Μέχρι και τέσσερα χρόνια περιμένουν οι τοξικομανείς για να μπουν σε πρόγραμμα απεξάρτησης. Αν αντέξουν μέχρι τότε…
Εκτός από το σύστημα Υγείας, η οικονομική κρίση που μαστίζει εδώ και πέντε χρόνια τη χώρα έπληξε και τις δομές κατά των ναρκωτικών, οι οποίες με τόσο κόπο στήθηκαν».
Ωστόσο, οι εξαγγελίες του πρωθυπουργού περί ανασυγκρότησης της δημόσιας υγείας δίνουν ελπίδες ότι η κατάσταση αυτή μπορεί σύντομα να αντιστραφεί.
Δραματική είναι η κατάσταση που επικρατεί σήμερα στις Μονάδες του ΟΚΑΝΑ κυρίως λόγω της υποχρηματοδότησης. Οι κραυγές αγωνίας των γιατρών του Oργανισμού για τις τρομακτικές ελλείψεις σε προσωπικό αλλά και θεραπευτικά υλικά δεν εισακούσθηκαν. Αντίθετα, οι κυβερνήσεις προηγούμενων ετών προχωρούσαν σε συνεχείς περικοπές, με αποτέλεσμα να μεγαλώνει ολοένα και περισσότερο η περίφημη «λίστα της ντροπής» -των ανθρώπων που περιμένουν να μπουν σε πρόγραμμα απεξάρτησης- που έφτασε τις 5.000 εκκρεμείς αιτήσεις ετησίως.
Οσοι… άντεχαν θα ξεκινούσαν θεραπεία ύστερα από τέσσερα χρόνια. Ακόμα και σήμερα, η «λίστα της ντροπής» μεγαλώνει μέρα με τη μέρα, καθώς μόνο στην Αττική στην ουρά περιμένουν 2.000 άνθρωποι, ενώ σύμφωνα με εκτιμήσεις εκτός προγραμμάτων παραμένουν 3.200 ουσιοεξαρτημένοι.
Τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο ΟΚΑΝΑ λόγω της ελλειπούς χρηματοδότησης είναι τεράστια. Για τη λειτουργία 52 Μονάδων που απασχολούν συνολικά προσωπικό 700 ατόμων, εκτιμάται ότι απαιτούνται τουλάχιστον 28 εκατ. ευρώ. Χωρίς να υπολογίζονται τα έξοδα των 17 νέων Μονάδων που άνοιξαν στην Αττική, φτάνοντας σήμερα τις 24. Ωστόσο, ο προϋπολογισμός που εγκρίθηκε αγγίζει τα 20 εκατ. ευρώ, την ώρα που μόνο η μισθοδοσία του προσωπικού είναι 18 εκατ.
Ετσι, απομένουν μόλις 2 εκατ. για τα υπόλοιπα έξοδα (φάρμακα, εμβόλια, αντιδραστήρια, ενοίκια, ρεύμα κ.ά.) τα οποία κοστολογούνται τουλάχιστον 10 εκατ. ευρώ.
Τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο ΟΚΑΝΑ λόγω της ελλειπούς χρηματοδότησης είναι τεράστια. Για τη λειτουργία 52 Μονάδων που απασχολούν συνολικά προσωπικό 700 ατόμων, εκτιμάται ότι απαιτούνται τουλάχιστον 28 εκατ. ευρώ. Χωρίς να υπολογίζονται τα έξοδα των 17 νέων Μονάδων που άνοιξαν στην Αττική, φτάνοντας σήμερα τις 24. Ωστόσο, ο προϋπολογισμός που εγκρίθηκε αγγίζει τα 20 εκατ. ευρώ, την ώρα που μόνο η μισθοδοσία του προσωπικού είναι 18 εκατ.
Ετσι, απομένουν μόλις 2 εκατ. για τα υπόλοιπα έξοδα (φάρμακα, εμβόλια, αντιδραστήρια, ενοίκια, ρεύμα κ.ά.) τα οποία κοστολογούνται τουλάχιστον 10 εκατ. ευρώ.
Επίσης, η προμήθεια του συνδυασμένου σκευάσματος βουπρενορφίνης-ναλοξόνης (Suboxone), απαραίτητου για τη μεγάλη πλειονότητα, δεν επαρκεί για να καλύψει τις ανάγκες των πάνω από 6.000 ασθενών.
