Το Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι (ΕΠΣΕ) με την ευκαιρία της 39ης επετείου της μεταπολίτευσης τονίζει πως στην ουσία για τους Ρομά της Ελλάδας που ζουν σε άθλιους καταυλισμούς (περίπου οι μισοί από τους εκτιμώμενους σε 400.000 Ρομά στην Ελλάδα) η μεταπολίτευση δεν έχει ακόμα έρθει. Αποτελούν αντικείμενο διακρίσεων, αποκλεισμού και ρατσιστικών στερεότυπων σε μεγαλύτερη έκταση από όλες τις άλλες ομάδες του πληθυσμού στην Ελλάδα.
Ζουν σε άθλιες συνθήκες. Οι αρχές τους αρνούνται παροχή ηλεκτρικού ρεύματος και τρεχούμενου νερού με όρους ανάλογους με εκείνους που ισχύουν για αυθαίρετες κατοικίες μη Ρομά. Υφίστανται συχνές παράνομες εξώσεις χωρίς μετεγκατάσταση. Πρόσφατα καταγράφτηκε και παράνομος εσωτερικός εκτοπισμός τους με συνεργασία όλων των αρχών. Η κυβέρνηση αρνείται τη διευθέτηση των οφειλών τους (και των παλιννοστούντων) σε τράπεζες για στεγαστικά δάνεια με εγγύηση δημοσίου ανάλογη με τη διευθέτηση που θεσμοθέτησε για τους άλλους πολίτες στη χώρα.
Ελάχιστα από τα παιδιά Ρομά είναι πραγματικά ενταγμένα στη δημόσια υποχρεωτική εκπαίδευση. Η πολιτεία υποκύπτει στον επιβαλλόμενο από τοπικές κοινωνίες και τοπική αυτοδιοίκηση ρατσιστικό αποκλεισμό τους από τα σχολεία σε πολλές περιοχές της Ελλάδας. Τα τρία προγράμματα υποστήριξης της εκπαίδευσης των παιδιών Ρομά και των παιδιών της μουσουλμανικής μειονότητας της Θράκης δεν έχουν μέχρι σήμερα ανανεωθεί ή παραταθεί και άρα δεν θα συνεχίσουν το Σεπτέμβριο 2013.
Χιλιάδες Ρομά δεν είναι γραμμένοι/ες στα δημοτολόγια ή βρίσκονται στην Ελλάδα ως ανιθαγενείς σε γνώση των αρχών που δεν παίρνουν καμιά πρωτοβουλία για τη δημοτολογική τακτοποίησή τους. Όπως συνεχίζουν να ανέχονται τη γενικευμένη πρακτική στους Ρομά και στη μειονότητα της Θράκης των παράνομων γάμων ανηλίκων ακόμα και κάτω από 15 χρονών.
Η Ελληνική Αστυνομία κάνει μαζικές επιδρομές σε καταυλισμούς με τη δικαιολογία της αντιμετώπισης της εγκληματικότητας. Προσάγει χιλιάδες Ρομά στα αστυνομικά τμήματα για να συλλάβει μόνο ένα 10% από τα προσαγόμενα άτομα συχνά για αδικήματα συνδεδεμένα με την περιθωριοποίησή τους (παράβαση ΚΟΚ – ανεκτέλεστες ερήμην καταδίκες). Εκδίδει δελτία τύπου με αναφορά εθνοτικής ταυτότητας, εθνοτικό προφίλ που έχει καταδικάσει ο Επίτροπος του Συμβουλίου της Ευρώπης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου.
