• Το ΣΤ’ Ποινικό Τμήμα του Αρείου Πάγου καλείται τον Σεπτέμβριο να αποφανθεί αν φωτογραφίες πολεμικών πλοίων σε δημόσιους χώρους μπορούν να θεμελιώσουν αδίκημα κατασκοπείας ή αν πρόκειται για δημοσίως προσβάσιμες πληροφορίες που δεν υπάγονται σε καθεστώς απορρήτου
Μία από τις πλέον ηχηρές υποθέσεις που συγκλόνισαν τα Δωδεκάνησα τα τελευταία χρόνια επανέρχεται στο προσκήνιο, αυτή τη φορά στον Άρειο Πάγο. Δύο άνδρες, ηλικίας 36 και 53 ετών, καταδικάστηκαν σε πολυετείς ποινές για κατασκοπεία εις βάρος της Ελλάδας, με κατηγορίες ότι κατέγραφαν και διαβίβαζαν στρατιωτικές πληροφορίες προς ξένα συμφέροντα. Ωστόσο, η υπεράσπιση επιμένει ότι οι πράξεις τους δεν συνιστούν παραβίαση κρατικών απορρήτων, αλλά περισυλλογή στοιχείων που ήταν διαθέσιμα στον δημόσιο χώρο. Το ανώτατο δικαστήριο καλείται πλέον να κρίνει όχι μόνο την ενοχή των κατηγορουμένων, αλλά και τα όρια ανάμεσα στη διαφύλαξη της εθνικής ασφάλειας και στην ελευθερία της πληροφόρησης.
Το ιστορικό της υπόθεσης
Η υπόθεση ξεκίνησε με τη σύλληψη του 36χρονου, πρώην γραμματέα του Τουρκικού Προξενείου στη Ρόδο, και του 53χρονου ναυτικού υπαλλήλου, που εργαζόταν σε επιβατηγό-οχηματαγωγό πλοίο με δρομολόγια προς το Καστελλόριζο. Σύμφωνα με το κατηγορητήριο, οι δύο άνδρες συνεργάζονταν με σκοπό τη συλλογή και διαβίβαση πληροφοριών για την παρουσία και τις κινήσεις πολεμικών πλοίων στο Ανατολικό Αιγαίο.
Η πρωτόδικη απόφαση τους έκρινε ενόχους για κατασκοπεία κατ’ εξακολούθηση. Ο 36χρονος καταδικάστηκε σε κάθειρξη πέντε ετών, με αναγνώριση ελαφρυντικού πρότερου σύννομου βίου, ενώ ο 53χρονος σε φυλάκιση τεσσάρων ετών. Σε δεύτερο βαθμό, το Εφετείο επιβεβαίωσε τις ενοχές, με μικρές διαφοροποιήσεις στις ποινές, οδηγώντας τον νεότερο κατηγορούμενο στη φυλακή χωρίς αναστολή.
Τα αποδεικτικά στοιχεία
Κομβικό ρόλο στη διαμόρφωση της κρίσης του δικαστηρίου έπαιξαν τα ευρήματα από το κινητό τηλέφωνο του 36χρονου. Εκεί εντοπίστηκαν φωτογραφίες πολεμικών πλοίων, με ευδιάκριτο τον εξοπλισμό και τους αριθμούς τους, καθώς και ανταλλαγή μηνυμάτων με τον 53χρονο συνεργό του. Οι συνομιλίες περιελάμβαναν ερωτήσεις και απαντήσεις για την παρουσία συγκεκριμένων σκαφών, ακόμη και παρατηρήσεις για κινήσεις στρατιωτικών δυνάμεων.
Ο 53χρονος, στην αρχική του απολογία, παραδέχθηκε ότι εκτελούσε φωτογραφήσεις και κατέγραφε κινήσεις πλοίων κατ’ εντολή του συγκατηγορουμένου του, επικοινωνώντας μέσω WhatsApp ώστε να αποφευχθεί η ανίχνευση. Ωστόσο, μεταγενέστερα ενώπιον της ανακρίτριας ανασκεύασε τους ισχυρισμούς του, δημιουργώντας επιπλέον νομικές αμφιβολίες για το εύρος της ενοχής του.
