Το κεφάλαιο του Βιώσιμου Γαστροτουρισμού, ως μια νέα προσέγγιση και πρόταση στο τουριστικό περιβάλλον της Ρόδου αλλά και σε επόμενη φάση της Δωδεκανήσου, με αφορμή και το νέο πρόγραμμα «Rhodes Co-Lab» της Περιφέρειας Ν. Αιγαίου σε συνεργασία με την TUI που καθιστά το νησί μας ως τον πρώτο «αειφόρο τουριστικό προορισμό του κόσμου», ανοίγει σήμερα με συνέντευξή του στη «δημοκρατική» ο κ. Δημήτρης Η. Βασιλείου, BSc, MSc, ιδρυτής “Authentic Greece – Τοπικά Προϊόντα & Σήμα Γαστροτουρισμού” και Project Manager έργου “ΤΟΠΙΚΑ & ΕΠΩΝΥΜΑ”.
Όπως αναφέρει στην πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξή του, η Ρόδος είναι ο κατάλληλος προορισμός για να δοκιμαστούν νέες προσεγγίσεις και προτάσεις στο νέο τουριστικό περιβάλλον και αυτό απαιτεί συνένωση δυνάμεων αλλά και γνώσεων κι ο Βιώσιμος Γαστροτουρισμός είναι ένα παρθένο πεδίο για νέα εγχειρήματα, ειδικά σε ώριμους προορισμούς.
• Κύριε Βασιλείου, μέσα από την επαγγελματική σας δραστηριότητα επιχειρείτε να συνδέσετε την τοπική γαστρονομία σε προορισμούς σε όλη την Ελλάδα, μεταξύ των οποίων και στα Δωδεκάνησα. Θα ήθελα ξεκινώντας τη συνέντευξη να μας πείτε γιατί έχει ενδιαφέρον αυτή η διασύνδεση για τους τουριστικούς προορισμούς;
Στα τελευταία χρόνια των εύκολων μετακινήσεων και των πολλών πληροφοριών, είχαμε ξεχάσει ότι στον τουρισμό ο επισκέπτης επιλέγει πρώτα προορισμό. Τα στοιχείο επιλογής είναι η συνολική “εικόνα”, όπως εκφράζεται συνήθως από την τοπική “κουλτούρα” – και καμία παράμετρος δεν την ενσωματώνει όσο η γαστρονομία. Αυτό δεν είναι αυτονόητο, καθώς στη διασπασμένη καθημερινότητα της κοινωνίας μας, θεωρούμε το φαγητό ως αποτέλεσμα “εργοστασιακής διαδικασίας”, περίπου όπως τα παιδιά νομίζουν ότι τα χρήματα μας τα δίνουν τα ΑΤΜ. Μέσα από την ανάγκη για “Αυθεντικότητα”, η Γαστρονομία γίνεται μέρος της πολιτιστικής διάστασης του Τουρισμού, ως μέρος της ταυτότητας ενός τόπου και η φυσική έκφρασή της γίνεται μέσα από τα τρόφιμα, χαρακτηρίζοντας καταλυτικά το DNA ενός τόπου (Παγκόσμιος Οργανισμού Τουρισμού, 2009). Η σχέση τοπικής Γαστρονομίας-Πολιτισμού περιγράφεται άψογα στο κείμενο αναγνώρισης της Μεσογειακής Διατροφής ως Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά της Ανθρωπότητας: η διατροφή σχετίζεται με το κλίμα και την περιοχή, αναδεικνύεται η χρήση της ως εργαλείο φιλοξενίας, μετάδοσης γνώσεων γενεών και διαπολιτισμικού διαλόγου και αναλύεται ο ρόλος των γυναικών και της οικογένειας στις κοινωνικές λειτουργίες που φέρνουν τους ανθρώπους μαζί και ενισχύουν τους κοινωνικούς δεσμούς και τη διατήρηση της πολιτιστικής ταυτότητας! Σε έρευνα του ΠΟΤ, το 90% των ταξιδιωτών θεωρούν ότι το φαγητό παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην ταυτότητα των προορισμών και αποτελεί τον δεύτερο λόγο επιλογής. Στις ηλικίες 25-40 αποτελεί τον πρώτο λόγο επιλογής (!), καθώς προσφέρει και ευκαιρίες για εξαιρετικές φωτογραφίες στο Instagram, ως κύρια έκφραση εμπειριών!
