– Το θολό σημείο της περίληψης της απόφασης 615/2025 και οι αντιφατικές εγγραφές στο σύστημα • Ασυμβίβαστα, συμβάσεις και κρίσιμες ερμηνείες στο μικροσκόπιο • Το Γ’ Τμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας παραπέμπει στην Ολομέλεια τις κρίσιμες υποθέσεις υποψηφίων του Δήμου Ρόδου για κωλύματα εκλογιμότητας βάσει του ν. 4804/2021.
Με νομική ένταση και πολιτική βαρύτητα εξελίσσεται η υπόθεση δύο κρίσιμων αποφάσεων του Συμβουλίου της Επικρατείας, οι περιλήψεις των οποίων (615 και 616/2025) αναρτήθηκαν χθες στην επίσημη στήλη «Επικαιρότητα» του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Οι αποφάσεις, οι οποίες δεν έχουν ακόμη καθαρογραφεί, αφορούν στις εκλογικές ενστάσεις κατά της εκλογής των κ. Βάιου Καλοπήτα και Μιχαήλ Θωμάτου στον Δήμο Ρόδου.
Η απόφαση 615/2025 αφορά στην αίτηση αναίρεσης του κ. Καλοπήτα κατά της ακύρωσης της εκλογής του από το Διοικητικό Πρωτοδικείο Ρόδου, ενώ η 616/2025 σχετίζεται με την αίτηση της κ. Γιαντσίδου κατά του κ. Θωμάτου. Και στις δύο περιπτώσεις, το Γ’ Τμήμα του ΣτΕ, με πρόεδρο τον αντιπρόεδρο Διομήδη Κυριλλόπουλο και εισηγήτρια την πάρεδρο Σοφία Παπακωνσταντίνου, παρέπεμψε τα ζητήματα στην Ολομέλεια λόγω της ιδιαίτερης συνταγματικής σημασίας τους.
Αν και αφορούν διαφορετικά πρόσωπα και πραγματικά περιστατικά, οι δύο υποθέσεις συνδέονται νομολογιακά, καθώς κεντρικό αντικείμενο είναι η συνταγματικότητα του άρθρου 10 του ν. 4804/2021, το οποίο ορίζει ότι δεν είναι εκλόγιμοι σε δημοτικά αξιώματα πρόσωπα που συνδέονται με τον Δήμο με συμβάσεις οικονομικής φύσεως.
Σύγχυση με την απόφαση Καλοπήτα (615/2025)
Αίσθηση προκαλεί η αναντιστοιχία μεταξύ του συστήματος του ΣτΕ – που αναφέρει ότι η αίτηση του κ. Καλοπήτα απορρίφθηκε – και της περίληψης της απόφασης 615/2025, όπου καταγράφεται παραπομπή στην Ολομέλεια. Η ασάφεια αυτή ενισχύει τη σύγχυση για την πραγματική έκβαση της υπόθεσης, ενώ παραμένει σε εκκρεμότητα η καθαρογραφή της απόφασης.
Ο κ. Καλοπήτας είχε εκλεγεί δημοτικός σύμβουλος με τον συνδυασμό «ΕΝΑ – Ενωμένοι Αλλάζουμε – Μαζί για τη Ρόδο». Η ένσταση εναντίον του βασίστηκε σε συμβάσεις της εταιρείας ERGON DEVELOPMENT, στην οποία ήταν μέτοχος και διαχειριστής, με τον Δήμο Ρόδου. Παρότι αποχώρησε λίγο πριν την ανακήρυξή του ως υποψήφιου, το Διοικητικό Πρωτοδικείο έκρινε ότι το κώλυμα εξακολουθούσε να ισχύει λόγω ενεργής συμβατικής σχέσης.
Η αίτηση αναίρεσης που υπέβαλε ο κ. Καλοπήτας βασίζεται σε τρία κεντρικά νομικά επιχειρήματα:
1. Παραβίαση της αρχής της αυστηρής ερμηνείας των κωλυμάτων.
2. Λανθασμένος προσδιορισμός του κρίσιμου χρόνου (που κατά τη νομολογία είναι η ημερομηνία ανακήρυξης και όχι η 1η Ιανουαρίου).
3. Παράλειψη συνεκτίμησης κρίσιμων νομικών ισχυρισμών.
Η απόφαση 615/2025: Σκεπτικό και συνταγματική προσέγγιση
Το Τμήμα έκρινε ότι η ρύθμιση που ορίζει την 1η Ιανουαρίου ως κρίσιμο χρόνο για το κώλυμα δεν παραβιάζει την αρχή της αναλογικότητας. Αντιθέτως, θεωρείται εύλογο όριο που γνωστοποιείται εγκαίρως και επιτρέπει στους ενδιαφερόμενους να διαμορφώσουν τη συμπεριφορά τους.