Ελάχιστες εξαιρέσεις
Η απουσία κατάλληλων «εργαλείων» ελέγχου έχει οδηγήσει και στη θεραπεία με παράλληλη χρήση. Κοινό μυστικό μεταξύ των εργαζομένων είναι ότι οι Μονάδες -πλην δύο τριών εξαιρέσεων πανελλαδικώς- σιωπηλά ανέχονται το φαινόμενο αυτό!
Ηδη, προ τριετίας, με το νέο «Πλαίσιο Λειτουργίας των Μονάδων» επισημοποιήθηκε… ουσιαστικά η παράλληλη χρήση, καθώς αυτό προέβλεπε ότι ο έλεγχος των ούρων μπορεί να γίνεται μέχρι μία φορά τον μήνα! Από τότε ο οργανισμός, επικαλούμενος ανεπάρκεια κονδυλίων, έχει μειώσει δραματικά την αποστολή αντιδραστηρίων για ούρα. Ετσι οι γιατροί είναι αναγκασμένοι να «παραβλέπουν» την παράλληλη χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών από τους ασθενείς τους, σε ανεπίτρεπτο βαθμό. Μάλιστα, εκτιμάται πως αν πραγματοποιηθεί μια τυχαία αιφνιδιαστική ουροληψία σε όλους τους ασθενείς, πολύ πιθανόν να αποδειχθεί πως το 70-80% κάνει χρόνια κατάχρηση ινδικής κάνναβης, ενώ τουλάχιστον το 30-40% είναι τακτικοί χρήστες άλλων παράνομων ουσιών! Αυτό συμβαίνει με ανοχή της διοίκησης παρά τους προφανείς κινδύνους για τη ζωή των ασθενών, αλλά και την αύξηση της διακίνησης εξαρτησιογόνων ουσιών.
Τέλος, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Οργανισμού, ένα σημαντικό ποσοστό των χρηστών στις περιοχές διακίνησης παράνομων ουσιών προέρχεται από τους ασθενείς των Μονάδων. Οπως τονίζουν οι εργαζόμενοι, είναι ένα σοβαρό ζήτημα που χρήζει άμεσης αντιμετώπισης.
Ο… απολογισμός του Μάριου
Εχασα 12 χρόνια από τη ζωή μου
«Στα 42 μου κάνω απολογισμό και βλέπω πως έχασα 12 χρόνια από τη ζωή μου κάνοντας χρήση ναρκωτικών», τονίζει ο Μάριος, που επίσης παρακολουθεί πρόγραμμα απεξάρτησης στον ΟΚΑΝΑ Βούλας. «Το χειρότερο ήταν ότι διέλυσα την οικογένειά μου -είχα γυναίκα και δυο παιδιά- ενώ έχασα και την επιχείρησή μου με εκσκαπτικές εργασίες. Πούλησα τα πάντα και βρέθηκα να περιπλανιέμαι στους δρόμους, χαμένος και μόνος. Εκανα μεγάλη προσπάθεια για να μπορέσω να σταθώ στα πόδια μου, να πάρω την απόφαση ότι θέλω να προσπαθήσω, να απεξαρτηθώ.
Οι πρώτες απόπειρες απέτυχαν. Χρειάζεται μεγάλη δύναμη να πεις ”όχι, δεν θα πάω να αναζητήσω ουσίες”, αλλά και όχι σε εκείνους που με πλησιάζουν και βρίσκονται παντού γύρω μου. Μεγάλο πρόβλημα είναι η παράλληλη χρήση. Είναι ένα ατέλειωτο μαρτύριο να απογοητεύεσαι και να πέφτεις ξανά, ενώ ήσουν κοντά στο να ξεφύγεις… Με το χάπι Σούμποτεξ, αν κρατηθείς τρεις ημέρες, περνάς το στάδιο με τον ιδρώτα και τον πόνο. Μετά από δέκα ημέρες είσαι γεμάτος ενέργεια και στις σαράντα ημέρες, αν δεν κάνεις απουσίες, τα έχεις καταφέρει. Αυτήν τη φορά νιώθω έτοιμος να ολοκληρώσω την προσπάθεια. Με ενθαρρύνουν οι γιατροί. Μου δίνει δύναμη ότι μου συμπαραστέκονται και οι δικοί μου».