Το κρίσιμο νομικό ερώτημα
Στην αίτηση αναίρεσης, οι συνήγοροι υπεράσπισης επικεντρώνονται στον ορισμό του «κρατικού απορρήτου». Κατά τον Ποινικό Κώδικα, κρατικό απόρρητο είναι μια πληροφορία χαρακτηρισμένη ρητά ως μυστική από την κυβέρνηση, με περιορισμένη πρόσβαση σε συγκεκριμένα πρόσωπα. Αντίθετα, φωτογραφίες πλοίων σε δημόσιους λιμένες ή καταγραφές που είναι ορατές σε οποιονδήποτε πολίτη, δεν μπορούν να θεωρηθούν απόρρητες πληροφορίες, εάν δεν έχει προηγηθεί κυβερνητική απόφαση χαρακτηρισμού.
Η υπεράσπιση υποστηρίζει ότι το Εφετείο υπερέβη την εξουσία του, κρίνοντας αυτοτελώς ότι οι πληροφορίες ήταν απόρρητες, χωρίς να υφίσταται σχετική κυβερνητική πράξη. Πρόκειται, σύμφωνα με τους συνηγόρους, για επικίνδυνη διεύρυνση του νομικού πλαισίου, που αφήνει ασαφή τα όρια μεταξύ ελεύθερης πληροφόρησης και κατασκοπείας.
Η ασάφεια μεταξύ στρατιωτικού και κρατικού απορρήτου
Ένα ακόμη επιχείρημα της υπεράσπισης αφορά στη σύγχυση που καταγράφεται, όπως ισχυρίζεται, στη δικαστική απόφαση μεταξύ «κρατικού απορρήτου» και «μυστικής στρατιωτικής πληροφορίας». Το πρώτο αφορά στον ορισμό του Ποινικού Κώδικα, ενώ το δεύτερο περιγράφεται στον Στρατιωτικό Ποινικό Κώδικα. Η αυθαίρετη ταύτισή τους, σύμφωνα με τους δικηγόρους, δημιουργεί επικίνδυνη νομική ασάφεια, καθώς δεν είναι ταυτόσημοι όροι.
Από την «παράνομη απεικόνιση» στην κατασκοπεία
Η υπεράσπιση υπενθυμίζει ότι, με το παλαιό νομοθετικό καθεστώς, η φωτογράφιση στρατιωτικών εγκαταστάσεων αποτελούσε αυτοτελές πλημμέλημα, που δεν ταυτιζόταν με κατασκοπεία. Με την κατάργηση της διάταξης αυτής, η απλή φωτογράφιση δεν είναι αξιόποινη, εκτός εάν αφορά χαρακτηρισμένες ως απόρρητες πληροφορίες. Στην προκειμένη περίπτωση, οι εικόνες λήφθηκαν σε δημόσιους χώρους και με απλά μέσα, γεγονός που, σύμφωνα με την υπεράσπιση, αποδυναμώνει την κατηγορία.
Το διακύβευμα της δίκης στον Άρειο Πάγο
Η τελική κρίση του ΣΤ’ Ποινικού Τμήματος του Αρείου Πάγου, που θα συνεδριάσει στις 16 Σεπτεμβρίου 2025, δεν αφορά μόνο στην τύχη των δύο κατηγορουμένων. Αγγίζει τον πυρήνα του ζητήματος των ορίων μεταξύ εθνικής ασφάλειας και δικαιώματος πληροφόρησης. Η απόφαση θα αποτελέσει νομολογιακό προηγούμενο για το πώς τα ελληνικά δικαστήρια ερμηνεύουν και εφαρμόζουν την έννοια του «κρατικού απορρήτου» σε μια εποχή όπου η τεχνολογία επιτρέπει την άμεση και μαζική καταγραφή εικόνων και δεδομένων.