• Αρα ποιες δυνατότητες θα λέγατε ότι δίνει αυτό για την Ελλάδα και τους προορισμούς της όπως η Ρόδος και γενικότερα τα Δωδεκάνησα;
Ειδικά για την Ελλάδα η πρόκληση συνδυασμού τροφίμων και τουρισμού είναι τεράστια. Αρχικά ξέρουμε ότι οι χώρες προέλευσης των επισκεπτών μας, είναι οι χώρες που εξάγονται περισσότερο τα ελληνικά προϊόντα διατροφής. Επίσης υπάρχει διασύνδεση της διατροφής με την υγεία: μετά την πανδημία αναδύεται ένα νέο well-being, στο οποίο η διατροφή παίζει σημαντικό ρόλο και υπάρχει μια τεράστια ευκαιρία για την Ελλάδα, ειδικά μέσω της Μεσογειακής Διατροφής, που κερδίζει συνεχώς την 1η θέση σε κάθε διεθνή αξιολόγηση. Το ζήτημα είναι πλέον αυτή τη διασύνδεση να την επιδεικνύουμε στους επισκέπτες ενώ βρίσκονται στην Ελλάδα, αλλά και ως λόγο για να έρθουν στην Ελλάδα. Στόχος είναι οι τουρίστες να γνωρίζουν εδώ τα επώνυμα προϊόντα μας και να τα αγοράζουν πίσω στον τόπο τους. Επίσης, αγοράζοντάς τα στον τόπο τους το χειμώνα, με κατάλληλες ενέργειες, να παρακινούνται να ταξιδέψουν στην Ελλάδα για “ποιοτικές” διακοπές. Αυτό κάνουμε με το έργο «ΤΟΠΙΚΑ & ΕΠΩΝΥΜΑ», με ξενοδόχους, παραγωγούς και τουριστικά γραφεία.
• Το οποίο έργο» ΤΟΠΙΚΑ & ΕΠΩΝΥΜΑ» παρουσιάστηκε πρόσφατα και στη Ρόδο με τη συνεργασία και θεσμικών φορέων. Πείτε μας για αυτή την προσπάθεια, τι καινούργιο φέρνει;
Ως Δίκτυο παραγωγών “Authentic Greece” παρατηρήσαμε πόσο δύσκολο είναι τα επώνυμα ελληνικά προϊόντα να μπουν με αναγνώριση παραγωγού στα ξενοδοχεία, ως πρεσβευτές της ελληνικής γαστρονομίας. Αυτό αναδείχθηκε και σε σχετική έρευνα του Υπουργείου Οικονομικών. Το βασικό πρόβλημα είναι η μικρή γκάμα των προϊόντων κάθε παραγωγού. Προσπαθώντας να δώσουμε κίνητρα στους ξενοδόχους, συνθέσαμε ένα ολοκληρωμένο έργο, με κεντρικό συνεργάτη την ΠΟΞ (Πανελλήνια Ομοσπονδία Ξενοδόχων) και άλλους φορείς του Τουρισμού και των Τροφίμων, όπως το Δίκτυο “We Do Local” στην Κρήτη, την ΠΟΔΙΞ (Ομοσπονδία Διευθυντών Ξενοδοχείων) κλπ. Η βασική ιδέα ήταν τα επώνυμα ελληνικά προϊόντα με ένα τοπικό χαρακτήρα, να πάρουν θέση σε μπουφέδες και τραπέζια, με κατάλληλη σήμανση παραγωγού, δίνοντας την αίσθηση ενός γαστρονομικού μουσείου.
