• Από τα θεωρεία της Βουλής και τις αποκαλύψεις για τα πυρηνικά, μέχρι τον Ανδρέα Παπανδρέου, τον Καντάφι και τα ελληνοτουρκικά, ο δημοσιογράφος, συγγραφέας μιλά για το πάθος, την έντιμη δημοσιογραφία και την ευθύνη απέναντι στην εξουσία
Με μνήμη που διατρέχει τέσσερις δεκαετίες πολιτικής ιστορίας και με λόγο που δεν χαρίζεται ούτε στην εξουσία, μηδέ στις βεβαιότητες, ο Κώστας Μαρδάς επιστρέφει στον πυρήνα της δημοσιογραφίας. Το πάθος, τη γνώση και το θάρρος της ερώτησης. Κοινοβουλευτικός συντάκτης σε κομβικές στιγμές της Μεταπολίτευσης, συνομιλητής κορυφαίων πολιτικών προσώπων στην Ελλάδα και το εξωτερικό, αναλυτής γεωπολιτικών εξελίξεων και ποιητής, ο κ. Μαρδάς αφηγείται ιστορίες «πίσω από τον ήλιο» της δημόσιας ζωής.
Στη συνέντευξη που ακολουθεί μιλά για τις στιγμές που καθόρισαν τη σύγχρονη Ελλάδα, για τις αποκαλύψεις που άφησαν αποτύπωμα, για την έντιμη και όχι απολύτως ανεξάρτητη δημοσιογραφία, αλλά και για τους κινδύνους του εθνικισμού και της αυθαιρεσίας.
Με αιχμηρό λόγο, αυτοσαρκασμό και πολιτική μνήμη, υπερασπίζεται έναν δημοσιογράφο «πρίγκιπα», ικανό να πολεμά τους «βασιλιάδες» της εξουσίας, ακόμη κι όταν το τίμημα είναι προσωπικό.
Αναλυτικά η συνέντευξη:
• Κύριε Μαρδά, ξεκινήσατε τη δημοσιογραφία σε μια εποχή όπου το ρεπορτάζ είχε άλλους ρυθμούς κι άλλες απαιτήσεις. Τι θεωρείτε ότι δεν πρέπει να χαθεί ποτέ από τη δημοσιογραφία, όσο κι αν αλλάζουν τα μέσα;
Το πάθος!
• Ως ένας από τους παλαιότερους κοινοβουλευτικούς συντάκτες, έχετε βιώσει ιδιαίτερες καταστάσεις στη Βουλή, ποια στιγμή στο Κοινοβούλιο θυμάστε ως ιστορικά καθοριστική για τη σύγχρονη Ελλάδα;
Τις προγραμματικές δηλώσεις του ΠΑΣΟΚ στις 22 Νοεμβρίου 1981, ημέρα Κυριακή, ώρα 7 μ.μ. Πριν λίγες ώρες είχα επιστρέψει στην Αθήνα, από τη Χίο, όπου είχα πάει για το γάμο μου με την συγχωριανή μου Καίτη, στο χωριό μου Θολοποτάμι Χίου. Ήμουν ακόμη επηρεασμένος από το παραδοσιακό γλέντι… Είχα προσληφθεί στο Έθνος από τον μέγα Αλέξανδρο Φιλιππόπουλο, ο οποίος ξεχωρίζοντας το στυλ γραφής μου στα σεμινάρια – εξετάσεις, με έχρισε αμέσως κοινοβουλευτικό συντάκτη με 30.000 δραχμές το μήνα στο κανονικό μισθολόγιο, διπλάσιο από την αμοιβή του μέσου υπαλλήλου. Είχα τελειώσει τη διετή θητεία μου στην Αεροπορία, όπου υπηρέτησα ένα διάστημα σε βάση πυραύλων με πυρηνικά των ΗΠΑ, στο Κορωπί. Και με υπερηφάνεια κατέγραφα στο δημοσιογραφικό χαρτί τα στιγμιότυπα της συνεδρίασης, καθήμενος στα θεωρεία. Βλέποντας τον λατρεμένο μας Ανδρέα να δηλώνει από το βήμα της Βουλής ότι θα απομακρύνει τις πυρηνικές κεφαλές, ισχύος Χιροσίμα, στο πλαίσιο του αγώνα για μια ανεξάρτητη Ελλάδα. Και τα λοιπά και τα λοιπά… Αλλά, τα πυρηνικά είχαν αποφασίσει οι ίδιοι οι Αμερικανοί να τα απομακρύνουν λόγω εκσυγχρονισμού – αναδιάταξης του οπλοστασίου τους στην Ευρώπη, βάσει απόφασης συνόδου του ΝΑΤΟ στον Καναδά ήδη από το 1978. Προφανώς ο Ανδρέας είχε διαβάσει το κείμενο και… Γενικά, πάντως, όπως εξιστορώ στο βιβλίο μου «Πίσω από τον Ήλιο», η αλλαγή έγινε εναλλαγή. Ίσως ευτυχώς, από μια πλευρά…
