• Στο φως η σύγκρουση για τα μισθώματα δημοσίου κτήματος
Eνα σημαντικό νομικό και διοικητικό προηγούμενο δημιουργεί η απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Ρόδου, η οποία έκρινε εν μέρει υπέρ της εταιρείας «Αιολικό Πάρκο Ρόδου Α.Ε.», της οποίας μέτοχος σε ποσοστό 10% είναι ο Δήμος Ρόδου, σε μια μακρόχρονη διαμάχη με την Εταιρεία Ακινήτων του Δημοσίου (ΕΤΑΔ Α.Ε.) για τη νομιμότητα σύμβασης μίσθωσης δημοσίου ακινήτου και την απαίτηση καταβολής μισθωμάτων εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ.
Η υπόθεση αφορά σύγκρουση μεταξύ ενός ενεργειακού επενδυτή, στον οποίο μετέχει και ο Δήμος Ρόδου και ενός δημόσιου οργανισμού διαχείρισης ακινήτων, της ΕΤΑΔ, με αντικείμενο τη χρήση γης, τη νομιμότητα μισθώσεων, τις πράξεις δασικού χαρακτηρισμού και, τελικά, την ευθύνη για δεκάδες χρόνια διοικητικών και χωροταξικών παραλείψεων. Στο επίκεντρο, η εταιρεία «Αιολικό Πάρκο Ρόδου Α.Ε.» και η απαίτηση της ΕΤΑΔ για μισθώματα σχεδόν 1,2 εκατομμυρίων ευρώ για έκταση που, όπως κρίθηκε τελικά, δεν είχε δικαίωμα να εκμισθώνει.
Ένα πάρκο με ιστορία και… προβλήματα
Η ιστορία ξεκινά το 1996, όταν η «Αιολικό Πάρκο Ρόδου Α.Ε.» ιδρύεται με στόχο να εγκαταστήσει και να λειτουργήσει αιολικό σταθμό στην περιοχή Πιθανίτης, στο όρος Αττάβυρος. Πρόκειται για ένα από τα πρώτα τέτοια έργα στην Ελλάδα, με εγκατεστημένη ισχύ 11,7 MW και 13 ανεμογεννήτριες. Ο Δήμος Ρόδου είναι μέτοχος της εταιρείας με ποσοστό 10%, καθώς πρόκειται για συνέχεια πρωτοβουλίας του πρώην Δήμου Ατταβύρου.
Για την υλοποίηση του έργου, η εταιρεία υπέγραψε το 1997 μισθωτήριο συμβόλαιο με την τότε Κτηματική Εταιρεία του Δημοσίου (ΚΕΔ), για έκταση 746.875 τετραγωνικών μέτρων. Το ετήσιο μίσθωμα ορίστηκε σε 6.825.000 δραχμές και η διάρκεια της μίσθωσης συμφωνήθηκε στα είκοσι χρόνια, χωρίς δυνατότητα σιωπηρής ανανέωσης.
Όλα φαίνονταν να λειτουργούν κανονικά. Το έργο αδειοδοτήθηκε, εγκαταστάθηκε, και τέθηκε σε πλήρη λειτουργία το 2005. Όμως, η πραγματικότητα αποδείχθηκε πολύ πιο περίπλοκη: ήδη από το 2006, η διοίκηση της εταιρείας διαπίστωσε πως οι ανεμογεννήτριες είχαν τοποθετηθεί εκτός των ακριβών ορίων της εκμισθωμένης έκτασης. Δηλαδή, η εταιρεία λειτουργούσε εν μέρει εκτός των διοικητικών πλαισίων του αρχικού συμβολαίου.
Η αποκάλυψη για τη δασική έκταση
Η κατάσταση περιπλέχθηκε ακόμη περισσότερο όταν, με καθυστέρηση ετών, ήρθε στο φως η ύπαρξη δασικής αρμοδιότητας για την έκταση. Σύμφωνα με έγγραφα της Διεύθυνσης Δασών και με πράξεις χαρακτηρισμού που εκδόθηκαν μεταξύ 2011 και 2014, η περιοχή χαρακτηρίστηκε ως δημόσια δασική και χορτολιβαδική, σύμφωνα με το άρθρο 3 παρ. 3 του Ν.998/1979.
Αυτό πρακτικά σήμαινε ότι η ΚΕΔ, που είχε υπογράψει τη σύμβαση, δεν είχε δικαίωμα διαχείρισης της επίμαχης έκτασης ούτε, φυσικά, αρμοδιότητα εκμίσθωσης. Παρά την αποσαφήνιση αυτή, η «Αιολικό Πάρκο Ρόδου Α.Ε.» συνέχισε να πληρώνει κανονικά το συμφωνηθέν μίσθωμα μέχρι τη λήξη της σύμβασης τον Ιανουάριο του 2017.
