Αυστηρότερες διατάξεις για την παράνομη μετανάστευση και μια σειρά μέτρων με αποτρεπτικό χαρακτήρα περιλαμβάνει η πρόταση κανονισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που στα βασικότερα σημεία της ικανοποιεί την Αθήνα. Προβλέπεται ότι σε όλη την Ε.Ε. θα υπάρχουν κοινοί κανόνες για την παράνομη μετανάστευση. Επιμηκύνεται η δυνατότητα κράτησης παράνομου μετανάστη από 18 μήνες σε 24. Επιτρέπεται η επιστροφή μεταναστών σε τρίτες χώρες με τις οποίες υπάρχουν σχετικές συμφωνίες. Ο υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου Μάκης Βορίδης τόνισε στην «Κ» ότι η ελληνική θέση είναι σε γενικές γραμμές θετική σε σχέση με τις δρομολογούμενες αλλαγές και όλα τα μέτρα που έχουν στόχο τον περιορισμό της παράνομης μετανάστευσης.
Να περιορίσει την παρουσία παράνομων μεταναστών σε ευρωπαϊκό έδαφος, αυστηροποιώντας τις διατάξεις που αφορούν την αντιμετώπιση του φαινομένου, επιχειρεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με την πρόταση κανονισμού για τις επιστροφές που έχει καταθέσει.
Η πρόταση κανονισμού αφορά τη θέσπιση κοινού ευρωπαϊκού συστήματος για την επιστροφή υπηκόων τρίτων χωρών που διαμένουν παράνομα στην Ευρωπαϊκή Ενωση, προβλέπει ωστόσο και σειρά μέτρων που έχουν αποτρεπτικό στόχο.
Μάρι Ραντάνεν στην «Κ»: Να μεταφέρουμε τη διαδικασία αιτήσεων ασύλου σε χώρες εκτός Ε.Ε.
Οι εισηγητές του κανονισμού με βάση το αίτημα των πολιτών για ασφάλεια, μέσω της πρότασης επιχειρούν να κλείσουν όλες τις δικλίδες που επιτρέπουν στους μετανάστες να παραμένουν στην Ευρώπη χωρίς νόμιμα έγγραφα. Χαρακτηριστικό του πνεύματος που διαπνέει τον νέο κανονισμό είναι η επισήμανση στην εισαγωγή του κειμένου για τον στόχο της νομοθεσίας. «Στόχος της πρότασης είναι να εξασφαλιστεί ότι όταν κάποιος λαμβάνει εντολή να εγκαταλείψει την Ευρωπαϊκή Ενωση θα το κάνει είτε διά της βίας είτε οικειοθελώς, εάν το επιτρέπουν οι συνθήκες και με παράλληλο σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων».
Προβλέπεται επίσης ότι σε όλη την Ευρωπαϊκή Ενωση θα ισχύουν κοινοί διαδικαστικοί κανόνες, οπότε η απόφαση επιστροφής που εκδίδεται σε ένα κράτος-μέλος ονομάζεται «ευρωπαϊκή εντολή επιστροφής» και έχει ισχύ για όλα τα κράτη-μέλη.
«Η πρόταση, καλύπτοντας τα κενά της διαδικασίας, θα αποτρέπει καταστάσεις στις οποίες απόφαση επιστροφής που έχει εκδοθεί σε ένα κράτος-μέλος μπορεί να παρακαμφθεί ή να παραταθεί σημαντικά εάν ο υπήκοος της τρίτης χώρας μετακινηθεί σε άλλο κράτος-μέλος», όπως σημειώνεται στο κείμενο.
Επιμηκύνεται επιπλέον η δυνατότητα κράτησης παράνομου μετανάστη από 18 μήνες, που είναι σήμερα, σε 24 και μάλιστα το όριο αυτό μηδενίζεται εφόσον μεταφερθεί σε άλλο κράτος-μέλος. Επιτρέπει την επιστροφή μεταναστών σε τρίτες χώρες με τις οποίες υπάρχουν σχετικές συμφωνίες έως ότου βρεθεί τρόπος για περαιτέρω απομάκρυνση και επιστροφή στις χώρες καταγωγής.
Η θέση της Ελλάδας είναι θετική απέναντι στις δρομολογούμενες αλλαγές και σε όλα τα μέτρα που έχουν στόχο τη μεγαλύτερη ασφάλεια και τον περιορισμό της παράνομης μετανάστευσης, τόνισε στην «Κ» ο Μάκης Βορίδης.
Οι υποχρεώσεις και τα δικαιώματα, για παράδειγμα επιδόματα που ισχύουν για τους υπηκόους των τρίτων χωρών, θα είναι συνεκτικά σε όλα τα κράτη-μέλη. Επίσης, η πρόταση κανονισμού προβλέπει την επέκταση του χρόνου απαγόρευσης εισόδου στην Ευρωπαϊκή Ενωση για όποιον εντοπιστεί να παραμένει παράνομα, από πέντε χρόνια που είναι σήμερα σε δέκα.
