Στη Βουλή των Ελλήνων μεταφέρθηκε το μείζον πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι αστυνομικοί και οι επισκέπτες στο λιμάνι της Ρόδου, εξαιτίας των ακατάλληλων και επικίνδυνων υποδομών της Υπηρεσίας Ελέγχου Διαβατηρίων. Ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ κ. Γιώργος Νικητιάδης, κατέθεσε ερώτηση προς τρεις συναρμόδιους υπουργούς, ζητώντας άμεσες ενέργειες για την προστασία της υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων, καθώς και των πολιτών που χρησιμοποιούν τη συγκεκριμένη υπηρεσία.
Οι καταγγελίες: Κίνδυνος για την υγεία και την εικόνα της χώρας
Στην ερώτηση που κατατέθηκε στις 11 Απριλίου 2025, γίνεται λόγος για «τριτοκοσμικές» συνθήκες στους χώρους του διαβατηριακού ελέγχου: σπασμένα ταβάνια, βρόχινα νερά που πέφτουν σε υπολογιστές και εργαζομένους, έλλειψη θέρμανσης και ψύξης, επικίνδυνες ηλεκτρικές εγκαταστάσεις, σπασμένα καθίσματα και πλήρης εγκατάλειψη των χώρων αναμονής.
Ο βουλευτής τόνισε πως πρόκειται για σημείο εισόδου αλλοδαπών επισκεπτών σε ένα από τα πιο δημοφιλή νησιά της χώρας, και πως η αδυναμία του κράτους να εξασφαλίσει ανθρώπινες συνθήκες αποτελεί ντροπή και πλήγμα για τον τουρισμό. Η Ένωση Αστυνομικών Υπαλλήλων Δωδεκανήσου έχει φτάσει στο σημείο να ζητά την άμεση αναστολή λειτουργίας της Υπηρεσίας, εάν δεν ληφθούν μέτρα.
Η απάντηση του Λιμενικού Ταμείου
Σε εκτενή και λεπτομερή επιστολή του στις 17 Απριλίου 2025, ο πρόεδρος του ΔΛΤΝΔ κ. Βασίλειος Βαγιανάκης, τοποθετήθηκε επί της ερώτησης που κατατέθηκε στη Βουλή. Η απάντηση αναδεικνύει ένα πολυσύνθετο πρόβλημα, που δεν περιορίζεται απλώς στην κατάσταση ενός κτηρίου, αλλά αγγίζει ευρύτερα ζητήματα νομιμότητας, αρμοδιοτήτων, στρατηγικού σχεδιασμού και ευρωπαϊκών κανονισμών.
Ο πρόεδρος υπενθύμισε ότι οι χερσαίοι χώροι της ζώνης λιμένα θεωρούνται κοινόχρηστα δημόσια κτήματα που ανήκουν στο Δημόσιο, ενώ η χρήση και η εκμετάλλευσή τους έχουν παραχωρηθεί στους κατά τόπους φορείς διοίκησης των λιμένων. Στην περίπτωση της Ρόδου, η αρμοδιότητα ανήκει στο ΔΛΤΝΔ, το οποίο αποτελεί νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου που καλύπτει 7 νησιά (Ρόδος, Κάρπαθος, Κάσος, Μεγίστη, Σύμη, Τήλος, Χάλκη).
Ωστόσο, όπως υπογραμμίζεται στην απάντηση, στο συγκεκριμένο ακίνητο – τον Προβλήτα Αγγέλων του Εμπορικού Λιμένα Ρόδου – επικρατεί ένα καθεστώς πολυδιάσπασης αρμοδιοτήτων και νομικής ασάφειας. Το κτήριο είναι διατηρητέο και βρίσκεται εντός αρχαιολογικής ζώνης υπό την αιγίδα της UNESCO, γεγονός που απαγορεύει οποιαδήποτε εξωτερική επέμβαση ή προσθήκη υποδομής. Παράλληλα, αποτελεί οριοθετημένη λιμενική εγκατάσταση, σύμφωνα με τον Κώδικα ISPS και την ευρωπαϊκή νομοθεσία για τις θαλάσσιες μεταφορές, ενώ εξυπηρετεί αποκλειστικά κίνηση πλοίων προς/από την Τουρκία και τα κρουαζιερόπλοια.