Παράλληλα, υλοποιήσαμε προωθητικές δράσεις των προϊόντων σε καταστήματα τροφίμων και εστιατόρια του εξωτερικού, προβάλλοντας ξενοδοχεία! Πλέον με την συμμετοχή της ΠΟΞ και των Ενώσεων Ξενοδόχων που συμμετέχουν, έχουμε τη δυνατότητα να προβάλλουμε όχι μόνο ξενοδοχεία αλλά και ολόκληρους προορισμούς, χτίζοντας διαρκή επικοινωνία με μεγάλες Βάσεις Δεδομένων καταναλωτών-τουριστών.
• Αναφέρατε ότι το έργο “ξεκίνησε” με έμφαση στα προϊόντα. Τι το διαφοροποίησε στη συνέχεια;
Από τη στιγμή που ήρθε στο έργο μας και η Λέσχη Αρχιμαγείρων Ελλάδος (ΛΑΕ) το πρόγραμμα εμπλουτίστηκε. Μαθαίναμε από τους chefs ότι με τη σήμανση προϊόντων στα ξενοδοχεία, οι πελάτες άρχισαν να ενδιαφέρονται για την ιστορία των παραγωγών που έβλεπαν με το όνομά τους. Κάποιοι παραγωγοί που αναδεικνύαμε ήταν στον ίδιο τόπο με το ξενοδοχείο και έτσι οργανώναμε δράσεις είτε μέσα στα ξενοδοχεία (πχ μαθήματα μαγειρικής) είτε εκδρομές στα εργαστήριά τους. Αυτό εξελίχθηκε και σύντομα θα ανακοινώσουμε ένα Σήμα Πιστοποιημένου Γαστροτουρισμού που καλύπτει τέτοιες δράσεις για chefs, ξενοδοχεία, εργαστήρια παραγωγών και ταξιδιωτικά γραφεία. Αυτά ίσως είναι σχετικά διαδεδομένα στο χώρο του κρασιού, αλλά στο χώρο της Διατροφής είμαστε ακόμη πολύ πίσω σε παγκόσμιο επίπεδο. Ισως είμαστε οι μόνοι που το κάνουμε καθετοποιημένα, τουλάχιστον στην Ευρώπη!
• Εχετε επανειλημμένως αναφερθεί στη σύνδεση του Γαστροτουρισμού με την Αειφορία. Πώς μπορεί να επιτευχθεί αυτό, μέσα από ποιες διαδικασίες;
Αν και τα επιμέρους θέματα της Αειφορίας τελευταία με την ενεργειακή κρίση έχουν κάπως “μπερδευτεί”, έχουμε μπει σε ένα δρόμο που δεν γυρίζει πίσω. Στην Ελλάδα ίσως δεν έχουμε εικόνα ότι οι ξένοι που έρχονται για διακοπές, από χώρες αναπτυγμένες οικονομικά και τεχνολογικά, έχουν “προλάβει” ακριβώς να βιώσουν σοβαρές κρίσεις, υγείας, διατροφής, περιβάλλοντος – πολύ μεγαλύτερες από εμάς. Για την Βιοποικιλότητα και την Κλιματική Αλλαγή και τα σχέση τους με την εντατική Γεωργία τα έχουμε πει σε προηγούμενη συζήτηση. Ο ανεπτυγμένος κόσμος που εκπροσωπούν οι τουρίστες μας, είναι ενημερωμένος και ανησυχεί στην σωστή κατεύθυνση, για τις τοπικές οικονομίες που θέλει να στηρίζει και για να συμμετέχει στην αποκατάσταση των προορισμών που έχουν “ταλαιπωρηθεί” – μιλάμε πλέον για “Αναγεννητικό τουρισμό” και την ανάγκη για κάθετες τοπικές “συνεργασίες αειφορίας”. Αυτό προχωρά παράλληλα με την ανάγκη για εμπειρίες. Αν και με νέους τρόπους, οι επισκέπτες θέλουν να “εμπλακούν”. Δεν θέλουν απλώς τη φύση – θέλουν να καλλιεργήσουν το φαγητό που θα φάνε και θα “λερώνουν” τα χέρια τους μαγειρεύοντας… Ετσι η Γαστρονομία είναι ο πιο αποδοτικός τρόπος για να στηριχθεί η Αειφορία από μεγάλο αριθμό επισκεπτών. Oι περιηγήσεις σε αγροκτήματα, οι γευσιγνωσίες και οι τάξεις μαγειρικής για βαθιά γνώση της τοπικής κουζίνας, οι επισκέψεις σε λαϊκές αγορές, η στήριξη μικροπαραγωγών και οι chef-κηπουροί στα μποστάνια των ξενοδοχείων είναι λίγες μόνο από τις ευκαιρίες που ανοίγονται.
