03:00 το πρωί της 28ης Οκτωβρίου 1940 στο άθλιο τελεσίγραφο που επιδίδει ο Ιταλός πρέσβης στην Αθήνα στον Ιωάννη Μεταξά, ο τελευταίος απαντά με σθένος αρνητικά και η χώρα μας επίσημα παίρνει μέρος στο 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο. Το ένοπλο τμήμα του Έθνους μας ρίχνεται στις χιονισμένες βουνοκορφές της ηπειρωτικής Ελλάδος για να γράψει «το έπος του ’40»! Την ίδια στιγμή ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός αναγνωρισμένος ως «επίκουρος του κράτους στον ανθρωπιστικό τομέα» σπεύδει να παράσχει στο αγωνιζόμενο Έθνος την αναγκαία ανθρωπιστική βοήθεια με υλικοτεχνική υποδομή, ιατρικό προσωπικό και την ανεκτίμητη προσφορά και αυταπάρνηση των Διπλωματούχων και Εθελοντριών Αδελφών Νοσοκόμων του και του λοιπού Εθελοντικού προσωπικού του.
Συγκεκριμένα, όπως κατέγραψε ο Ξενοφών Πανταζίδης στο βιβλίο του για την Ιστορία του Ε.Ε.Σ., με την έναρξη του Ελληνοϊταλικού πολέμου, ο Ε.Ε.Σ. συγκροτεί ταχύτατα και αποστέλλει στην ζώνη επιχειρήσεων, σε συνεργασία με τη Δνση Υγιονομικής Υπηρεσίας του Υπουργείου Στρατιωτικών, δύο πλήρως εξοπλισμένα Κινητά Χειρουργεία Μετώπου, πλαισιωμένα από ικανότατο νοσηλευτικό προσωπικά. Παράλληλα, καταρτίζει στην Άρτα Μόνιμο Νοσοκομείο διακομιδής τραυματιών και ασθενών του μετώπου, εγκαθιστά στο Αργίνιο Νοσοκομείο Εκστρατείας για την υγειονομική περίθαλψη των τραυματιών και παγοπλήκτων, οργανώνει στο Κοργιαλένειο – Μπενάκειο Νοσοκομείο του στην Αθήνα τμήματα θεραπείας βαριά τραυματισμένων αξιωματικών και οπλιτών. Επιπλέον, συμπληρώνει τις ελλείψεις σε υγειονομικό υλικό και νοσηλευτικό προσωπικό των Στρατιωτικών Νοσοκομείων με Αδελφές Νοσοκόμες και ενισχύει τους υγειονομικούς σχηματισμούς του στρατεύματος στη ζώνη επιχειρήσεων.
Ταυτόχρονα, ιδρύει ειδική μονάδα διατηρούμενου αίματος στην Αθήνα για τις ανάγκες του μαχόμενου στρατεύματος συμβάλλοντας στη διάσωση μεγάλου αριθμού τραυματιών από βέβαιο θάνατο. Σε συνεργασία με την Υγειονομική Υπηρεσία Στρατού, αναλαμβάνει να μετατρέψει σιδηροδρομικούς συρμούς σε υγειονομικούς, ενώ συμβάλλει και στη μετατροπή πλοίων σε πλωτά νοσοκομεία εξοπλίζοντάς τα με νοσηλευτικό προσωπικό και υγειονομικό υλικό. Κινητοποιεί το Σώμα Τραυματιοφορέων (μετέπειτα Σώμα Εθελοντών Σαμαρειτών) για τη μεταφορά των τραυματιών του μετώπου από τους υγειονομικούς συρμούς και τα πλωτά νοσοκομεία στα νοσοκομεία της Αθήνας. Στην Κεντρική Αποθήκη του Ε.Ε.Σ. στην Αθήνα δημιουργείται χώρος για Εθελοντικά συνεργεία ραφής ιματισμού και δημιουργίας επιδεσμικού υλικού, με σκοπό τον εφοδιασμό στρατιωτικών, αλλά και δικών του νοσοκομείων.
Πέραν της δράσης στο υγειονομικό τομέα, ο Ε.Ε.Σ. δημιουργεί «Επιτροπή και Τμήμα Βοηθείας Μαχομένων» το γνωστό «Δέμα του Στρατιώτου», στην οποία Εθελοντές έφτιαχναν για τους μαχόμενους στο μέτωπο πακέτα, που περιείχαν μάλλινα ενδύματα και χρήσιμα είδη. Σπουδαία ήταν όμως και η δράση της νεοσύστατης «Επιτροπής κυριών και του Τμήματος Ψυχαγωγίας του Στρατιώτου», που εφοδίαζαν τα στρατιωτικά νοσοκομεία με γραμμόφωνα και ραδιόφωνα, ψυχαγωγούσαν τους νοσηλευμένους τραυματίες του πολέμου και διένειμαν πακέτα με δώρα, ενώ συνέβαλε στην επικοινωνία με τα συγγενικά τους πρόσωπα. Στη δε επιτυχημένη δράση του ως άνω Τμήματος, συνέβαλε αποφασιστικά και η Σοφία Βέμπο η τραγουδίστρια της νίκης! Με τη συμβολή του Τμήματος Θεσσαλονίκης ιδρύει πρότυπους σταθμούς ψυχαγωγίας και περίθαλψής, τις γνωστές «Γωνίες του Τραυματιού».
Τέλος, επανιδρύει το «Γραφείο Αιχμαλώτων», το οποίο χάρει στην άψογη λειτουργία του αναγνωρίζεται από το Ελληνικό Κράτος ως το επίσημο Γραφείο Αιχμαλώτων, όπως ορίζει η Σύμβαση της Γενεύης για τη βελτίωση της τύχης των τραυματιών, των ασθενών και ναυαγών των ενόπλων δυνάμεων. Σκοπός του ήταν η σύνταξη καταστάσεων Ελλήνων και Ιταλών στρατιωτικών αιχμαλώτων, η παροχή σχετικών πληροφοριών, η μεταφορά της αλληλογραφίας τους στους συγγενείς τους και η παροχή δεμάτων με είδη πρώτης ανάγκης.
Μεγάλος αριθμός του προσωπικού του Ε.Ε.Σ. έχασε τη ζωή του κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ενώ ήταν τέτοια η προσφορά του που συμπολίτες μας που πέθαιναν άκληροι άφηναν την περιουσία τους στον Ε.Ε.Σ. με σκοπό να συνεχίσει την πολύπλευρή δράση του, το δε επίσημο κράτος για να τιμήσει τη συμβολή του Ε.Ε.Σ. και στους δύο παγκοσμίους πολέμους, έχει τιμητικά αναθέσει στον Ε.Ε.Σ. να «ανοίγει» τις παρελάσεις (παλαιότερα με τις Εθελόντριες Νοσηλευτικής να μεταφέρουν τους αναπήρους πολέμου σε τροχήλατα αμαξίδια).
Σπυρίδων Σαλαμαστράκης