Από μικρός στα βάσανα ο Ζαχαρίας
Η κόλαση των ναρκωτικών ξεκίνησε στα 16
«Ερχομαι στον ΟΚΑΝΑ, στο Ασκληπιείο Βούλας, επειδή θέλω, με τη βοήθεια των γιατρών, να ξεπεράσω το πρόβλημα με τα ναρκωτικά», επισημαίνει στο «Εθνος της Κυριακής» ο 34χρονος Ζαχαρίας. «Ηταν κάτι που το επιχείρησα ξανά χωρίς επιτυχία. Πλέον, όμως, αντιμετωπίζω πολλά προβλήματα. Εμεινα στον δρόμο τέσσερα χρόνια, έχω AIDS, κόλλησα ηπατίτιδα, τρέχω στα δικαστήρια και δεν έχω δουλειά.
Πιο πολύ απ’ όλα με τρομάζει η ηπατίτιδα! Στο παρελθόν είχα μείνει ”καθαρός” για έξι μήνες αλλά… ξανακύλησα! Ημουν μαθητής γυμνασίου στα 16 μου, όταν άρχισα να κάνω χρήση χασίς και ”τζίνας” (εισπνοές βενζίνης). Τότε με συνέλαβαν πρώτη φορά και μου φόρτωσαν την κατηγορία της εμπορίας. Ετσι ξεκίνησε η κόλασή μου! Την ίδια χρονιά πέρασα στην ηρωίνη.
Για μερικά χρόνια είχα οικονομική άνεση. Ομως ήταν μαρτύριο από τη μια τα ναρκωτικά και απ’ την άλλη να εργάζομαι σε ταβέρνες και μπαρ.
Μετά τελείωσα το Λύκειο, πήγα στρατό στις ειδικές δυνάμεις στην Κύπρο και επιστρέφοντας ήρθαν τα πολύ πιο δύσκολα…
Εκείνο που μου στοίχισε περισσότερο είναι ότι ο πατέρας μου, με κλονισμένη την υγεία του, δεν άντεξε όταν έμαθε τα δικά μου. Ηθελα να ζει τώρα, να του υποσχεθώ, να με δει ότι προσπαθώ να ξεφύγω…».
Το σχέδιο για δευτεροβάθμια περίθαλψη
Μια εναλλακτική πρόταση για τη λύση
Γράφει ο Χρήστος Κόκκορης Νευρολόγος – ψυχίατρος (καθηγητής στο Albert Einstein College of Medicine)
Το κύριο πρόβλημα του ΟΚΑΝΑ για δύο δεκαετίες είναι η «λίστα της ντροπής», ο κατάλογος που περιλαμβάνει χιλιάδες ανθρώπους που περιμένουν για χρόνια την ένταξή τους στις Μονάδες του Προγράμματος Υποκατάστασης (ΠΥ). Κατωτέρω παρατίθενται τα βασικά σημεία της προτάσεως ΠΕΔΠΟ (Προγράμματος Ελεγχόμενης Δευτεροβάθμιας Περίθαλψης Ουσιοεξαρτημένων) για απορρόφηση της λίστας. Η εξάλειψη της λίστας θα σώσει (κυριολεκτικά) μερικές χιλιάδες εξαρτημένους ασθενείς και τις οικογένειές τους που μαστίζονται ιδιαίτερα από την οικονομική κρίση και θα θέσει εκτός επαγγέλματος τους εμπόρους ναρκωτικών, ώστε να μη προσελκύουν νέα θύματα. Κύρια ιδέα είναι η ένταξη στον ΟΚΑΝΑ μικρού αριθμού ιατρών που θα παρέχουν υπηρεσίες απεξάρτησης και συνταγογράφησης υποκαταστάτου στους εξαρτημένους. Οι ασθενείς των σημερινών Μονάδων του ΠΥ (πρωτοβάθμια περίθαλψη) αφού σταθεροποιηθούν και ανταποκριθούν σε συγκεκριμένους κανόνες «αποφοίτησης» θα παραπέμπονται στους ιατρούς του ΠΕΔΠΟ που θα παρέχουν υπηρεσίες δευτεροβάθμιας περίθαλψης. Η επακόλουθη αποσυμφόρηση των Μονάδων επιτρέπει την εισαγωγή νέων ασθενών από τη λίστα με απώτερο αποτέλεσμα την εξάλειψή της. Το ΠΕΔΠΟ έχει δύο βασικά πρόσθετα πλεονεκτήματα:
1 Αποφεύγει το δυσβάστακτο κόστος δημιουργίας νέων βαριά εξοπλισμένων και στελεχωμένων Μονάδων και
2 Επιτρέπει στον ασθενή να απευθυνθεί σε ιατρό κοντά στον τόπο κατοικίας του. Αυτό όχι μόνο τον διευκολύνει, αλλά και εγκαθιστά μια σχέση με «τον δικό του» ιατρό αποφεύγοντας την επιβλαβή συχρώτιση με άλλους εξαρτημένους όπως συμβαίνει σήμερα στις Μονάδες.
