• Το βασικό συμπέρασμα είναι ότι σχεδόν 354 τετραγωνικά χιλιόμετρα γης επηρεάστηκαν από τη φωτιά, 219,3 τ.χλμ. καταγράφηκαν ως περιοχές έντονης καύσης, 134,7 τ.χλμ. ως ήπια καμένες και 81,4 τ.χλμ. αποτυπώθηκαν ως περιοχές που παρουσιάζουν κάποιο βαθμό φυσικής αναγέννησης
Η πυρκαγιά του 2023 στη Ρόδο ήταν μία από τις μεγαλύτερες που έχει γνωρίσει το νησί στα τελευταία χρόνια. Αρχές Αυγούστου πριν από δύο χρόνια, η Ρόδος μετρούσε τις πληγές που άφησε πίσω της η καταστροφική φωτιά.
Δύο χρόνια μετά, μια διεθνής επιστημονική ομάδα δημοσιεύει μία μελέτη-οδηγό, με στόχο να προσφέρει ένα αξιόπιστο εργαλείο για την αποκατάσταση του τοπίου.
Η έρευνα επικεντρώνεται στη λεπτομερή χαρτογράφηση της ζημιάς, όπως αυτή αποτυπώθηκε από δορυφορικές εικόνες και γεωχωρικά δεδομένα. Ο δείκτης Normalized Burn Ratio (NBR) είναι ένα μαθηματικό εργαλείο που βοηθά στον εντοπισμό περιοχών που έχουν καεί, συγκρίνοντας δύο συγκεκριμένα είδη φασματικών δεδομένων, την κοντινή υπέρυθρη (NIR) και τη βραχέα υπέρυθρη ακτινοβολία (SWIR). Η διαφορά στις αντανακλάσεις αυτών των συχνοτήτων μεταξύ υγιούς βλάστησης και καμένης γης επιτρέπει στους επιστήμονες να υπολογίσουν πόσο σοβαρή ήταν η καταστροφή σε κάθε σημείο του χάρτη.
Πρόκειται, σύμφωνα με τα διαθέσιμα επιστημονικά δεδομένα, για την πρώτη δημοσιευμένη, επιστημονικά τεκμηριωμένη προσπάθεια αποτύπωσης της φωτιάς στη Ρόδο με αυτόν τον τρόπο, προσφέροντας έναν πλήρη ψηφιακό χάρτη των καμένων και υπό ανάκαμψη περιοχών, βασισμένο σε μετρήσιμα δεδομένα.
Η μελέτη παρουσιάστηκε τον Ιούνιο του 2025 στο διεθνές συνέδριο EEPES (Electronics, Engineering Physics and Earth Science), που πραγματοποιήθηκε στην Αλεξανδρούπολη, και περιλαμβάνεται στον τόμο 638 του επιστημονικού περιοδικού “E3S Web of Conferences”. Φέρει την υπογραφή της Lyubena Nacheva, ερευνήτριας του University of Telecommunications and Post.
Για την ανάλυση χρησιμοποιήθηκαν δορυφορικά δεδομένα από την αποστολή Landsat 8, με χρονικά σημεία αναφοράς τη 15η Μαΐου και την 26η Ιουλίου 2023. Η εικόνα του Μαΐου χρησιμοποιήθηκε ως η τελευταία καθαρή εικόνα χωρίς σύννεφα ή καπνό πριν την εκδήλωση της φωτιάς, ώστε να υπάρχει σαφής βάση σύγκρισης για την αποτύπωση των αλλαγών που ακολούθησαν. Μέσω του ανοιχτού λογισμικού QGIS, έγινε ανάλυση των δεδομένων με τον δείκτη Normalized Burn Ratio (NBR), ένα εργαλείο που αξιοποιείται διεθνώς για την αποτίμηση πυρκαγιών.
Μέσω του ανοιχτού λογισμικού QGIS, έγινε ανάλυση των δεδομένων με τον δείκτη Normalized Burn Ratio (NBR), ένα εργαλείο που αξιοποιείται διεθνώς για την αποτίμηση πυρκαγιών.
Το βασικό συμπέρασμα είναι ότι σχεδόν 354 τετραγωνικά χιλιόμετρα γης επηρεάστηκαν από τη φωτιά. Από αυτά, 219,3 τ.χλμ. καταγράφηκαν ως περιοχές έντονης καύσης, ενώ 134,7 τ.χλμ. χαρακτηρίστηκαν ως ήπια καμένες. Παράλληλα, 81,4 τ.χλμ. αποτυπώθηκαν ως περιοχές που παρουσιάζουν κάποιο βαθμό φυσικής αναγέννησης – είτε υψηλό είτε χαμηλό.
