• Υπό διερεύνηση ελληνικό έργο ανακύκλωσης με κατηγορίες για υπερκοστολόγηση και παρατυπίες στη διαχείριση κοινοτικών κονδυλίων • Στο στόχαστρο οι φωτογραφικές διαδικασίες και οι συμβάσεις για τα «Σπιτάκια Ανακύκλωσης» που τοποθετήθηκαν και στην Ρόδο!
Ενα από τα μεγαλύτερα προγράμματα ανακύκλωσης που χρηματοδοτήθηκε στην Ελλάδα με ευρωπαϊκούς πόρους βρίσκεται πλέον στο μικροσκόπιο των ευρωπαϊκών αρχών. Η υπόθεση αφορά στις πολυδιαφημισμένες μονάδες ανακύκλωσης, γνωστές ως «Σπιτάκια Ανακύκλωσης», τα οποία κόστισαν πολλαπλάσια από την πραγματική τους αξία, ενώ η λειτουργία τους αμφισβητείται σοβαρά από τους ελεγκτικούς μηχανισμούς. Η έρευνα της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας (EPPO) ξεκίνησε έπειτα από αλλεπάλληλα πορίσματα ελληνικών και κοινοτικών ελεγκτικών σωμάτων που εντόπισαν σειρά παρατυπιών τόσο στη διαδικασία προμήθειας όσο και στη διαχείριση των κονδυλίων.
Τα «Σπιτάκια Ανακύκλωσης» και η εμπλοκή της ΤΕΧΑΝ
Το έργο, συνολικού ύψους 220 εκατομμυρίων ευρώ, συγχρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση και αφορούσε στην εγκατάσταση μονάδων ανακύκλωσης σε Αττική, Πελοπόννησο και Κρήτη. Η ανάθεση έγινε στην εταιρεία ΤΕΧΑΝ, η οποία σε συνεργασία με την αμερικανική ENVIPCO κυριαρχεί στον χώρο των «Σπιτιών Ανακύκλωσης» στην Ελλάδα.
Οι πολίτες μπορούν να καταθέτουν υλικά –πλαστικά, μεταλλικά και γυάλινα– και να λαμβάνουν χρηματικό αντίτιμο, με στόχο την ενίσχυση της κυκλικής οικονομίας.
Ωστόσο, η τιμολόγηση των μονάδων αποδείχθηκε πολλαπλάσια από την αγορά. Όπως αποκαλύφθηκε από τον έλεγχο της Επιτροπής Δημοσιονομικού Ελέγχου (ΕΔΕΛ), κάθε «σπιτάκι» κόστιζε περίπου 300.000 ευρώ χωρίς ΦΠΑ, όταν αντίστοιχες εγκαταστάσεις προσφέρονταν σε τιμές έως και πέντε φορές χαμηλότερες, γύρω στις 66.000 ευρώ. Η διαγωνιστική διαδικασία θεωρήθηκε φωτογραφική, καθώς στον διαγωνισμό κατατέθηκαν προσφορές μόνο από εταιρείες που συνδέονταν μεταξύ τους, με αποτέλεσμα να αποκλειστεί κάθε πραγματικός ανταγωνισμός.
Σοβαρά πορίσματα και επιστροφές κονδυλίων
Το 2023, η ελεγκτική επιτροπή επέβαλε στον ΕΔΣΝΑ (Ειδικός Διαβαθμικός Σύνδεσμος Αττικής) την επιστροφή 2,9 εκατομμυρίων ευρώ προς την ΕΕ, καθώς εντόπισε «σοβαρές παρατυπίες» στη σύμβαση προμήθειας. Λίγους μήνες αργότερα, νέος έλεγχος αποκάλυψε ακόμα μεγαλύτερα προβλήματα και επιβλήθηκε νέα ποινή ύψους 3 εκατ. ευρώ – το ήμισυ του ποσού που είχε διατεθεί για τις μονάδες ανακύκλωσης.
Η πλέον καυστική διαπίστωση αφορούσε στο γεγονός ότι δεν υπήρχε καμία καταγραφή για το πού κατέληγαν τα απορρίμματα μετά τη συλλογή τους. Σύμφωνα με έκθεση που επικαλείται το Politico, μοναδική αναφορά υπήρχε μόνο για το 2023, όταν τα απορρίμματα μεταφέρθηκαν σε αποθηκευτικό χώρο της ΤΕΧΑΝ. Επιπλέον, δεν είχαν εγκατασταθεί όλες οι αποθηκευτικές μονάδες, όπως προέβλεπε η σύμβαση.
