Εφετείο Αθηνών: Επιστροφή 190.755,68 ευρώ από οδηγό χωρίς δίπλωμα και τη μητέρα του, ιδιοκτήτρια του οχήματος

• Η απόφαση 244/2025 επιλύει διαμάχη 26 ετών και επιβεβαιώνει την εφαρμογή ασφαλιστικών εξαιρέσεων λόγω οδήγησης χωρίς άδεια • Τι ορίζει το δικαστήριο για την ευθύνη, την αιτιώδη συνάφεια και τα όρια καταχρηστικότητας

Μία από τις πιο πολυσύνθετες υποθέσεις τροχαίου ατυχήματος με ασφαλιστικές και δικαστικές προεκτάσεις κρίθηκε με την υπ’ αριθ. 244/2025 απόφαση του Εφετείου Αθηνών
Το 12ο Μονομελές Τμήμα του Εφετείου Αθηνών επικύρωσε την πρωτόδικη απόφαση 1812/2022 του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών και απέρριψε την έφεση των εναγομένων, επιδικάζοντας εις ολόκληρον το ποσό των 190.755,68 ευρώ υπέρ ασφαλιστικής εταιρείας που είχε καταβάλει αποζημίωση σε τρίτο πρόσωπο για σοβαρό τραυματισμό από τροχαίο, το οποίο προκλήθηκε από οδηγό χωρίς άδεια ικανότητας οδήγησης.
Το δικαστήριο επιβεβαίωσε το δικαίωμα αναγωγής του ασφαλιστή, στηριζόμενο τόσο σε συμβατικούς όρους της ασφαλιστικής σύμβασης όσο και στις νομοθετικές διατάξεις περί εξαιρέσεων από την ασφαλιστική κάλυψη όταν ο οδηγός στερείται νόμιμης άδειας. Η απόφαση είναι αναλυτική, λεπτομερής και τεκμηριωμένη, με αναφορές σε πολυάριθμες διατάξεις και νομολογιακές πηγές.
Το χρονικό της υπόθεσης – Από το 1999 μέχρι σήμερα
Το δυστύχημα έλαβε χώρα στις 8 Μαρτίου 1999 στη Ρόδο. Ο ανήλικος (17 ετών) οδηγός ενός Ι.Χ.Ε. αυτοκινήτου, χωρίς άδεια οδήγησης, έχοντας παραλάβει το όχημα από τη μητέρα του, επίσης εναγόμενη και ιδιοκτήτρια του οχήματος, έχασε τον έλεγχο του οχήματος και προσέκρουσε σε κολώνα. Αποτέλεσμα: ο σοβαρός τραυματισμός 15χρονης επιβάτιδας, η οποία υπέστη μόνιμη παράλυση στο αριστερό της χέρι, με διαγνωσθείσα πλήρη απονεύρωση του βραχιονίου πλέγματος.
Η παθούσα υποβλήθηκε σε πολλαπλές νοσηλείες, μεταφέρθηκε στις ΗΠΑ για εξειδικευμένη χειρουργική επέμβαση με κόστος 71.750 δολαρίων, ενώ ακολούθησε εξώδικος συμβιβασμός με την ασφαλιστική εταιρεία, η οποία κατέβαλε στους γονείς της το συνολικό ποσό των 65.000.000 δραχμών.
Το 2021, η ασφαλιστική εταιρεία άσκησε αγωγή αναγωγής, απαιτώντας την επιστροφή του ποσού από τον οδηγό και την ιδιοκτήτρια. Το 2022, το Πρωτοδικείο δέχθηκε την αγωγή. Το 2023, οι εναγόμενοι κατέθεσαν έφεση. Το 2025, αυτή απορρίφθηκε.
Τα κρίσιμα νομικά ζητήματα – Άδεια οδήγησης, αιτιώδης συνάφεια και ασφαλιστική εξαίρεση
Το βασικό ερώτημα που έπρεπε να απαντήσει το δικαστήριο ήταν αν η έλλειψη άδειας οδήγησης αρκεί για να θεμελιώσει αξίωση αναγωγής της ασφαλιστικής εταιρείας.
Η απάντηση του Εφετείου ήταν σαφής:
• Η παράβαση του όρου περί κατοχής άδειας οδήγησης συνιστά ασφαλιστικό βάρος που φέρει ο ασφαλισμένος.
