Ο Σωτήρης Σέρμπος είναι Λέκτορας Διεθνούς Πολιτικής στο Τμήμα Κοινωνικής Διοίκησης του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης. Στη συνέντευξη που παραχώρησε προς την ‘δ’ αναλύει τις τελευταίες εξελίξεις στα δύο μεγάλα πολεμικά μέτωπα της Ουκρανίας και της Γάζας ενώ μιλάει και για τη νέα πολιτική κρίση στη Γαλλία.
• Κύριε Σέρμπο, να ξεκινήσουμε από τα πολεμικά μέτωπα και να σας ζητήσω ένα σχόλιο για το Ουκρανικό, μετά και τις πρόσφατες εξελίξεις. Θα ήθελα το σχόλιό σας.
Στο Ουκρανικό, αυτό που συνέβη στη συνάντηση κορυφής των δύο ηγετών στην Αλάσκα είναι ότι ο Ρώσος Πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, κέρδισε χρόνο –και για ν’ αποφύγει δευτερογενείς κυρώσεις ή κάποια άλλα αντίποινα εκ μέρους των ΗΠΑ, αλλά και προκειμένου να ξεκινήσει μια διαδικασία συναντήσεων που πιθανώς να οδηγήσουν κάπου (ή πουθενά). Στο ενδιάμεσο, η Ρωσία θα συνεχίσει αυτό τον πόλεμο φθοράς, τον οποίο -παρ’ όλο το κόστος και για την ίδια- η ζημιά παραμένει μεγαλύτερη για την Ουκρανία και θα επιβαρύνεται περισσότερο, όσο περνάει ο καιρός. Επιπλέον, ο Ρώσος Πρόεδρος, επενδύει στο ενδεχόμενο, ο Αμερικανός Πρόεδρος, Ντόναλντ Τραμπ –παρά τις μεγάλες φιλοδοξίες του να κερδίσει το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης- να χάσει σε κάποια φάση το ενδιαφέρον του για το Ουκρανικό, να μειώσει την βοήθεια προς την Ουκρανία, να επιρρίψει ευθύνες προς τους Ευρωπαίους και στους Ουκρανούς κ.λπ. Συνεπώς, δεν έχουμε μια αλλαγή υποδείγματος. Νομίζω πως το βασικό είναι το εξής: για τον Τραμπ, εξ αρχής το Ουκρανικό ήταν (και παραμένει) ένα δευτερεύον μέτωπο. Προσπάθησε να πάει σε μια γρήγορη και συναλλακτική συμφωνία με τη Ρωσία. Αυτό έχει μια λογική από άποψη αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής, να καταφέρει να αποσπάσει τη Ρωσία από την Κίνα, προκειμένου να μην καταστεί η Ρωσία το υποχείριο –δηλαδή μια χώρα που θα είναι ο μικρός εταίρος του Πεκίνου. Ωστόσο, ένα από τα λάθη της νέας αμερικανικής διοίκησης είναι ότι άνοιξε από πολύ νωρίς τα χαρτιά της –όπως και ο ίδιος ο Τραμπ απέναντι στον Πούτιν, γι αυτό και ο δεύτερος, δεν έχει δεχτεί τις προσφορές που του έχει κάνει ο πρώτος. Γιατί δεν έχει απειληθεί πειστικά και αξιόπιστα για το τι θα γίνει εάν δεν δεχτεί την συμφωνία που του δίνουν στο τραπέζι οι ΗΠΑ. Πρέπει όμως να κρατήσουμε και κάτι άλλο στο μυαλό μας: ανεξαρτήτως από το πώς θα κυλήσουν τα πράγματα από εδώ και πέρα, αυτό που σκιαγραφείται (κι επίσης δεν πρέπει να μας εκπλήσσει) είναι μια κακή συμφωνία για την Ουκρανία και την Ευρώπη. Εάν επιβεβαιωθεί αυτό αργότερα, θα αποτελέσει μια αρνητική εξέλιξη με την Ελλάδα, όσον αφορά στην Τουρκία. Κι αυτό γιατί περνάει ένα μήνυμα προς τον Τούρκο Πρόεδρο, Ταγίπ Ερντογάν ότι αυτός που έχει την ισχύ, καταφέρνει να την επιβάλει. Εδώ, είναι ένα ζήτημα που ίσως δεν έχουν προσέξει οι ΗΠΑ: ότι υπάρχουν κάποιες ‘κόκκινες’ γραμμές και δεν πρέπει να σπρώχνουν παραπέρα την άνοδο των αυταρχικών δυνάμεων. Ο Αμερικανός Πρόεδρος έχει μαστίγια στη διάθεσή του, που θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει αλλά δεν θέλει. Από την άλλη πλευρά, η Ρωσία το έχει διαβάσει αυτό και χρησιμοποιεί τον χρόνο, υπέρ της. Επαναλαμβάνω πως με