• Υπάρχει όμως επαρκές υπόβαθρο για να γίνει αυτό, για παράδειγμα σε ώριμους προορισμούς όπως τα Δωδεκάνησα;
Στη Ρόδο υπάρχει μια εξαιρετική παρακαταθήκη: αρχικά υπάρχουν οι επισκέπτες! Βέβαια το τουριστικό μοντέλο σε Ρόδο και Κω ίσως χρειάζεται κάποιες προσαρμογές στην νέα εποχή, αλλά μιλάμε για ένα από τους 5-6 δημοφιλέστερους προορισμούς της Μεσογείου, με πολύ αναπτυγμένες υποδομές, ειδικά σε σχέση με τα ξενοδοχεία. Και σε σχέση με τις “soft υποδομές” η κατάσταση είναι καλή. Αρχικά έχουμε εξέλιξη του έργου Aegean Cuisine, που ξεκίνησε από το Επιμελητήριο και έχει αγκαλιαστεί από την Λέσχη Αρχιμαγείρων και την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου – και ήταν η μαγιά για την ανακήρυξη του Νοτίου Αιγαίου σε Ευρωπαϊκή Γαστρονομική Περιφέρεια το 2019. Τέτοια έργα έχουν υψηλό συμβολικό χαρακτήρα, καθώς δίνουν το στίγμα και συντονίζουν τις επιχειρήσεις σε κοινό πνεύμα. Το μεγάλο στοίχημα που δίνει χώρο για πράγματα που ενδιαφέρουν κι εμάς, είναι ο συντονισμός τέτοιων δράσεων με το νέο πρόγραμμα Rhodes Co-Lab της Περιφέρειας Ν. Αιγαίου με την TUI. Πέρα από τις υποδομές για ενέργεια και απορρίμματα, η πρόκληση είναι η υλοποίηση προγραμμάτων “κυκλικής οικονομίας” στον Γαστροτουρισμό, δηλαδή κοινές δράσεις ξενοδόχων, παραγωγών και ταξιδιωτικών γραφείων, μέσα από δικτυώσεις επιχειρήσεων και μάλιστα με ελάχιστη ή καθόλου χρηματοδότηση!!
Οι προτάσεις και οι δράσεις πρέπει να έρθουν από τη “βάση”, που ξέρει και τη δουλειά. Εξ άλλου το τι πρέπει να γίνει το μαθαίνουμε από τους πελάτες που ψάχνουν υπηρεσίες και τους ξένους tour-operators που απαιτούν άμεσα λύσεις Γαστρονομίας και Αειφορίας εκ μέρους των πελατών τους. Έτσι προέκυψε και η συνεργασία μας με τον ΠΡΟΤΟΥΡ που είδατε πρόσφατα. Αφ’ ενός οι ξενοδόχοι και τα ταξιδιωτικά γραφεία που συμμετέχουν στον ΠΡΟΤΟΥΡ, επιβεβαιώνουν τα μηνύματα της αγοράς που σας ανέφερα παραπάνω. Αφ’ ετέρου, με αυτά τα ερεθίσματα, ο ΠΡΟΤΟΥΡ έχει ξεκινήσει μια προσπάθεια off the beaten track, δηλαδή τουρισμό πέρα από το συνωστισμό. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και η πρόσφατη συνεργασία με το “Low Season Traveler” , οργανισμό που ειδικεύεται στην προώθηση τουριστικών προορισμών κατά τη χαμηλή σεζόν – και στην πράξη είναι αδύνατον τέτοιες προσπάθειες να μην έχουν ως επίκεντρο τη Γαστρονομία.