• Εφόσον η ζημία προκλήθηκε από οδηγό χωρίς άδεια, ο ασφαλιστής καταβάλει αποζημίωση στον τρίτο παθόντα, αλλά διατηρεί δικαίωμα αναγωγής κατά του ασφαλισμένου.
• Η αιτιώδης συνάφεια μεταξύ έλλειψης άδειας και πρόκλησης του ατυχήματος ήταν προφανής στην προκειμένη περίπτωση, αφού ο οδηγός προέβη σε επικίνδυνη προσπέραση, χωρίς εμπειρία και χωρίς άδεια, με αποτέλεσμα την πρόσκρουση και τον βαρύ τραυματισμό της επιβάτιδας.
Το κρίσιμο σημείο για την ιδιοκτήτρια – Υπαιτιότητα και τεκμήριο γνώσης
Το δικαστήριο έκρινε ότι η ιδιοκτήτρια του οχήματος (μητέρα του οδηγού) είχε παραχωρήσει εν γνώσει της το όχημα σε πρόσωπο χωρίς άδεια οδήγησης. Δεν προσκομίστηκε κανένα αποδεικτικό στοιχείο που να καταρρίπτει το τεκμήριο υπαιτιότητας. Συνεπώς, κρίθηκε συνυπεύθυνη και εις ολόκληρον υπόχρεη προς επιστροφή του ποσού στην ασφαλιστική.
Ο ρόλος της καταχρηστικότητας – Το δικαστήριο απορρίπτει τον ισχυρισμό
Οι εναγόμενοι υποστήριξαν ότι η αξίωση της ασφαλιστικής, μετά από 20 χρόνια, ήταν καταχρηστική. Το Εφετείο απέρριψε τον ισχυρισμό: η μακρόχρονη αδράνεια από μόνη της δεν αρκεί. Δεν υπήρξε δημιουργία εύλογης πεποίθησης στους υπόχρεους ότι η απαίτηση δεν θα ασκηθεί, ούτε μεταβολή της κατάστασής τους που να δικαιολογεί παραβίαση της καλής πίστης.
Τεκμηρίωση, δεδικασμένο και πρακτικά αποτελέσματα
Η απόφαση παραπέμπει σε σημαντική νομολογία (ΑΠ 1170/2023, ΑΠ 628/2019, ΑΠ 1673/2017, ΕφΑθ 1319/2022, κ.ά.) και κάνει εκτενή αναφορά στα άρθρα 591 και 527 ΚΠολΔ για το απαράδεκτο ισχυρισμών που δεν προτάθηκαν προφορικά και καταχωρίστηκαν στα πρακτικά στον πρώτο βαθμό.
Η απόφαση κρίνει τελεσίδικα:
• Η έφεση είναι νόμιμη αλλά ουσιαστικά αβάσιμη.
• Οι εναγόμενοι καταδικάζονται στα δικαστικά έξοδα της εφεσίβλητης (600 €).
• Το παράβολο της έφεσης (100 €) εισάγεται στο δημόσιο ταμείο.
Τι σημαίνει η απόφαση για την ασφαλιστική πρακτική και την ευθύνη ιδιοκτητών οχημάτων
Η απόφαση 244/2025 δεν αποτελεί απλώς εφαρμογή του νόμου. Λειτουργεί ως προειδοποίηση:
• Οι ιδιοκτήτες οχημάτων που επιτρέπουν την οδήγηση από άτομα χωρίς δίπλωμα φέρουν ευθύνη με έννομες συνέπειες.
• Οι ασφαλιστικές εξαιρέσεις που προβλέπονται στο συμβόλαιο είναι δεσμευτικές όταν γίνονται δεκτές – ακόμα και σιωπηρά.
• Ο ασφαλιστής δεν παραιτείται από το δικαίωμα αναγωγής, ακόμα και μετά από δεκαετίες, όταν η απαίτηση είναι εμπεριστατωμένη και νομότυπα ασκηθείσα.
Η απόφαση αυτή δημιουργεί νομολογιακό προηγούμενο για παρόμοιες υποθέσεις και αναμένεται να επηρεάσει τη διαμόρφωση της ασφαλιστικής νομοθεσίας και την πρακτική των εταιρειών και των πολιτών.