Τέλος, η Ελλάδα αρνείται να εφαρμόσει καταδικαστικές αποφάσεις της Επιτροπής Ανθρώπινων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ και να αποζημιώσει τους Ρομά που δικαιώθηκαν ως θύματα αστυνομικής βίας ή παράνομων εξώσεων. Υπενθυμίζεται δε πως η Ελλάδα έχει το μεγαλύτερο αριθμό καταδικών από διεθνή δικαστήρια για παραβιάσεις των δικαιωμάτων των Ρομά από οποιαδήποτε άλλη χώρα.1
Το ΕΠΣΕ οργάνωσε τρεις συζητήσεις στη Βουλή με (ευρω)βουλευτικά κόμματα που έχουν ενδιαφέρον για τα δικαιώματα των Ρομά, στις 29 Μαρτίου, 21 Μαΐου και 18 Ιουλίου 2013 (ΣΥΡΙΖΑ, ΔΗΜΑΡ, Οικολόγοι Πράσινοι και Δράση – το ΠΑΣΟΚ συμμετείχε στην πρώτη αλλά μετά αποσύρθηκε). Ακολούθησε κατάθεση 20 ερωτήσεων στη Βουλή που αναφέρονται στη συνέχεια, μαζί με το επικαιροποιημένο αναλυτικό υλικό για την κατάσταση των Ρομά στην Ελλάδα που δόθηκε από το ΕΠΣΕ στα κόμματα).
1. «Επιχειρησιακό Σχέδιο Δράσης για την Ένταξη των ΡΟΜΑ και πληθυσμών που διαμένουν σε ιδιαίτερα υποβαθμισμένους οικισμούς της Περιφέρειας ΑΜΘ»:2 Το επικαλείται η έκθεση του Δήμου Κεφαλληνίας. Το αναζητήσαμε και είναι και αυτό πληρέστατο και άρα υποδειγματικό και μάλιστα σε περιφερειακό επίπεδο. Δεν γνωρίζουμε πόσο έχει εφαρμοστεί.
2. Εξώσεις 2012-2013 χωρίς παροχή μετεγκατάστασης άρα παράτυπες αν όχι παράνομες:
1. Μάρτιος 2012: Αττική Οδός Κορωπί
2. Μάιος 2012: Ξηριάς Λαμίας
3. Αύγουστος 2012: Βοτανικός Αθήνας
4. Δεκέμβριος 2012: Καρακόνερο Ρόδου
5. Ιανουάριος 2013: Γουρνές Ηρακλείου Κρήτης
6. Ιούνιος 2013: Ρόδος (βλπ. παρακάτω)
3. Συλλήψεις και εσωτερικός εκτοπισμός Ρομά στη Ρόδο: Σύμφωνα με ανακοινώσεις του Δήμου Ρόδου, στις 4 Ιουνίου 2013, δέκα δημοτικοί αστυνομικοί συνέλαβαν και προσήγαγαν στο Αστυνομικό Τμήμα Ρόδου 15 ενήλικους και 20 ανήλικους Ρομά που είχαν φτάσει πρόσφατα στη Ρόδο και διανυκτέρευαν σε δημόσιους χώρους. Οι δημοτικοί αστυνομικοί κατέσχεσαν επίσης και κατέστρεψαν προσωπικά είδη των Ρομά (σεντόνια, ακορντεόν, κτλ). Στους 20 ανηλίκους, σύμφωνα με τις φωτογραφίες που μοίρασε ο Δήμος, περιλαμβάνονταν πολλά μικρά παιδιά και βρέφη. Οι Ρομά υποχρεώθηκαν να παραμείνουν, προφανώς σε καθεστώς σύλληψης, στο ΑΤ Ρόδου μέχρι το απόγευμα της επόμενης ημέρας όταν υποχρεώθηκαν να επιβιβαστούν σε πλοίο για να γυρίσουν στον Πειραιά. Για τον παράνομο χαρακτήρα των ενεργειών αυτών έχει κατατεθεί ερώτηση στη Βουλή.
1 http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_Romani_rights_cases_before_international_courts_and_quasi-judicial_bodies
2http://www.eydamth.gr/CMS/lib/articles/ArticleID_516/roma.pdf
3 http://www.hellenicparliament.gr/Koinovouleftikos-Elenchos/Mesa-Koinovouleutikou-Elegxou?pcm_id=6361f869-f501-41a8-8bc7-32bbd9dba5a0