Η Ελλάδα «μετεξεταστέα» στην ανακύκλωση
Πέρα από τις οικονομικές παρατυπίες, η ουσία του προβλήματος είναι ότι η Ελλάδα εξακολουθεί να βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις της ΕΕ ως προς την ανακύκλωση. Το 2022, σύμφωνα με τη Eurostat, το ποσοστό ανακύκλωσης αστικών απορριμμάτων στη χώρα έφτασε μόλις στο 17%, έναντι 49% του ευρωπαϊκού μέσου όρου.
Η χώρα κινδυνεύει να μην πετύχει τους στόχους που έχουν τεθεί για το 2025, δηλαδή 55% ανακύκλωση στα αστικά απορρίμματα και 65% στις συσκευασίες, ενώ ήδη έχει αποτύχει στον στόχο του 2020.
Η αδυναμία αυτή έχει οδηγήσει σε συνεχή πρόστιμα: η Ελλάδα έχει καταβάλει περίπου 230 εκατ. ευρώ στις Βρυξέλλες για παραβιάσεις της περιβαλλοντικής νομοθεσίας. Από τις 19 ανοιχτές υποθέσεις κατά της χώρας, οι έξι αφορούν αποκλειστικά τη διαχείριση απορριμμάτων.
Το σκάνδαλο της υπερκοστολόγησης
Η δημοσιογραφική έρευνα αποκάλυψε πως η ΕΔΕΛ διαπίστωσε συνεννόηση μεταξύ ΤΕΧΑΝ και ENVIPCO, με σκοπό να παρουσιαστούν «ανταγωνιστικές» προσφορές που δικαιολογούσαν το υπέρογκο κόστος.
Οι ίδιες εταιρείες είχαν ήδη πολυετή συνεργασία με την «Ανταποδοτική Ανακύκλωση», που εδώ και δύο δεκαετίες τοποθετούσε αντίστοιχα σπιτάκια σε όλη τη χώρα.
Η πρακτική αυτή είχε ως αποτέλεσμα να αποκλειστούν άλλες εταιρείες που θα μπορούσαν να προσφέρουν σημαντικά χαμηλότερες τιμές. Παράλληλα, η ΕΔΕΛ σημειώνει ότι τα «Σπιτάκια Ανακύκλωσης» αφορούν υλικά συσκευασίας, κάτι που σημαίνει πως θα έπρεπε να χρηματοδοτούνται μέσα από το θεσμοθετημένο σύστημα «ευθύνης παραγωγού» και όχι με απευθείας κοινοτικά κονδύλια.
Ένα έργο-σύμβολο που κατέρρευσε
Τα «Σπιτάκια Ανακύκλωσης» είχαν παρουσιαστεί ως εμβληματικό έργο για την ενίσχυση της κυκλικής οικονομίας, με συμμετοχή πολιτών, δήμων και περιφερειών. Σε αρκετές πόλεις, όπως στη Ρόδο, είχαν τοποθετηθεί σε κεντρικά σημεία και συνοδεύονταν από καμπάνιες ενημέρωσης. Ωστόσο, η πραγματικότητα αποκάλυψε ένα διαφορετικό σκηνικό, με υπερκοστολογήσεις, φωτογραφικές διαδικασίες και ανεπαρκή έλεγχο της λειτουργίας τους.
Η υπόθεση πλέον έχει πάρει ευρωπαϊκές διαστάσεις, με την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία να διερευνά την πιθανή κατάχρηση 11,9 εκατομμυρίων ευρώ. Το σκάνδαλο αυτό έρχεται να προστεθεί σε μια μακρά λίστα περιβαλλοντικών αποτυχιών που βαραίνουν την Ελλάδα και επιβεβαιώνει για άλλη μια φορά ότι η χώρα παραμένει «μετεξεταστέα» στον τομέα της ανακύκλωσης και της διαχείρισης απορριμμάτων.
Με πληροφορίες από Politico και Reporter.gr