Κομβικό σημείο του σκεπτικού: Η επιλογή του έτους ως χρονικού πλαισίου κρίνεται ενιαία και απαραίτητη για την αποτροπή επιρροής του εκλογικού σώματος από πρόσωπα με οικονομικούς δεσμούς με τον Δήμο.
Μειοψηφία: Ο πρόεδρος του Τμήματος διαφώνησε, θεωρώντας ότι ο αποκλεισμός υποψηφίων με περιορισμένη επιρροή στις εταιρικές αποφάσεις (π.χ. μέτοχοι χωρίς πλειοψηφία) παραβιάζει το δικαίωμα του εκλέγεσθαι.
Η υπόθεση Θωμάτου και η 616/2025
Η δεύτερη απόφαση αφορά ένσταση της κ. Γιαντσίδου κατά της εκλογής του κ. Θωμάτου. Εδώ τίθεται άλλο κρίσιμο νομικό ζήτημα: πότε θεωρείται μία σύμβαση «σε ισχύ» – κατά την εκπλήρωση της υποχρέωσης ή κατά την πληρωμή του τιμήματος;
Ο κ. Θωμάτος ήταν μέλος του ΔΣ της COBEL ABEE, η οποία είχε συμβάσεις με τον Δήμο άνω των 10.000 ευρώ το 2023. Η ένσταση βασίστηκε στο ό,τι οι πληρωμές συνεχίστηκαν εντός του εκλογικού έτους. Αντιθέτως, ο ίδιος υποστηρίζει ότι η σύμβαση είχε ολοκληρωθεί με την παράδοση των υλικών ήδη από το 2022.
Η απόφαση 616/2025: Κρίσιμη ερμηνεία της «σύμβασης σε ισχύ»
Η πλειοψηφία του Τμήματος έκρινε ότι η σύμβαση παύει να είναι σε ισχύ όταν έχει εκπληρωθεί η υποχρέωση του προμηθευτή – όχι όταν εξοφληθεί από τον Δήμο. Αν υιοθετούνταν η αντίθετη άποψη, η λήξη της σύμβασης θα εξαρτιόταν από ενέργειες του Δήμου και όχι του υποψηφίου.
Κρίσιμο σκεπτικό:
Η σύμβαση θεωρείται εκτελεσθείσα και άρα μη ενεργή όταν ολοκληρωθεί η παράδοση και υπάρξει οριστική παραλαβή, ακόμη κι αν η πληρωμή καθυστερήσει. Η απόκλιση από αυτή την ερμηνεία θα οδηγούσε σε αυθαιρεσία και σε εκλογική αβεβαιότητα.
Μειοψηφία: Όπως και στην 615/2025, ο πρόεδρος του Τμήματος διατύπωσε τη θέση ότι τέτοιου είδους περιορισμοί παραβιάζουν το δικαίωμα του εκλέγεσθαι, όταν δεν συνοδεύονται από πλειοψηφική επιρροή στις εταιρικές αποφάσεις.
Η Ολομέλεια του ΣτΕ καλείται πλέον να δώσει τελική απάντηση σε δύο βασικά ζητήματα:
• Ποιος είναι ο κρίσιμος χρόνος για την ύπαρξη κωλύματος εκλογιμότητας;
• Πότε λήγει νομικά μία «σύμβαση σε ισχύ» μεταξύ υποψήφιου και Δήμου;
Το αποτέλεσμα θα έχει άμεσες επιπτώσεις όχι μόνο για τους συγκεκριμένους υποψηφίους, αλλά και για την ευρύτερη κατανόηση των ασυμβιβάστων στις αυτοδιοικητικές εκλογές. Το διακύβευμα είναι η ισορροπία ανάμεσα στη συνταγματική προστασία του εκλέγεσθαι και την ανάγκη διαφάνειας και ισότητας στον εκλογικό ανταγωνισμό.
Μέχρι να καθαρογραφούν οι αποφάσεις και να συγκληθεί η Ολομέλεια, οι εμπλεκόμενοι παραμένουν σε εκκρεμότητα. Το βέβαιο είναι ότι το ΣτΕ εισέρχεται σε μια νέα φάση ερμηνευτικής επανατοποθέτησης της έννοιας του εκλογικού κωλύματος σε συνθήκες έντονου νομικού και πολιτικού ενδιαφέροντος.
