Ως πότε θα θρηνούμε γυναίκες που πέφτουν θύματα βίας; Το ερώτημα αυτό θέτει, μεταξύ άλλων, σε συνέντευξή της προς την ‘δ’ η κα Ιλεάνα Σακκά, μέλος της Επιτροπής Γυναικείων Οργανώσεων για το οικογενειακό Δίκαιο και τη Συναινετική Συνεπιμέλεια και μέλος της Πρωτοβουλίας κατά των Γυναικοκτονιών, πρώην συνδικαλιστικό μέλος και φεμινίστρια.
Με αφορμή την αύξηση των θυμάτων έμφυλης βίας που είναι γυναίκες (με πιο πρόσφατο περιστατικό στον Βόλο) η κα Σακκά μιλάει για τους αγώνες που ξεκίνησαν από τη δολοφονία της Ελένης Τοπαλούδη στη Ρόδο, και είχαν ως αποτέλεσμα τη σύσταση της Πρωτοβουλίας κατά των Γυναικοκτονιών, που μαζί με άλλους φορείς, συνδικάτα, σωματεία, οργανώσεις κ.λπ. προσπαθούν για τη θεσμική τεκμηρίωση του όρου ‘γυναικοκτονία’ στον ποινικό κώδικα της χώρας μας, παρά την σθεναρή άρνηση του Υπουργείου Δικαιοσύνης.
• Κυρία Σακκά, μετράμε ακόμη μια γυναικοκτονία με το πρόσφατο έγκλημα στον Βόλο. Πρόκειται για γυναικοκτονία και όχι για ανθρωποκτονία. Θα ήθελα το σχόλιό σας.
Κατ’ αρχήν γίνεται πολύς λόγος γιατί να μιλάμε για ‘γυναικοκτονία’. Ανθρωποκτονία είναι και η γυναικοκτονία, όμως έχει άλλα χαρακτηριστικά. Γι αυτό επιμένουμε σε αυτό τον όρο. Είδαμε ότι ο δικηγόρος του θύτη, ισχυρίστηκε πως η γυναίκα είχε εραστή –δηλαδή εάν δεν έχεις το δικαίωμα να επιλέξεις τη ζωή σου, ο σύντροφός σου, μπορεί να σε σκοτώσει. Αυτό δεν είναι ανθρωποκτονία. Η γυναικοκτονία, έχει το χαρακτηριστικό ότι θεωρούν την γυναίκα ‘κτήμα’ τους. Η περίπτωση του εγκλήματος στον Βόλο, είναι πράγματι τραγική.
• Σε αυτά τα εγκλήματα που έρχονται στη δημοσιότητα, παρακολουθούμε και την υπερασπιστική γραμμή που επικαλούνται διάφορα.
Συνήθως στο δικαστήριο λένε ότι έγινε ‘εν βρασμώ ψυχής’, ή το χαρακτηρίζουν ως ‘έγκλημα πάθους’ ή ότι δεν ήταν σε καλή ‘ψυχολογική κατάσταση’. Γιατί αυτά τα επικαλούνται όταν σκοτώνουν μια γυναίκα; Αυτό που προσπαθούμε να αναδείξουμε είναι ότι σήμερα, στον 21ο αιώνα, οι γυναίκες δεν έχουμε την ισοτιμία με τους άνδρες σε πολλά.