Ο υπουργός ΜετανάστευΕλληνική θέσησης και Ασύλου Μάκης Βορίδης, ο οποίος αναμένεται να παρουσιάσει την πρόταση στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής την επόμενη Πέμπτη, τόνισε στην «Κ» ότι η ελληνική θέση είναι σε γενικές γραμμές θετική σε σχέση με τις δρομολογούμενες αλλαγές και όλα τα μέτρα που έχουν στόχο τη μεγαλύτερη ασφάλεια και τον περιορισμό της παράνομης μετανάστευσης.
«Συμφωνούμε με ένα πλαίσιο αυστηρό που θα κλείνει τις τρύπες του συστήματος, που επιτρέπουν σε υπηκόους τρίτων χωρών να παραμένουν παράνομα στην Ευρώπη και θα λειτουργεί αποτρεπτικά. Είμαστε επιφυλακτικοί όσον αφορά τη δημιουργία εκτός Ευρωπαϊκής Ενωσης των λεγόμενων return hubs. Είναι πολύ πιθανό να μπορεί να επιλυθεί το θέμα του περιορισμού των προς επιστροφή ατόμων με άλλο τρόπο», υπογραμμίζει.
Πιο αυστηρό πλαίσιο για παράνομους μετανάστες: Εγκλεισμοί και ενεργητική αποτροπή
Ο υπουργός Μετανάστευσης εξηγεί ότι προτεραιότητα για την Ελλάδα είναι η δημιουργία ενός ευρωπαϊκού κοινού συστήματος επιστροφών το οποίο θα λειτουργήσει.
Σε νομοθεσία του 2008
Να σημειωθεί ότι η πολιτική για τις επιστροφές η οποία υπάρχει στην Ευρωπαϊκή Ενωση βασίζεται σε νομοθεσία του 2008, ωστόσο υπολογίζεται ότι μόνο το 20% των προς επιστροφή ατόμων τελικά εγκαταλείπει την Ευρωπαϊκή Ενωση. «Η ισχύουσα οδηγία για τις επιστροφές αφήνει σημαντικά περιθώρια στην εθνική νομοθεσία κάθε κράτους-μέλους να εφαρμόσει τους ενωσιακούς κανόνες και στα εθνικά δικαστήρια να τους ερμηνεύσουν», επισημαίνεται στο προοίμιο της πρότασης.
Η πρόταση κανονισμού για τις επιστροφές αποτελεί μέρος της συνολικής προσέγγισης της Ευρωπαϊκής Ενωσης για τη διαχείριση της μετανάστευσης όπως αυτή καθορίστηκε από το νέο σύμφωνο για τη μετανάστευση και το άσυλο που ψηφίστηκε ένα χρόνο πριν.
Σαφές μήνυμα προς την Ελλάδα να σταματήσει τις πρακτικές επαναπροωθήσεων στα σύνορά της και να ενισχύσει, παράλληλα, τους μηχανισμούς λογοδοσίας, σε περιπτώσεις παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά μεταναστών και αιτούντων άσυλο, απηύθυνε ο αρμόδιος επίτροπος του Συμβουλίου της Ευρώπης Μάικλ Ο’ Φλάχερτι. Σε υπόμνημα μάλιστα που δημοσιεύθηκε χθες, γίνεται ειδική αναφορά στο ναυάγιο του πλοίου «Adriana», τον Ιούνιο του 2023, όπου έχασαν τη ζωή τους 750 άνθρωποι, με τον κ. Ο’ Φλάχερτι να καλεί τις ελληνικές αρχές να αποδώσουν ευθύνες για οποιαδήποτε πράξη ή παράλειψη συνέβαλε στην τραγωδία.
Στο δεκασέλιδο υπόμνημα, το οποίο συντάχθηκε μετά την πρόσφατη επίσκεψή του στη χώρα μας (3-7 Φεβρουαρίου) και παρά το ότι αναγνωρίζονται οι δύσκολες συνθήκες που αντιμετωπίζουν οι ελληνικές αρχές, ο επίτροπος ανθρωπίνων δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης εκφράζει έντονη ανησυχία για τις συνεχείς αναφορές περί συνοπτικών επιστροφών, χωρίς δηλαδή τις κατάλληλες διαδικασίες ταυτοποίησης. «Οι πρακτικές αυτές ενέχουν τον κίνδυνο να επιστρέφονται άτομα σε καταστάσεις όπου μπορεί να αντιμετωπίσουν παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων», προειδοποιεί ο κ. Ο’ Φλάχερτι, σημειώνοντας παράλληλα ότι τέτοιες ενέργειες ενδέχεται να παραβιάζουν το Aρθρο 3 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) και άλλα δεσμευτικά διεθνή και ευρωπαϊκά νομικά πρότυπα.
