• Οι αποφάσεις καταδεικνύουν αυστηρό έλεγχο νομιμότητας στις δημοτικές συμβάσεις και θέτουν όρια στη χρήση της διαδικασίας διαπραγμάτευσης χωρίς δημοσίευση
Σε μια σειρά αποφάσεων με ιδιαίτερη σημασία για τη νομιμότητα των δημοτικών συμβάσεων, η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αιγαίου, στις 23 Οκτωβρίου 2025, προχώρησε στην ακύρωση τεσσάρων αποφάσεων του Διοικητικού Συμβουλίου της Δημοτικής Επιχείρησης Ύδρευσης και Αποχέτευσης Ρόδου (ΔΕΥΑΡ).
Οι αποφάσεις αυτές αφορούσαν αναθέσεις έργων και υπηρεσιών καθαρισμού φρεατίων καθώς και υδραυλικών μελετών, που είχαν εγκριθεί με τη διαδικασία της διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση, επικαλούμενες το κατεπείγον λόγω θεομηνιών.
Η Αποκεντρωμένη Διοίκηση, μετά από λεπτομερή έλεγχο των φακέλων, έκρινε ότι οι συμβάσεις αυτές δεν πληρούσαν τις αυστηρές προϋποθέσεις του Νόμου 4412/2016 για τη χρήση εξαιρετικών διαδικασιών, θεωρώντας ότι η επίκληση του κατεπείγοντος ήταν ατεκμηρίωτη και συνδεόταν με ελλιπή προγραμματισμό εκ μέρους της αναθέτουσας αρχής.
Το νομικό πλαίσιο των ακυρώσεων
Σύμφωνα με τα άρθρα 225 και 269 του Ν. 4412/2016, οι αναθέτουσες αρχές δύνανται να προσφύγουν στη διαδικασία διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση μόνο σε περιπτώσεις κατεπείγουσας ανάγκης που οφείλεται σε απρόβλεπτα γεγονότα και δεν απορρέει από ευθύνη της ίδιας της αρχής.
Η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αιγαίου επικαλέστηκε τη νομολογία του Ελεγκτικού Συνεδρίου και του Συμβουλίου της Επικρατείας, τονίζοντας ότι η διαδικασία αυτή αποτελεί εξαίρεση από τον κανόνα της διαφάνειας και της ανταγωνιστικότητας. Στις αποφάσεις σημειώνεται ότι το κατεπείγον δεν μπορεί να χρησιμοποιείται ως πρόσχημα για να παρακαμφθούν οι ανοικτές ή κλειστές διαδικασίες διαγωνισμού, καθώς κάτι τέτοιο πλήττει τη χρηστή διοίκηση και τις αρχές της νομιμότητας.
Η πρώτη απόφαση – Το βόρειο τρίγωνο της Ρόδου
(ΑΔΑ: 9ΒΥΥΟΡ1Ι-2Θ3, αριθ. πρωτ. 27549)
Η υπόθεση αφορούσε την κατακύρωση υπηρεσίας καθαρισμού φρεατίων που είχαν πληγεί από τις πλημμύρες του Νοεμβρίου 2024 στο βόρειο τμήμα του νησιού. Η ΔΕΥΑΡ επικαλέστηκε κατεπείγουσα ανάγκη και προχώρησε σε ανάθεση ύψους 149.250 ευρώ χωρίς ΦΠΑ.
Η Γραμματέας της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, έκρινε ότι η ανάγκη καθαρισμού των φρεατίων αποτελεί πάγια και γνωστή υποχρέωση της επιχείρησης και δεν προέκυψε από απρόβλεπτες περιστάσεις. Επιπλέον, επισημάνθηκε ότι η επιχείρηση είχε στη διάθεσή της επαρκή χρόνο από τον Δεκέμβριο του 2024 για να προγραμματίσει κανονική διαγωνιστική διαδικασία, γεγονός που δεν έγινε.
Η δεύτερη απόφαση – Το δυτικό τρίγωνο της Ρόδου
(ΑΔΑ: 9ΟΟΓΟΡ1Ι-ΚΓ5, αριθ. πρωτ. 27551)
Η δεύτερη ακύρωση αφορούσε όμοια διαδικασία για τον καθαρισμό φρεατίων στις περιοχές του δυτικού τριγώνου του νησιού. Και εδώ η Αποκεντρωμένη Διοίκηση έκρινε ότι η επίκληση του κατεπείγοντος δεν συνοδεύτηκε από επαρκή αιτιολόγηση.