• Το Υπουργείο Δικαιοσύνης και ο υπουργός, αρνείται σθεναρά να ακούσει τα αιτήματα των γυναικείων οργανώσεων. Μετά από τόσους αγώνες που έδωσαν οι γυναίκες για να κατοχυρώσουν τα δικαιώματά τους σε αυτή τη χώρα, γιατί δεν μπορεί να γίνει δεκτός ο όρος γυναικοκτονία εν έτει 2025;
Έχουμε πισωγύρισμα. Διότι δεν τηρούνται ούτε οι νόμοι που ψηφίζονται. Αν εφαρμοζόταν ο νόμος που ενσωμάτωσε στο Εθνικό Δίκαιο την Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης –που ήταν ένα πάγιο αίτημα του Γυναικείου Κινήματος- ή εάν εφαρμοζόταν ο νόμος για την Ενδοοικογενειακή Βία, ή ακόμη και η τελευταία οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την αντιμετώπιση της Ενδοοικογενειακής κυβερνο-βίας (όπου πρωτοστάτησαν δύο Ελληνίδες Ευρωβουλευτές οι κ.κ. Ελίζα Βόζεμπργκ και Έλενα Κουντουρά, που πέρασε με μεγάλη πλειοψηφία από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο που εξέδωσε μια σοβαρή οδηγία) θα ήταν όλα διαφορετικά. Ο υπουργός Δικαιοσύνης, πήρε επιλεκτικά δύο – τρία πράγματα από την οδηγία, χωρίς να υιοθετεί τα πιο βασικά. Οι δύο Ελληνίδες Ευρωβουλεύτριες είχαν άμεση συνεργασία με τις γυναικείες οργανώσεις για να προωθήσουν αυτή την πρωτοβουλία. Έχουμε έναν τοίχο μπροστά μας…
• Ωστόσο, η Κύπρος προχώρησε στην αναγνώριση του όρου ‘Γυναικοκτονία’ και τον ενέταξε στον Ποινικό της Κώδικα. Η Ελλάδα, πάλι πίσω…
Δυστυχώς. Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει καταθέσει τροπολογία για τη νομική κατοχύρωση του όρου «γυναικοκτονία», αντιδρώντας σε περιστατικά βίας κατά των γυναικών, όπως σημειώνουν πηγές του κόμματος, για την ανάγκη να αντιμετωπιστούν τα φαινόμενα αυτά. Η τροπολογία, η οποία εστιάζει στην ανάγκη να σπάσει η σιωπή των θυμάτων, αναμένεται να λάβει υπόψη την αντίστοιχη νομοθεσία σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Την τροπολογία, κατέθεσαν, 22 βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ, με αφορμή τη δολοφονία της 28χρονης στους Αγίους Αναργύρους το 2024. Στο κείμενο της τροπολογίας, η οποία κατατέθηκε στο πλαίσιο συζήτησης επί νομοσχεδίου του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, επισημαίνεται ότι «η αύξηση των περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας τα τελευταία έτη είναι κατακόρυφη», ενώ η διεθνής εικόνα της χώρας όσον αφορά στα εν λόγω ζητήματα «είναι άκρως αποθαρρυντική». Επικαλούμενοι έκθεση της GREVIO, οι βουλευτές σημειώνουν ότι η Ελλάδα είναι ουραγός στην υποστήριξη θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας, καθώς της έχουν γίνει 71 συστάσεις, με τις μισές να είναι επείγουσες και 18 εξ αυτών κατεπείγουσες. Ωστόσο, μέχρι σήμερα, δεν έχει γίνει δεκτή.
• Βέβαια, τα πολιτικά κόμματα έχουν πάρει θέση για το θέμα της ‘γυναικοκτονίας’ –εκτός από την Νέα Δημοκρατία και φυσικά το αρμόδιο υπουργείο.
Στα θέματα του οικογενειακού δικαίου είχαμε την υποστήριξη της κας Όλγας Κεφαλογιάννη και της αείμνηστης Μαριέττας Γιαννάκου, αλλά σήμερα το πρόβλημα παραμένει. Επιπλέον, σημειώνεται και υποχρηματοδότηση και έλλειψη προσωπικού για την στελέχωση των δομών που έχει αναλάβει η τοπική αυτοδιοίκηση για την φιλοξενία των θυμάτων ενώ, έχει ατονήσει και η υπόθεση με τις επιτροπές ισότητας στους Δήμους. Θα μπορούσε να γίνει ρύθμιση για μόνιμο προσωπικό και παραπάνω χρηματοδότηση. Ο υπουργός Δικαιοσύνης, Γιώργος Φλωρίδης αρνείται να συναντηθεί με τις γυναικείες οργανώσεις ενώ πάνε στη Βουλή, τα πορίσματα των επιστημονικών επιτροπών. Ακόμη και η παρέμβαση από τον ΟΗΕ για το Ενδο-οικογενειακό Δίκαιο, δεν έγινε γνωστή. Την μάθαμε εκ των υστέρων!