• Πού επικεντρώνετε τη δική σας προσπάθεια στη Ρόδο και σε ποιες προοπτικές προσδοκάτε;
Διαβάσαμε τελευταία είναι ότι η Ρόδος ανακηρύχθηκε ο πιο “Αειφόρος τουριστικός προορισμός” του κόσμου! Πριν διαβάσω την έρευνα ήμουν επιφυλακτικός. Ωστόσο στην ανάλυση δικαιολογείται απολύτως, καθώς η Ρόδος έχει ένα εξαιρετικό αριθμό σημείων “φυσικής ομορφιάς”, 73 στο σύνολο – 2η στη Μεσόγειο! Αυτό δείχνει τις δυνατότητες για εξαιρετικές δράσεις σε ακόρεστες περιοχές, συνδέοντας πρακτικά το βόρειο μέρος της “Φιλοξενίας” με το νότιο της “Παραγωγής”. Ηδη είμαστε σε επαφή με ταξιδιωτικά γραφεία για την πιστοποίηση υπηρεσιών του Γαστροτουρισμού, αλλά και ξενοδοχεία για την διάθεση προϊόντων, με τρόπο που να αναδεικνύεται η προέλευσή τους.
Το θέμα των προϊόντων στα ξενοδοχεία φαίνεται ως πιο άμεσα υλοποιήσιμο, τόσο γιατί ο τόπος έχει επιχειρηματίες με μεγάλες ανησυχίες για νέα πράγματα, αλλά και γιατί η άμεση προβολή προς το ευρύ κοινό ενδιαφέρει πλέον όλο και περισσότερους. Εκεί που απαιτείται περισσότερη δουλειά, λόγω των πολλών εμπλεκομένων, είναι οι γαστροτουριστικές υπηρεσίες, τόσο μέσα στα ξενοδοχεία, με τη συνεργασία chef και διευθυντών, όσο και σε επίπεδο εκδρομών με επίκεντρο τη Διατροφή, από μια γευσιγνωσία έως πλήρες πακέτο well-being. Ευτυχώς έχει ανοίξει το πεδίο των συζητήσεων με σημαντικούς φορείς του νησιού και εκτός από τις δράσεις προώθησης με τον ΠΡΟΤΟΥΡ, εξετάζουμε ήδη στενότερη συνεργασία με τον Σύλλογο Διευθυντών Ξενοδοχείων Ρόδου στο πλαίσιο της στρατηγικής σχέσης με την αντίστοιχη Ομοσπονδία, ενώ φαίνεται πως υπάρχει διάθεση για κοινές δράσεις με όλο τον κύκλο της εστίασης – από chef και εστιάτορες έως παραγωγούς. Στόχος είναι να ολοκληρώσουμε το σχεδιασμό προς το τέλος της σεζόν, ώστε συνεργατικά να υλοποιήσουμε το φθινόπωρο ένα καινοτόμο πρόγραμμα στο εξωτερικό. Ο τόπος είναι κατάλληλος για να δοκιμαστούν νέες προσεγγίσεις και προτάσεις στο νέο τουριστικό περιβάλλον και αυτό απαιτεί συνένωση δυνάμεων αλλά και γνώσεων. Και ο Βιώσιμος Γαστροτουρισμός είναι ένα παρθένο πεδίο για νέα εγχειρήματα, ειδικά σε ώριμους προορισμούς.