τις μέχρι τώρα εξελίξεις, θα υπάρξει μια κακή συμφωνία. Εάν υλοποιηθεί αυτό, θα είναι δύσκολο και για την Ευρώπη καθώς σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να σηκώσει το βάρος από μόνη της, ενώ από την άλλη, η Ουκρανία θα κληθεί να κάνει επώδυνους συμβιβασμούς στο εδαφικό. Νομίζω ότι η Ευρώπη θα πρέπει να συνεχίσει τις προσπάθειες να κρατήσει δεσμευμένη την αμερικανική διοίκηση και να ζητήσει εγγυήσεις ασφάλειας. Εάν οι ΗΠΑ αποσυρθούν από αυτό, θα είναι μια συνθήκη που θα πιέσει ακόμη περισσότερο την ενότητα και την συνοχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εξάλλου, βλέπουμε καθαρά ότι υπάρχει μια κόπωση, πλέον. Το βλέπουμε και στις τελευταίες έρευνες γνώμης που γίνονται στην Ουκρανία, όπου το συντριπτικό ποσοστό ζητάει συμφωνία κι ένα μικρό ποσοστό να συνεχιστεί ο πόλεμος.
• Στο άλλο μεγάλο μέτωπο του πολέμου στη Γάζα, οι εξελίξεις είναι ραγδαίες και οι διαστάσεις της σύρραξης είναι τραγικές. Το παρακολουθούμε καθημερινά με κομμένη την ανάσα και φυσικά, μας ανησυχεί όλους.
Σε καμία περίπτωση, η κτηνώδης τρομοκρατική επίθεση από τη Χαμάς, δεν δικαιολογούσε ή (ακόμη χειρότερα) δεν θα νομιμοποιούσε, την βίαιη τιμωρία και τον συλλογικό εκτοπισμό ενός ολόκληρου λαού. Όμως, παρά την διπλωματική απομόνωση του Ισραήλ από την ίδρυσή του έως τώρα, θα κυριαρχήσει μαζί με το Ουκρανικό στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ που θα γίνει τον επόμενο μήνα. Αν δεν υπάρξει πίεση από τις ΗΠΑ (κάτι που δεν γίνεται συνήθως) ο Πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου, πέρα από τους λόγους εσωτερικής πολιτικής για τον ίδιο και τον συνασπισμό του, που περιλαμβάνει –σαφέστατα- ακροδεξιά στοιχεία τα οποία απελευθερώθηκαν ακόμη περισσότερο μετά την 7η Οκτωβρίου, θα συνεχίσει αυτό που κάνει, ακόμη κι αν κανείς δεν αντιλαμβάνεται ποια είναι η στρατηγική του για τη Λωρίδα της Γάζας –ακόμη και σε στρατιωτικό / επιχειρησιακό επίπεδο. Επαναλαμβάνω όμως ότι αν θέλαμε μέσα σε όλα αυτά που λέμε, να βάλουμε μια άνω τελεία και να δημιουργήσουμε μια έστω υποσχετική, αλλά με μεγαλύτερο βαθμό αξιοπιστίας για το Παλαιστινιακό την επόμενη μέρα, θα προϋπέθετε μια αλλαγή υποδείγματος σε επίπεδο ηγεσιών τόσο στον διεθνή παράγοντα, όσο και στο Ισραήλ αλλά ασφαλώς και στους ίδιους τους Παλαιστίνιους. Το θεωρώ αυτονόητο για την Γάζα. Ωστόσο ένας από τους λόγους που συνεχίζεται αυτή η κατάσταση είναι ότι στο διά ταύτα, κανένας δεν έχει μιλήσει για την ‘επόμενη μέρα’ στην Γάζα σε επίπεδο κυβέρνησης -αν δεν προχωρήσει το σχέδιο του Ισραήλ να την καταλάβει ολοκληρωτικά. Οπότε, νομίζω ότι εκεί βρισκόμαστε ακόμη και ασφαλώς αυτό έχει επιπτώσεις και στις σχέσεις του Ισραήλ με την Τουρκία, ενώ έχει φέρει και την Αίγυπτο ως ένα δευτερεύον ζήτημα εγγύτερα των τουρκικών θέσεων. Αν κάτι αποδεικνύει για την Ελλάδα, είναι η κυνική διάσταση της διεθνούς πολιτικής. Πολλές φορές, είναι αυτό που λέμε ότι τα συμφέροντα μας ενώνουν –ασφαλώς και πρέπει να υπάρχει διακριτή θέση ανάμεσα στις ηγεσίες και τους λαούς- και αν κάτι μας επιβεβαιώνουν, τόσο η κατάσταση στην Ουκρανία όσο και στην Γάζα είναι ότι θα περάσουμε σε μια περίοδο όπου οι φιλελεύθερες αξίες βιώνουν μία απαξίωση –έως και παρακμή, θα έλεγα.
