• «Το KIDS WALLET είναι ουσιαστικά μια παρότρυνση – επισήμανση προς τους γονείς να θέσουν όρια, να εφαρμοσθεί οριοθέτηση στη διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους»
Με αφορμή τα νέα μέτρα για την καταπολέμηση της παιδικής και εφηβικής βίας που παρουσίασε ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, η ειδική παιδαγωγός, σχολική ψυχολόγος, σύμβουλος επαγγελματικού προσανατολισμού και ιδιοκτήτρια του Κέντρου Ειδικών Θεραπειών Case Study, Μαρία Ι. Καραμαλέγκου (MEd, MSc), μιλά στη «δημοκρατική», αναλύοντας σε βάθος τις κυβερνητικές πρωτοβουλίες και θέτοντας το πρόβλημα της βίας ανηλίκων σε ένα ευρύτερο, κοινωνικό και ψυχολογικό πλαίσιο.
«Το πρόβλημα είναι σύνθετο και βαίνει προς μια κατεύθυνση μεγαλύτερης όξυνσης», τονίζει από την αρχή η κα Καραμαλέγκου, σχολιάζοντας την προσπάθεια της κυβέρνησης να θεσπίσει μια σειρά από πολιτικές για τον περιορισμό των περιστατικών βίας μεταξύ ανηλίκων.
Η ίδια σημειώνει πως οφείλουμε επιτέλους να αναγνωρίσουμε την πραγματικότητα της ενδοοικογενειακής βίας, η οποία λειτουργεί ως έδαφος πάνω στο οποίο αναπτύσσεται η επιθετική συμπεριφορά των παιδιών. Όταν ένα παιδί μεγαλώνει μέσα σε ένα περιβάλλον χωρίς σταθερότητα, χωρίς συναισθηματική υποστήριξη και με λεκτική ή σωματική κακοποίηση, τότε μαθαίνει πως η επιβολή και ο φόβος είναι ο φυσιολογικός τρόπος επικοινωνίας.
Παράλληλα, υπογραμμίζει την τεράστια επίδραση του εθισμού των νέων στο διαδίκτυο, που όχι μόνο εντείνει την απομόνωση και την έλλειψη ορίων, αλλά πολλές φορές λειτουργεί και ως εργαλείο ενίσχυσης του μιμητισμού βίαιων συμπεριφορών, μέσω βίντεο, αναρτήσεων και διαδικτυακών «προκλήσεων».
Το KIDS WALLET και η σημασία της γονεϊκής οριοθέτησης
Ανάμεσα στα μέτρα που παρουσιάστηκαν, η κ. Καραμαλέγκου ξεχωρίζει το KIDS WALLET, μια πρόταση που έχει ως στόχο να περιορίσει την αλόγιστη χρήση των social media, ειδικά του Instagram, από παιδιά και εφήβους. Για την ίδια, το συγκεκριμένο μέτρο αποτελεί περισσότερο ένα καμπανάκι προς τους γονείς παρά μια τεχνολογική λύση.
«Αναγνωρίστηκε η πραγματικότητα της ενδοοικογενειακής βίας μέσα στην οποία μεγαλώνουν πολλά παιδιά, ενώ επισημάνθηκε το δραματικό φαινόμενο του εθισμού των νέων στο διαδίκτυο. Δηλώθηκε επίσης η πρόθεση για μια βιωματική προσέγγιση στα προβλήματα των παιδιών και των εφήβων. Το KIDS WALLET είναι ουσιαστικά μια παρότρυνση – επισήμανση προς τους γονείς να θέσουν όρια, να εφαρμοσθεί οριοθέτηση στη διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους. Κάτι το οποίο αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα γονικά καθήκοντα».
Η οριοθέτηση, εξηγεί, δεν σημαίνει τιμωρία ή αυταρχισμό. Αντιθέτως, δημιουργεί ένα ασφαλές πλαίσιο για το παιδί.
«Η οριοθέτηση δεν έχει τιμωρητικό χαρακτήρα. Αντίθετα, τα παιδιά νιώθουν ασφάλεια, αισθανόμενα ότι μεγαλώνουν σε ένα πλαίσιο με σαφείς κανόνες και με φυσικές και λογικές συνέπειες.»
Ιδιαίτερη αναφορά κάνει η κα Καραμαλέγκου σε μια από τις πιο ενδιαφέρουσες προτάσεις της επιτροπής: την αξιοποίηση της αποβολής όχι ως ποινή, αλλά ως ευκαιρία κοινωνικής ενσωμάτωσης. Προτείνεται, αντί οι μαθητές να μένουν σπίτι όταν αποβάλλονται, να συμμετέχουν σε κοινωνική εργασία μέσα στο σχολείο, όπως να βοηθούν μικρότερα παιδιά. Στις πιο σοβαρές περιπτώσεις, να παραπέμπονται σε ειδικά κέντρα.
