• Εγκεκριμένες μελέτες, ανεκπλήρωτες υποσχέσεις και ένα έργο του 14ου αιώνα σε αργή φθορά
Καταρρέει το Κάστρο της Κρεμαστής, το μεσαιωνικό τοπόσημο της δημοτικής κοινότητας, ένα μνημείο μοναδικής αρχιτεκτονικής αξίας που ανάγεται στον 14ο αιώνα και το οποίο, σύμφωνα με ιστορικές πηγές, χρησιμοποιήθηκε ακόμη και ως θερινή κατοικία των Μεγάλων Μαγίστρων του Τάγματος των Ιπποτών. Παρά τη σημασία του και τη βαρύτητα που φέρει για την ιστορική ταυτότητα της περιοχής, το κάστρο φθίνει αργά αλλά σταθερά στο πέρασμα του χρόνου, καθώς όλες οι προσπάθειες που κατά καιρούς έγιναν για την αποκατάσταση και την ανάδειξή του αποδείχθηκαν, μέχρι σήμερα, αναποτελεσματικές.
Προσδοκίες οικονομικής ανάπτυξης
Σημαντική κινητικότητα καταγράφηκε το 2013, όταν ο τότε πρόεδρος της Κρεμαστής, Νίκος Κεφαλάκης, σε συνεργασία με τον αντιδήμαρχο Μιχάλη Χριστοδούλου, ανέλαβαν την πρωτοβουλία να «τρέξουν» τον φάκελο του Κάστρου στο Υπουργείο Πολιτισμού. Οι ενέργειες εκείνης της περιόδου οδήγησαν σε ένα ουσιαστικό αποτέλεσμα: την έγκριση από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ) της μελέτης αποκατάστασης του μνημείου, την απόδοση σε αυτό νέας χρήσης πολιτιστικού χαρακτήρα, καθώς και την ανάδειξη του περιβάλλοντος χώρου. Η ίδια η Κρεμαστή, άλλωστε, οφείλει το όνομά της στο κάστρο και στην εκκλησία που «κρεμόταν» από τον μικρό λόφο. Η ευρύτερη περιοχή που περικλείεται από τη λεωφόρο Ελευθερίας και τις οδούς Παπαγιάννη και Σωκράτους θα μπορούσε, μέσω μιας συνολικής ανάπλασης, να μεταμορφώσει ριζικά την καρδιά του οικισμού. Σε συνδυασμό με μια μελλοντική κατεδάφιση παλαιών κατοικιών στο στενό του ιστορικού πυρήνα, το κάστρο θα μπορούσε να αποτελέσει το «στεφάνι» της πόλης, επαναπροσδιορίζοντας τη φυσιογνωμία και τη δυναμική της Κρεμαστής. «Η Κρεμαστή είναι μια όμορφη κωμόπολη με μοναδική ρυμοτομία και εμβληματικά κτήρια, αδικημένη όμως από την οχλούσα δραστηριότητα του αεροδρομίου και εκτός του κύριου τουριστικού ενδιαφέροντος.
Στο κέντρο της δεσπόζει ο λόφος του Μεσαιωνικού Κάστρου, ο οποίος μπορεί να αλλάξει ριζικά την επισκεψιμότητα της περιοχής και να φέρει οικονομική ανάπτυξη», ανέφερε χαρακτηριστικά ο πρώην πρόεδρος Νίκος Κεφαλάκης. Όπως σημείωσε, μετά από απόφαση του Τοπικού Συμβουλίου, πραγματοποιήθηκαν συσκέψεις στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου, στις Τεχνικές Υπηρεσίες του Δήμου Ρόδου, καθώς και αυτοψία στον λόφο του Κάστρου, με στόχο τη σύναψη Προγραμματικής Σύμβασης.