Νομικά κενά και συγκρούσεις χρήσεων
Ο χώρος φιλοξενεί σήμερα πληθώρα διαφορετικών δραστηριοτήτων: το Τελωνείο Ρόδου, αποθήκες, γραφεία, ένα κατάστημα αφορολόγητων ειδών (ΚΑΕ), ακόμη και κυλικείο της ΕΤΑΔ, του οποίου η μίσθωση λήγει το 2025. Όλα αυτά λειτουργούν εντός του χώρου ελέγχου επιβατών που έρχονται από τρίτες χώρες, κάτι που έρχεται σε αντίθεση με τον κανονισμό συνόρων Schengen, ο οποίος απαγορεύει την παρουσία μη σχετιζόμενων δραστηριοτήτων στον συγκεκριμένο τομέα.
Η παρουσία των κατασχεμένων οχημάτων από το Τελωνείο θεωρείται επίσης «μη συμμόρφωση» υψηλού ρίσκου για την ασφάλεια, ενώ επανειλημμένα έχουν εκφραστεί ανησυχίες από αξιωματικούς ασφαλείας των εταιρειών κρουαζιέρας, με τον κίνδυνο η Ρόδος να πάψει να αποτελεί λιμένα εκκίνησης και τερματισμού (homeporting) για τα δρομολόγιά τους – μία δραστηριότητα με τετραπλάσια οικονομικά οφέλη από τις απλές επισκέψεις.
Το σχέδιο του Λιμενικού Ταμείου: Ανακατασκευή και μετεγκατάσταση
Απέναντι σε αυτή τη σύνθετη εικόνα, το ΔΛΤΝΔ έχει ήδη κινητοποιηθεί. Όπως σημειώνεται, σε συνεργασία με εξειδικευμένη εταιρεία συμβούλων έχει εκπονηθεί πλήρες σχέδιο αναδιαμόρφωσης του εσωτερικού του υφιστάμενου κτηρίου, ώστε να καταστεί κατάλληλο για τον διαβατηριακό και τελωνειακό έλεγχο επιβατών, ιδίως ενόψει της πλήρους εφαρμογής του Συστήματος Εισόδου/Εξόδου (ΣΕΕ) της Ε.Ε., από την 1η Ιανουαρίου 2025.
Το σχέδιο προβλέπει:
• Μετατροπή των αποθηκών στο βόρειο άκρο του κτηρίου για χρήση από επιβάτες κρουαζιέρας που ξεκινούν ή ολοκληρώνουν ταξίδι στη Ρόδο (homeporting).
• Αξιοποίηση τμήματος του χώρου του κυλικείου για δημιουργία υποδομών ελέγχου αφιχθέντων επιβατών.
• Κατασκευή προκατασκευασμένου διώροφου κτηρίου 1.000 τ.μ. στο λιμάνι Ακαντιάς, που θα φιλοξενήσει το Τελωνείο, με επιπλέον χώρο 1.200 τ.μ. για κατασχεμένα οχήματα και πλήρη σύγχρονο εξοπλισμό.
Πολιτική αδράνεια και πιέσεις για λύση
Παρά τον προγραμματισμό, η πρόοδος καθυστερεί λόγω της απουσίας ανταπόκρισης από το Υπουργείο Οικονομικών, το οποίο δεν έχει ακόμη παραχωρήσει τους ισόγειους χώρους του λιμένα (Τελωνείο και ΕΤΑΔ) στο ΔΛΤΝΔ, ώστε να ξεκινήσουν τα έργα. Το ζήτημα έχει τεθεί επανειλημμένα, χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα, με αποτέλεσμα να δημιουργείται ασφυκτική πίεση ενόψει της νέας τουριστικής περιόδου.
Κατά τη συνεδρίαση του διοικητικού συμβουλίου του ΔΛΤΝΔ στις 14 Απριλίου – στην οποία συμμετείχαν εκπρόσωποι του Δήμου Ρόδου, της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, βουλευτές και εκπρόσωποι του Τελωνείου – κρίθηκε επιτακτική η ανάγκη άμεσης παραχώρησης όλων των χώρων στον φορέα, με απειλή κινητοποιήσεων αν δεν υπάρξει λύση.
Ο πρόεδρος του ΔΛΤΝΔ κλείνει την επιστολή με σαφή προειδοποίηση: Αν η κατάσταση παραμείνει ως έχει, όχι μόνο θα χαθεί η ευκαιρία αξιοποίησης του λιμένα ως homeport, αλλά και η χώρα θα εκτεθεί ανεπανόρθωτα σε ευρωπαϊκό επίπεδο για παραβίαση των κανονισμών ασφαλείας και διαχείρισης λιμενικών εγκαταστάσεων.