• Για να κλείσουμε θα ήθελα να σας ρωτήσω πώς βλέπετε την νέα πολιτική κρίση στη Γαλλία. Για πολλούς ήταν, ωστόσο, θέμα χρόνου καθώς υπήρχε πρόβλημα και μάλιστα πολύ σοβαρό στην διακυβέρνηση της χώρας.
Ήταν απολύτως αναμενόμενο και πιστεύω ότι τα πράγματα θα χειροτερέψουν. Θυμίζω ότι κατά την θητεία Μακρόν, επενδυτικοί οίκοι όπως η Standard and Poor’s, είχαν υποβαθμίσει την Γαλλική οικονομία. Η κατάσταση χειροτέρεψε από την προκήρυξη των βουλευτικών εκλογών. Προσωπικά, πιστεύω ότι τα μέτρα που συζητούνται για την Γαλλία όπου υπάρχουν αυτές οι αντιδράσεις, δεν είναι καν αρκετά. Είναι σχεδόν αστεία μέτρα, σε σχέση με αυτό που απαιτείται και πόσες άβολες αλήθειες έχουν αποκρυφτεί από τους Γάλλους και την ανευθυνότητα που έχει ένα μεγάλο κομμάτι του πολιτικού συστήματος. Η Γαλλία, έπεσε στα χαμηλά –ακόμη και στην κρίση χρέους της Ευρωζώνης, η Γερμανία επί Μέρκελ δεν ζήτησε κάτι το ιδιαίτερο από μεταρρυθμίσεις. Συνεπώς, η κατάσταση, αργά αλλά σταθερά… χειροτέρευε. Έπρεπε πολύ νωρίτερα να είχαν γίνει παρεμβάσεις και δυστυχώς, αυτή η περίπτωση έρχεται να αναδείξει ότι όλα αυτά που πρέπει να κάνει η Ευρώπη, προϋποθέτουν στιβαρές ηγεσίες. Σήμερα περισσότερο από ποτέ, υπάρχει κι ένα μεγάλο ερωτηματικό για την επόμενη μέρα και τον επόμενο Πρόεδρο στην Γαλλία. Υπάρχει, μια συσσωρευμένη χρονική υστέρηση και πολύ σοβαρές ευθύνες, τόσο από τις κυρίαρχες πολιτικές δυνάμεις στην χώρα αλλά και από τα κόμματα της αντιπολίτευσης στα δεξιά και αριστερά, που αντιμετωπίζουν με εντελώς ανεύθυνο τρόπο την κατάσταση της γαλλικής οικονομίας. Αν συνεχίσει αυτό, απλά η Γαλλία θα υποστεί περαιτέρω υποβάθμιση. Κι αυτό είναι πολύ σημαντικό, καθώς τα νούμερα είναι πολύ μεγάλα στην περίπτωση αυτής της χώρας.
Σωτήρης Σέρμπος: «Η κατάσταση στην Ουκρανία όσο και στη Γάζα επιβεβαιώνουν ότι οι φιλελεύθερες αξίες βιώνουν μία απαξίωση»