«Όταν τα παιδιά παίρνουν αποβολή από το σχολείο, αντί να μένουν σπίτι, να συμμετέχουν σε κοινωνική εργασία στο σχολείο – σε πράξεις όπως βοήθεια των μικρότερων παιδιών – ενώ στις πιο σοβαρές περιπτώσεις τα παιδιά να πηγαίνουν σε ειδικά κέντρα.»
«Αυτό, πραγματικά, αν και εφόσον βρεθούν οι κατάλληλοι τρόποι εφαρμογής του, θα ήταν ιδιαίτερα ωφέλιμο για τους εφήβους. Οι οποίοι, το να πάρουν αποβολή από το σχολείο, συχνά το επιδιώκουν ώστε να πάνε για καφέ ή βόλτες – γεγονός που καταδεικνύει ότι η αποβολή, όπως δίνεται και όπως εφαρμόζεται, δεν έχει καμία αποτελεσματική συμμόρφωση για τον έφηβο.»
Τα τεχνικά γυμνάσια και η ανάγκη για κοινωνική μέριμνα
Η ίδρυση 10 νέων τεχνικών γυμνασίων, σύμφωνα με τις εξαγγελίες, στοχεύει στην ενίσχυση των εκπαιδευτικών ευκαιριών για παιδιά που προέρχονται από κοινωνικά ευάλωτες ομάδες. Η κ. Καραμαλέγκου βλέπει θετικά την πρωτοβουλία, αλλά με σαφή προειδοποίηση:
«Η δημιουργία 10 τεχνικών γυμνασίων, μέσω των οποίων επιδιώκεται το να δοθεί ευκαιρία και σε παιδιά με δύσκολο κοινωνικό υπόβαθρο, είναι επίσης μια θετική πρωτοβουλία – καθώς η ίδρυση σχολείων είναι πάντα Θείο Δώρο. Χωρίς, όμως, να αρκεί από μόνη της ώστε να κρατηθούν τα παιδιά μακριά από τους δρόμους».
«Η παιδική φτώχεια και ο κοινωνικός αποκλεισμός θέλουν επιπλέον μέτρα στήριξης, όπως χρειάζονται και προγράμματα επανεκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης – δομημένα και αποτελεσματικά».
Στο πιο σκληρό αλλά ουσιαστικό σημείο της παρέμβασής της, η κ. Καραμαλέγκου αναφέρεται στη συναισθηματική κακοποίηση, που συχνά παραβλέπεται από την κοινωνία, αλλά αφήνει βαθιά τραύματα στο παιδί.
«Αυτό που είναι υψίστης προτεραιότητας είναι να ενταχθούν οι γονείς σε προγράμματα θετικής ανατροφής, καθώς τα παιδιά υπόκεινται σε συναισθηματική κακοποίηση από τους γονείς τους, χωρίς οι ίδιοι οι γονείς να συνειδητοποιούν το γεγονός αυτό.»
Καταγράφει με σαφήνεια τις τρεις βασικές μορφές συναισθηματικής κακοποίησης:
Απόρριψη
«Συμπεριφορές που φανερώνουν τη μη αποδοχή του παιδιού, όπως η άρνηση του γονέα να δείξει αφοσίωση. Το παιδί αντιμετωπίζεται σαν να μην υπάρχει, θεωρείται ανάξιο ή κατώτερο, οι πράξεις και οι σκέψεις του υποτιμώνται».
Ταπείνωση
«Περιλαμβάνει συμπεριφορές που προσβάλλουν και εξευτελίζουν το παιδί. Με τον τρόπο αυτό θίγεται η ακεραιότητα, η προσωπική αξία και η αυτοεκτίμηση του παιδιού (π.χ. φωνές και προσβολές σε δημόσιο χώρο, αναφορές σε φυσικές αδυναμίες/αναπηρίες του παιδιού, κ.ά.)».
Εκφοβισμός
«Το παιδί δέχεται απειλές για σοβαρές τιμωρίες και/ή κυριαρχεί ένα κλίμα φόβου. Το παιδί τρομοκρατείται και κυριαρχεί η απειλή – που ενίοτε πραγματοποιείται – ότι θα τοποθετηθεί σε ακατάλληλο και/ή επικίνδυνο περιβάλλον (π.χ. η απειλή ότι θα το εγκαταλείψουν, ο φόβος ότι θα το αφήσουν σε κάποιο ίδρυμα κ.ά.)».