Η προσέγγιση που ακολουθήθηκε βασίστηκε στην καταγραφή της διαφοράς των δεικτών NBR πριν και μετά τη φωτιά (γνωστή ως dNBR), και την ταξινόμηση των αποτελεσμάτων σε πέντε ζώνες:
-Έντονη καύση (High Severity)
-Ήπια καύση (Low Severity)
-Μη καμένες περιοχές (Unburned)
-Περιοχές με υψηλή φυσική αναγέννηση
-Περιοχές με χαμηλή φυσική αναγέννηση
Η αξία της έρευνας βρίσκεται στο ότι αποτυπώνει με ακρίβεια όχι μόνο την καταστροφή, αλλά και τη δυναμική της αποκατάστασης του οικοσυστήματος. Με τη βοήθεια της τεχνολογίας, καταγράφονται περιοχές που έχουν ήδη ξεκινήσει να επανέρχονται, προσφέροντας έτσι μια σαφή εικόνα για τον ρυθμό και την κατεύθυνση της φυσικής ανάκαμψης.
Η ερευνητική ομάδα επέλεξε να δουλέψει με εικόνες από την αποστολή Landsat, καθώς αυτές προσφέρουν χωρική ανάλυση 30 μέτρων, επαρκή για περιφερειακού επιπέδου ανάλυση. Η επεξεργασία έγινε μέσα από το plugin Semi-Automatic Classification του QGIS, το οποίο προσφέρει εργαλεία για υπολογισμό δεικτών, ταξινόμηση εδαφών και εξαγωγή στατιστικών.
Στην έρευνα περιλαμβάνονται διαγράμματα, χάρτες και στατιστικά που αναλύουν κάθε φάση της διαδικασίας: από την επιλογή των φασματικών ζωνών (NIR και SWIR) μέχρι την τελική ανακατανομή των περιοχών σε πέντε κατηγορίες σοβαρότητας. Κάθε pixel στην εικόνα επαναταξινομήθηκε βάσει συγκεκριμένων ορίων τιμών και αποδόθηκε σε αντίστοιχη κλάση, προσφέροντας έναν συνολικό χάρτη του νησιού, χωρισμένο με ακρίβεια σε ζώνες βάσει του βαθμού καταστροφής.
Η εικόνα της ESA από τον Ιούλιο του 2023, με φυσικά χρώματα, χρησιμοποιήθηκε επικουρικά για την επιβεβαίωση της οπτικής εντύπωσης της φωτιάς.
Η εικόνα προσέφερε μια πρώτη επιβεβαίωση των δεδομένων και χρησιμοποιήθηκε ως βάση για σύγκριση με τις δορυφορικές απεικονίσεις υψηλής ανάλυσης.
Ένα κρίσιμο σημείο της μελέτης είναι η αναφορά στη μελλοντική αξιοποίηση της μεθόδου. Η Lyubena Nacheva υποστηρίζει ότι τέτοιου είδους εργαλεία μπορούν να ενσωματωθούν σε πλατφόρμες παρακολούθησης φυσικών καταστροφών και να λειτουργούν υποστηρικτικά για τις τοπικές αρχές. Η χρήση machine learning για την αυτοματοποιημένη ταξινόμηση των καμένων περιοχών και η ενσωμάτωση σε cloud υποδομές, όπως το Google Earth Engine, βρίσκονται ήδη σε φάση ανάπτυξης.
Αυτό που προκύπτει καθαρά από την έρευνα είναι ότι η τεχνολογία δίνει πλέον στις τοπικές αρχές τη δυνατότητα να διαχειρίζονται τις φυσικές καταστροφές με πραγματικά δεδομένα. Για τη Ρόδο, το εργαλείο αυτό μπορεί να λειτουργήσει ως αφετηρία για ένα σοβαρό πλάνο αποκατάστασης. Ο εντοπισμός των περιοχών που έχουν υποστεί μεγαλύτερη ζημιά, η κατανόηση του ρυθμού φυσικής αναγέννησης και η αναγνώριση των σημείων που παραμένουν ευάλωτα μπορούν να ενταχθούν στον στρατηγικό σχεδιασμό των τοπικών αρχών.
Η μελέτη δεν είναι μόνο τεχνικό εγχειρίδιο. Είναι ένα κάλεσμα προς τους αρμόδιους να αξιοποιήσουν τα εργαλεία που προσφέρει η επιστήμη. Να δουν τον χάρτη των καταστροφών όχι ως στατιστική καταγραφή, αλλά ως οδηγό για τα επόμενα βήματα.
Πηγή: Lyubena Nacheva, “Burn severity assessment of Rhodes island wildfire with remote sensing data”, E3S Web of Conferences, Volume 638, 2025. DOI: https://doi.org/10.1051/e3sconf/202563801011