Το αποτέλεσμα ήταν η επίσημη έγκριση από το ΚΑΣ: α) της Μελέτης Αποκατάστασης του Μεσαιωνικού Κάστρου Κρεμαστής, β)της απόδοσης νέας χρήσης πολιτιστικού χαρακτήρα, και γ)της ανάδειξης του περιβάλλοντος χώρου, με αριθμό πρωτοκόλλου ΥΠΑΙΘΠΑ/ΓΔΑΜΤΕ/ΒΜΜ/6710/868/135, στις 16/01/2013. Παράλληλα, στη διάθεση του Δήμου Ρόδου παραχωρήθηκε και η μεταπτυχιακή μελέτη του Θεοδόση Κολιάδη για το Κάστρο της Κρεμαστής, ενισχύοντας περαιτέρω την επιστημονική τεκμηρίωση του έργου. Την ίδια αγωνία για την τύχη του μνημείου μοιράστηκαν και οι διάδοχοι της τότε δημοτικής αρχής, Τσαμπίκος Ποδιώτης και Μιχάλης Δράκος. Η Τεχνική Μελέτη του έργου «Αναστήλωση του Κάστρου Κρεμαστής» ολοκληρώθηκε το 2014. Ωστόσο, η απόφαση του ΚΑΣ και ο πλήρης φάκελος της μελέτης παραμένουν αδρανείς στα ράφια του Δήμου. Δέκα και πλέον χρόνια μετά, καθίσταται πλέον επιτακτική η ανάγκη επικαιροποίησης της μελέτης, προκειμένου το έργο να μπορέσει να προχωρήσει σε επόμενο στάδιο.
Μνημείο με ιστορικό αποτύπωμα
Η ιστορική αξία του Κάστρου είναι αδιαμφισβήτητη. Το 1914 εντοπίστηκε στο εσωτερικό του οικόσημο του Μεγάλου Μαγίστρου Fabrizio del Carretto (1513–1521) και του Τάγματος. Αν και το κάστρο φαίνεται να υπήρχε ήδη από τον 14ο αιώνα, υπέστη σημαντικές επισκευές κατά τη δεκαετία 1510–1520, επί ηγεμονίας ντελ Καρέτο. Σχεδιάστηκε ως θέση ελέγχου και βρισκόταν σε άμεση επαφή με την οχύρωση της Φιλερήμου, ενώ φαίνεται ότι χρησιμοποιήθηκε και ως θερινή κατοικία των εκάστοτε Μεγάλων Μαγίστρων. Σε διάταγμα του 1479 αναφέρεται ότι οι κάτοικοι των οικισμών Τριάντα και Κρεμαστή όφειλαν, σε περίπτωση τουρκικής επιδρομής, να καταφεύγουν στα αντίστοιχα κάστρα τους. Έγγραφα της Ιπποτοκρατίας μαρτυρούν ότι η Κρεμαστή αποτελούσε Καστελανία, ενώ τόσο κατά την περίοδο της Ιπποτοκρατίας όσο και αργότερα, επί Τουρκοκρατίας, το Κάστρο λειτούργησε ως καταφύγιο για τους κατοίκους και τις οικογένειές τους. Το Κάστρο της Κρεμαστής έχει ορθογώνια κάτοψη, έκταση περίπου 400 τετραγωνικών μέτρων και περίμετρο τειχών 80 μέτρων. Η μοναδική είσοδος βρισκόταν στο βόρειο τείχος. Σήμερα σώζονται δύο θολωτά δωμάτια στην πύλη του φρουρίου, τμήματα των εξωτερικών τειχών, καθώς και η Μονή του Αγίου Νικολάου, η οποία ανεγέρθηκε σε μεταγενέστερη περίοδο. Ένα μνημείο με τόσο βαρύ ιστορικό αποτύπωμα παραμένει, μέχρι σήμερα, έρμαιο της εγκατάλειψης, την ώρα που θα μπορούσε να αποτελέσει μοχλό πολιτιστικής και αναπτυξιακής αναγέννησης για ολόκληρη την Κρεμαστή.