• Να θυμίσουμε ότι η Πρωτοβουλία κατά των Γυναικοκτονιών, ξεκίνησε με την άγρια δολοφονία της Ελένης Τοπαλούδη.
Βγήκαμε στο Σύνταγμα, να διαμαρτυρηθούμε οι γυναικείες οργανώσεις και όταν μιλούσα για ‘γυναικοκτονία’, μας κοίταζαν περίεργα. Ωστόσο, είναι πολύ σημαντικό το γεγονός πως σήμερα καταφέραμε να περάσει στη συνείδηση της κοινής γνώμης ο όρος ‘γυναικοκτονία’ (όπως και η έμφυλη βία) ενώ τον χρησιμοποιούν και τα μέσα ενημέρωσης. Ξεκινήσαμε με τις γυναικείες οργανώσεις που ήταν για το οικογενειακό δίκαιο και σήμερα, έχουμε ξεπεράσει τις 40 οργανώσεις. Έχουμε ασχοληθεί και με την σεξουαλική παρενόχληση στους χώρους εργασίας, έχουμε ανοίξει και με τα συνδικάτα συνεργασία όπως και με άλλα σωματεία, ομοσπονδίες και εργατικά κέντρα. Το πρόβλημα είναι γενικότερο.
• Η Γενική Γραμματεία Ισότητας που βρίσκεται σε όλα αυτά;
Δυστυχώς, έχει εξαφανιστεί. Δημιουργήθηκε το υπουργείο Οικογένειας, ενώ η Γενική Γραμματεία Ισότητας έχει σχεδόν εξαφανιστεί –ενώ ήταν στο υπουργείο Εσωτερικών- και την χάσαμε στον δρόμο. Επί της ουσίας, δεν γίνονται παρεμβάσεις. Το ίδιο συμβαίνει με την Επιτροπή Ισότητας της Βουλής. Προσπαθήσαμε πολλές φορές, αλλά δεν γίνονται πολλά.
Να θυμίσουμε τα αιτήματα της Πρωτοβουλίας κατά των Γυναικοκτονιών:
1. Το κράτος να λάβει υπόψη του το συνεχές της έμφυλης βίας που καταλήγει στην γυναικοκτονία και να εκπονήσει πολιτικές ενάντια στον σεξισμό και τον μισογυνισμό. Ειδικότερα, να εφαρμόσει ως οφείλει τους κανόνες της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης που παραμένουν σήμερα ανεφάρμοστοι.
2. Να ληφθούν αποτελεσματικά μέτρα πρόληψης και προστασίας των γυναικών από την έμφυλη βία και να δημιουργηθούν κατάλληλοι χώροι για την ασφάλειά τους.
3. Να υλοποιηθούν ολοκληρωμένα εκπαιδευτικά προγράμματα για ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του συνόλου της κοινωνίας και κυρίως για την αλλαγή της νοοτροπίας και των στρεβλών στερεοτύπων που οδηγούν στον φαύλο κύκλο της έμφυλης βίας.
4. Η ποινική αναγνώριση της γυναικοκτονίας, η ένταξή της στον Ποινικό Κώδικα και η τιμωρία των γυναικοκτόνων, χωρίς τα ελαφρυντικά που συνήθως αναγνωρίζονται στα δικαστήρια για τα έμφυλα εγκλήματα.