Μέσω του υπομνήματός του ο επίτροπος ζητάει συγκεκριμένα από την ελληνική κυβέρνηση: α) να υιοθετήσει προσέγγιση «μηδενικής ανοχής» στις συνοπτικές επιστροφές και σε κάθε μορφή παραβίασης ανθρωπίνων δικαιωμάτων στα σύνορα, β) να διασφαλίσει ότι όλες οι καταγγελίες για επαναπροωθήσεις και σχετικές παραβιάσεις διερευνώνται άμεσα, αμερόληπτα και διεξοδικά, γ) να εγγυηθεί ότι όλα τα άτομα που υπόκεινται σε ελέγχους στα σύνορα έχουν πρόσβαση σε εξατομικευμένες διαδικασίες, ώστε να εκφράζουν τις ανάγκες προστασίας τους καθώς και σε αποτελεσματικά ένδικα μέσα, και δ) να επανεξετάσει και να ενισχύσει τους υπάρχοντες μηχανισμούς λογοδοσίας, ώστε να είναι αποτελεσματικοί και ανεξάρτητοι στη διερεύνηση παραβιάσεων κατά προσφύγων, αιτούντων άσυλο και μεταναστών.
Τι απαντάει η Αθήνα στο υπόμνημα του επιτρόπου του Συμβουλίου της Ευρώπης Μάικλ Ο’ Φλάχερτι.
Βάσει σχετικών πρόσφατων αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, ο επίτροπος επισημαίνει, παράλληλα, τα προβλήματα που εντοπίζονται σχετικά με την αποτελεσματική διερεύνηση των παραβιάσεων στα σύνορα και καλεί τις ελληνικές αρχές να προχωρήσουν σε συνολική επανεξέταση των μηχανισμών λογοδοσίας, να διασφαλίσουν ότι τα εθνικά όργανα ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν την ικανότητα να παρακολουθούν και να αναφέρουν σε σχετικές εκθέσεις τη μεταχείριση των αιτούντων άσυλο στα σύνορα και ότι οι συστάσεις τους εφαρμόζονται άμεσα, καθώς και να εξασφαλίσουν ότι οι νέοι μηχανισμοί στο πλαίσιο του Συμφώνου της Ε.Ε. για το Aσυλο και τη Μετανάστευση θα είναι αποτελεσματικοί ιδιαίτερα ως προς την ανεξαρτησία τους.
Ειδική μνεία γίνεται για το τραγικό ναυάγιο του «Adriana», που βυθίστηκε σε διεθνή ύδατα κοντά στην Πύλο, στις 17 Ιουνίου του 2023. Ο επίτροπος στις σχετικές συστάσεις του καλεί τις ελληνικές αρχές να διασφαλίσουν ότι τυχόν ευθύνες για οποιαδήποτε πράξη ή παράλειψη –που μπορεί να συνέβαλε στο ναυάγιο της Πύλου– καθορίζονται σύμφωνα με τα πρότυπα του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, με τη διεξαγωγή δηλαδή ανεξάρτητων, αμερόληπτων και αποτελεσματικών ερευνών, που θα οδηγήσουν στον εντοπισμό και, κατά περίπτωση, στην τιμωρία των υπευθύνων σε όλα τα επίπεδα, να αποφεύγουν δηλώσεις υπονόμευσης και αντιθέτως, να ακολουθήσουν τις σχετικές συστάσεις του Συνηγόρου του Πολίτη.
Στο απαντητικό σημείωμα 18 σελίδων –που συντάχθηκε από τα υπουργεία Προστασίας του Πολίτη και Μεταναστευτικής Πολιτικής– οι ελληνικές αρχές μεταξύ άλλων αρνούνται ότι υπάρχει «συστηματική πρακτική ή επιχειρησιακός σχεδιασμός άτυπων επιστροφών (επαναπροωθήσεων) υπηκόων τρίτων χωρών από την Ελλάδα στην Τουρκία», ενώ επισημαίνουν ότι οι αρμόδιες υπηρεσίες λειτουργούν βάσει αυστηρού πειθαρχικού δικαίου και εκτεταμένης συνεργασίας με τον Frontex. Σχετικά με το σχόλιο του επιτρόπου ότι παρά την αρνητική γνώμη του υπευθύνου Θεμελιωδών Δικαιωμάτων (FRO) –λόγω των επαναπροωθήσεων– συνεχίζονται οι κοινές επιχειρήσεις Frontex – Ελλάδας, στο σημείωμα επισημαίνεται ότι αυτό οφείλεται στις σχετικές πρωτοβουλίες των ελληνικών αρχών και στη συνεργασία τους για την ενίσχυση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων με τον ευρωπαϊκό οργανισμό.
Τάνια Γεωργιοπούλου
Αλεξάνδρα Βουδούρη
Πηγή: kathimerini.gr