Ο ΟΚΑΝΑ θα εκπαιδεύει τους ιατρούς βάσει προγράμματος εγκεκριμένου από το Υπουργείο Υγείας (με χρηματοδότηση ΕΣΠΑ), θα απονέμει δίπλωμα επάρκειας μετά από εξετάσεις και βάσει κριτηρίων θα προσλαμβάνει τον απαραίτητο αριθμό ιατρών.
Σήμερα το επιστημονικό προσωπικό των Μονάδων του ΠΥ τηρεί ηλεκτρονική βάση δεδομένων (Φάκελο Ασθενή) για όλους τους ασθενείς, τα λεπτομερή στοιχεία της οποίας επικοινωνούνται σε υπηρεσία του ΟΚΑΝΑ. Παρομοίως, οι ιατροί του ΠΕΔΠΟ συμπληρώνοντας τον ΦΑ θα στέλνουν τα στοιχεία σε Επιτροπή Ελέγχου του ΟΚΑΝΑ που θα μπορεί έτσι εύκολα να ελέγχει την ποιότητα και ποσότητα των υπηρεσιών τους.
Οι ιατροί του ΠΕΔΠΟ θα συνταγογραφούν σκεύασμα υποκατάστατης ουσίας ειδικά κατασκευασμένο να έχει μικρή αξία (μικρή εμπορευσιμότητα) στην παράνομη αγορά. Το σκεύασμα θα χορηγείται από φαρμακεία νοσοκομείων-Κέντρων Υγείας του ΕΣΥ ή συνεργαζόμενα ιδιωτικά φαρμακεία. Τα Ταμεία θα καλύπτουν μέρος του κόστους του σκευάσματος.
Κάθε γιατρός θα εξυπηρετεί μέχρι 30 ασθενείς. Σε πλήρη ανάπτυξη το ΠΕΔΠΟ μπορεί να περιθάλπει, μέσω 100 ιατρών, 3000 ασθενείς υπερκαλύπτοντας τη σημερινή λίστα. Το ΠΕΔΠΟ θα συνεπικουρείται από Δίκτυο Συνεργαζομένων Υπηρεσιών απαρτιζόμενο από ειδικά εκπαιδευμένους ψυχιάτρους, παθολόγους, ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς που θα προέρχονται από διαφόρους εγκεκριμένους από το Υπουργείο Υγείας φορείς (π.χ. ΟΚΑΝΑ, ΚΕΘΕΑ) και θα παρέχουν τις αναγκαίες εξειδικευμένες υπηρεσίες.
Το ΠΕΔΠΟ είναι λεπτομερώς επεξεργασμένο στις τεχνικές παραμέτρους του και έχει παλαιότερα εγκριθεί από τους Υπευθύνους των Μονάδων του ΠΥ, το Δ.Σ. του ΟΚΑΝΑ και από τη Διακομματική Επιτροπή Κοινωνικών Υποθέσεων της Βουλής. Αντίστοιχα προγράματα έχουν αναπτυχθεί με επιτυχία σε τουλάχιστον 22 χώρες παγκοσμίως και περιλαμβάνουν πολλές εκατοντάδες χιλιάδων ασθενείς. Το ΕΣΠΑ μπορεί να χρηματοδοτήσει τμήματα ή ολόκληρο το ΠΕΔΠΟ συμπιέζοντας περαιτέρω το μικρό κόστος του. Η εφαρμογή του ΠΕΔΠΟ υπόσχεται να επιλύσει σύντομα ένα τραγικό σύγχρονο κοινωνικό πρόβλημα.
Εθνος