Το σκεπτικό ήταν παρόμοιο με την πρώτη περίπτωση: η κατάσταση δεν αποτελούσε απρόβλεπτο γεγονός, αλλά συνέχεια ενός γνωστού προβλήματος που έπρεπε να έχει αντιμετωπιστεί μέσω προγραμματισμένων έργων συντήρησης. Το γεγονός ότι η περιοχή βρισκόταν σε καθεστώς έκτακτης ανάγκης δεν καθιστούσε αυτοδικαίως νόμιμη την απευθείας ανάθεση.
Η τρίτη απόφαση – Το ανατολικό τρίγωνο της Ρόδου
(ΑΔΑ: ΕΠΑΙΟΡ1Ι-ΙΨΠ, αριθ. πρωτ. 27547)
Ανάλογη κρίση υπήρξε και για την απόφαση 627/12-09-2025 της ΔΕΥΑΡ, η οποία αφορούσε υπηρεσίες καθαρισμού φρεατίων στο ανατολικό τρίγωνο. Η Αποκεντρωμένη Διοίκηση επανέλαβε ότι η συντήρηση των δικτύων ομβρίων είναι τακτική λειτουργία και όχι αποτέλεσμα αιφνίδιου κινδύνου.
Η απόφαση αναφέρει ρητά ότι η επιχείρηση «δεν τεκμηρίωσε επαρκώς την κατεπείγουσα ανάγκη», ενώ η επίκληση της θεομηνίας του 2024 δεν αρκεί για να στοιχειοθετήσει απρόβλεπτο γεγονός, καθώς η διοίκηση είχε γνώση των επιπτώσεων και επαρκή χρόνο να δράσει θεσμικά.
Η τέταρτη απόφαση – Οι υδραυλικές μελέτες δικτύων
(ΑΔΑ: 9ΤΕΓΟΡ1Ι-4Κ4, αριθ. πρωτ. 27548)
Η τέταρτη απόφαση αφορούσε την ακύρωση της 649/12-09-2025 του Διοικητικού Συμβουλίου της ΔΕΥΑΡ, σχετικά με κατεπείγουσα ανάθεση υδραυλικών μελετών για τα δίκτυα ύδρευσης, αποχέτευσης και ομβρίων.
Και σε αυτή την περίπτωση, η Αποκεντρωμένη Διοίκηση υπογράμμισε ότι οι μελέτες αυτές δεν συνδέονται με πραγματικό κατεπείγον, αλλά αποτελούν προγραμματισμένη τεχνική υποχρέωση της επιχείρησης. Επομένως, δεν μπορούσαν να υπαχθούν στην εξαιρετική διαδικασία του άρθρου 269 του Νόμου 4412/2016.
Η κρίση και η σημασία των αποφάσεων
Οι τέσσερις ακυρώσεις αποτελούν ένα σαφές μήνυμα προς τις δημοτικές επιχειρήσεις και τους ΟΤΑ για την αυστηρή εφαρμογή της νομιμότητας στις δημόσιες συμβάσεις. Η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αιγαίου, ερμηνεύοντας το θεσμικό πλαίσιο και τη νομολογία, τόνισε ότι η ευχέρεια προσφυγής στη διαπραγμάτευση χωρίς δημοσίευση δεν είναι εργαλείο ευκολίας αλλά έσχατη λύση σε αποδεδειγμένα εξαιρετικές περιστάσεις.
Η σημασία αυτών των αποφάσεων υπερβαίνει τα τοπικά όρια της Ρόδου, καθώς διαμορφώνει σαφή διοικητική πρακτική για την ορθή εφαρμογή των κανόνων δημοσίων συμβάσεων σε όλη τη νησιωτική Ελλάδα. Η νομολογιακή τους αναφορά ενισχύει τη θεσμική διαφάνεια και επιβεβαιώνει τον ρόλο της Αποκεντρωμένης Διοίκησης ως θεματοφύλακα της νομιμότητας και της διοικητικής τάξης.
Οι ακυρωτικές αποφάσεις της 23ης Οκτωβρίου 2025 καταδεικνύουν ότι η διαδικασία των δημοσίων αναθέσεων οφείλει να διέπεται από διαφάνεια, τεκμηρίωση και προγραμματισμό, ακόμη και σε συνθήκες κρίσης.
Η επίκληση του κατεπείγοντος χωρίς πραγματικά στοιχεία δεν συνιστά επαρκή αιτιολογία και μπορεί να οδηγήσει σε ακύρωση συμβάσεων, με σοβαρές συνέπειες για τη διοίκηση και την τοπική αυτοδιοίκηση.
Η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αιγαίου, με τις συγκεκριμένες αποφάσεις της, έθεσε ένα σαφές θεσμικό όριο: ο κανονιστικός έλεγχος και η διαφάνεια υπερισχύουν κάθε επίκλησης ευκολίας.
