «βίαιου συμβάντος». Την κρίση αυτή συνηγορούν και διοικητικά ευρήματα: απόφαση του ΕΦΚΑ (Περιφερειακού Υποκαταστήματος Μισθωτών Ρόδου) που αναγνώρισε το συμβάν ως εργατικό, καθώς και σχετικές αποδοχές της ίδιας της εταιρείας.
Κεντρικός άξονας της αιτιολογίας είναι οι κανόνες ασφάλειας για καταδυτικές εργασίες στη θάλασσα. Σύμφωνα με τον Γενικό Κανονισμό Λιμένων αρ. 10, οι καταδύσεις με εργασίες πρέπει να εκτελούνται κατ’ ελάχιστο από δύο δύτες (επόπτης και δύτης), με πρόβλεψη επιπλέον δύτη ασφαλείας όταν υφίσταται κίνδυνος παγίδευσης, και κατόπιν ενημέρωσης/άδειας της λιμενικής αρχής. Το Δικαστήριο διαπιστώνει ότι τέτοιες προϋποθέσεις δεν τηρήθηκαν.
Παράλληλα, από περιβαλλοντικούς όρους και τεχνικές μελέτες προέκυπτε υποχρέωση αντικατάστασης παλαιών κλωβών και τήρηση ελάχιστης απόστασης 3,10 μέτρων μεταξύ τους αντί του ενός (1) μέτρου που πράγματι υπήρχε, ώστε να αποφεύγεται η σύγκλιση και η παγίδευση. Η απόφαση καταγράφει την απόκλιση αυτή ως παράγοντα κινδύνου που συνέδραμε στο μοιραίο.
Οι ισχυρισμοί άμυνας και η αξιολόγηση τους
Οι εναγόμενοι Έλληνες υπήκοοι (εταιρεία και δύο φυσικά πρόσωπα) προέβαλαν ότι ο 26χρονος καταδύθηκε «για αναψυχή», άρα εκτός καθηκόντων του, και ότι ο ίδιος συνέβαλε συντριπτικά (έως 99% ή 95%) στην πρόκληση του θανάτου του. Το Δικαστήριο έκρινε τους ισχυρισμούς αυτούς αβάσιμους. Οι καταδύσεις αποτελούσαν τμήμα των ανατεθειμένων εργασιών, η κατάδυση έγινε εντός ωραρίου και στον χώρο της μονάδας, και η απόκλιση από τις υποχρεωτικές δικλείδες ασφαλείας (εξειδικευμένο συνεργείο, δεύτερος δύτης ασφαλείας, ενημέρωση Λιμεναρχείου) βαρύνει καταρχήν τον εργοδότη/τα αρμόδια όργανα.
Το διατακτικό: τι επιδικάστηκε, σε ποιους και με ποιους τόκους
Στο διατακτικό, το Πρωτοδικείο απορρίπτει την αγωγή κατά του τέταρτου εναγομένου (Έλληνα υπηκόου) και επιβάλλει στους ενάγοντες τα δικαστικά του έξοδα, ύψους 700 ευρώ. Αντιθέτως, δέχεται εν μέρει την αγωγή κατά της εταιρείας και τ(ον δύο συνδεδεμένων φυσικών προσώπων, τους υποχρεώνει εις ολόκληρον να καταβάλουν άμεσα 100.000 ευρώ στην πρώτη ενάγουσα (με νόμιμο τόκο από την επίδοση της αγωγής) και αναγνωρίζει ότι οφείλουν επιπλέον, εις ολόκληρον. 150.000 ευρώ στην ίδια. 250.000 ευρώ στον δεύτερο ενάγοντα. 200.000 ευρώ στην τρίτη ενάγουσα και 50.000 ευρώ στον τέταρτο ενάγοντα, όλα με νόμιμο τόκο από την επίδοση της αγωγής μέχρι εξόφλησης. Επιβάλλει επίσης δικαστικά έξοδα 10.000 ευρώ σε βάρος των τριών καταδικασθέντων πολιτικών εναγομένων.
Οι ενάγοντες εκπροσωπήθηκαν από τη δικηγόρο κ. Θεοδώρα Τζήκα. Για την εταιρεία και δύο από τους εναγομένους παρέστη ο δικηγόρος κ. Δημήτριος Μαρκάτος ενώ ο τέταρτος εναγόμενος εκπροσωπήθηκε από τη δικηγόρο κ. Μαργαρίτα Καρπαθάκη.
Ως απόφαση πολιτικού πρωτοβάθμιου δικαστηρίου, η 468/2025 υπόκειται στα προβλεπόμενα ένδικα μέσα (οστόσο, μέχρι τυχόν νέας μεταβολής, το σκεπτικό της αποτυπώνει ένα σαφές πλαίσιο ευθύνης για καταδυτικές εργασίες σε ιχθυοκαλλιέργειες, όπου η μη τήρηση πον οργανοπικών και τεχνικών κανόνων ασφαλείας μπορεί να στοιχειοθετεί αμέλεια με βαριά αποτελέσματα.