Η ΕΤΑΔ, ως καθολικός διάδοχος της ΚΕΔ, δεν φάνηκε να αντιδρά αμέσως. Όμως τον Δεκέμβριο του 2021, απέστειλε επιστολή με την οποία ζητούσε εφάπαξ πληρωμή ποσού σχεδόν 775.000 ευρώ για πέντε έτη «ληξιπρόθεσμων» μισθωμάτων από το 2017 έως το 2022. Όταν η εταιρεία απάντησε αμφισβητώντας την απαίτηση, η ΕΤΑΔ επανήλθε το 2022, αυξάνοντας το ποσό και προσθέτοντας επιτόκιο υπερημερίας.
Η δικαστική αντιπαράθεση
Η υπόθεση κατέληξε στο Μονομελές Πρωτοδικείο Ρόδου, το οποίο συνεκδίκασε την αγωγή της «Αιολικό Πάρκο Ρόδου Α.Ε.» και την ανταγωγή της ΕΤΑΔ. Η εταιρεία ζητούσε την αναγνώριση της ακυρότητας της μίσθωσης λόγω έλλειψης αρμοδιότητας της ΚΕΔ, την επισήμανση της ρητής απαγόρευσης παράτασης και τον τερματισμό κάθε σχετικής οικονομικής απαίτησης από την ΕΤΑΔ.
Από την άλλη πλευρά, η ΕΤΑΔ υποστήριξε ότι η μίσθωση συνέχισε σιωπηρά και ότι η εταιρεία όφειλε αποζημίωση για τη χρήση του ακινήτου μετά το 2017, με βάση το Αστικό Δίκαιο και την αρχή της «αορίστου διάρκειας μίσθωσης».
Το δικαστήριο αναγνώρισε πως η αρχική σύμβαση ήταν νομικά έγκυρη και είχε συναφθεί μετά από δημόσιο διαγωνισμό. Ωστόσο, έκρινε ότι από τη στιγμή που η σύμβαση προέβλεπε ρητά ότι δεν επιτρέπεται σιωπηρή ανανέωση, δεν μπορεί να γίνει λόγος για συνέχιση της μίσθωσης μετά τη λήξη της το 2017.
Η απόφαση ξεκαθάρισε επίσης ότι, εφόσον η ΚΕΔ δεν είχε την ουσιαστική διαχειριστική αρμοδιότητα για την επίδικη γη, δεν μπορούσε η ΕΤΑΔ να επικαλείται δικαιώματα ενοικιαστή/ιδιοκτήτη για την περίοδο μετά τη λήξη της αρχικής σύμβασης. Όλα τα αιτήματα της ΕΤΑΔ απορρίφθηκαν.
Αντιθέτως, η αγωγή της «Αιολικό Πάρκο Ρόδου Α.Ε.» έγινε εν μέρει δεκτή, με την αναγνώριση ότι η μίσθωση από 10 Ιανουαρίου 2017 και μετά είναι άκυρη, χωρίς να γεννάται καμία νέα οικονομική υποχρέωση από αυτήν την ημερομηνία και εφεξής.
Ο ρόλος του Δήμου Ρόδου
Η υπόθεση αποκτά βαρύτερο θεσμικό βάρος εξαιτίας της συμμετοχής του Δήμου Ρόδου στην «Αιολικό Πάρκο Ρόδου Α.Ε.». Αν και ο Δήμος δεν είχε άμεση εμπλοκή στη δικαστική διαμάχη, το αποτέλεσμα ενισχύει τη θέση του μετόχου σε μια εταιρεία που πλέον λειτουργεί το πάρκο βάσει εγκρίσεων από δασικές και περιφερειακές υπηρεσίες, χωρίς μισθωτικές δεσμεύσεις προς την ΕΤΑΔ.
Ωστόσο, η υπόθεση αναδεικνύει κενά και αστοχίες στον τρόπο με τον οποίο η δημόσια περιουσία διαχειρίστηκε διαχρονικά. Επί δύο δεκαετίες, ένα έργο λειτουργούσε σε έκταση που δεν ήταν σαφώς προσδιορισμένη και δεν ελεγχόταν επαρκώς από την εκμισθώτρια αρχή. Ταυτόχρονα, οι διαφορετικές υπηρεσίες του κράτους εξέδιδαν άδειες χωρίς πλήρη συντονισμό.
Το δικαστήριο, παρότι αναγνώρισε την τυπική εγκυρότητα του διαγωνισμού και της σύμβασης του 1997, κατέληξε ότι από τη στιγμή που η διοίκηση του δάσους διαπίστωσε την ασυμβατότητα της χρήσης με το ιδιοκτησιακό καθεστώς, η υποχρέωση για μίσθωμα έπαυσε.