• Αναζητώντας πληροφορίες στην ιστοσελίδα σας διαπιστώνει κανείς ότι έχετε συνομιλήσει με κορυφαίες πολιτικές και κοινωνικές προσωπικότητες από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Τι κάνει μια συνέντευξη αληθινά αποκαλυπτική;
Η βαθιά γνώση του προσώπου που παίρνεις συνέντευξη. Οι κλιμακούμενες ερωτήσεις που πρέπει να είναι δήθεν αθώες αλλά και… προβοκατόρικες, όμως όχι άγαρμπες… Και η εναλλαγή οπτικής των ερωτήσεων: Μια από αριστερά, μια από δεξιά…
• Υπήρξε πρόσωπο που σας εξέπληξε θετικά ή αρνητικά όταν έκλεισαν οι κάμερες ή μετά το πέρας μιας συνέντευξης, κάνοντας σας να αναρωτηθείτε τι δεν κάνατε καλά;
Στη διεθνή έκθεση Θεσσαλονίκης τον Σεπτέμβριο του 1995 ρώτησα τον Ανδρέα Παπανδρέου, τι έχει να απαντήσει στην κατηγορία ότι …συγκυβερνά με την Δήμητρα! Ε !.. Ποιος είδε το Θεό και τον φοβήθηκε, που λένε στο χωριό μου… Το λένε βέβαια και στην πόλη… Όλη η Ελλάδα είδε σε απευθείας μετάδοση έναν Ανδρέα – σκιά του εαυτού του λόγω καρδιάς – να υπερασπίζεται τη σύζυγό του. Η οποία είχε γίνει επί μήνες στόχος των Σημιτικών της χώρας, επειδή έκανε κουμάντο στα κυβερνητικά ως διευθύντρια του προσωπικού του γραφείου στο Μαξίμου: «Χτυπάτε εμένα – όχι τη Δήμητρα!», ήταν η οργισμένη – βραχνιασμένη απάντησή του. Αιφνιδιάστηκα, αλλά δεν το έδειξα… Η πλάκα ήταν ότι οι Σημιτικοί νόμιζαν πως με έβαλε ο Ανδρέας να τον ρωτήσω, καθώς είδαν την Πρωθυπουργική σύζυγο να καμαρώνει… Πάντως, τελείως …συμπωματικά, μετά από λίγες μέρες εξαιρέθηκα από το ρεπορτάζ ΠΑΣΟΚ με πρόσληψη άλλου από την προϊσταμένη του πολιτικού τμήματος της εφημερίδας που τότε υποστήριζε το λεγόμενο εκσυγχρονιστικό στρατόπεδο.
• Ποιες άλλες ερωτήσεις έχετε κάνει;
Το 1992 πήγα δημοσιογραφικό ταξίδι στην επονομασθείσα από τον Καντάφι «Μεγάλη Αραβική Τζαμαχιρία – Λαοκρατία της Λιβύης», στη συνεδρίαση του Λαϊκού Κογκρέσου, στην πόλη Μισράτα. Σε μια απαστράπτουσα και υπερφρουρούμενη αίθουσα γινόταν απολογισμός των υπουργών και εκλογή νέων υπουργών από τους αντιπροσώπους των περιφερειών. Ο … μεγάλος παρενέβαινε μέσω οθόνης όντας στη σκηνή του και απαντούσε … Κάποια στιγμή έκανε την εμφάνισή του στην αίθουσα φορώντας κελεμπία, περιστοιχιζόμενος από όμορφες και έντονα βαμμένες γυναίκες σωματοφύλακες με αυτόματα όπλα. Γυρνώντας με δήθεν απορία στον Λίβυο συνοδό μου του …λαϊκού επιτροπάτου εξωτερικών υποθέσεων, τον ρώτησα αν ήρθε η ώρα να επανεκλεγεί και εκείνος. Οπότε με έκδηλη απορία μου απάντησε: «Μα είναι δυνατόν να μπει σε ψηφοφορία ο Νους της Επανάστασης!..». Καμώθηκα πως αυτό δεν το είχα σκεφθεί… Κι έτσι πέρασα από τον έλεγχο του …λαϊκού- επαναστατικού αεροδρομίου και έφθασα σώος και αβλαβής στην Αθήνα…
• Ποια είναι η άποψή σας για τον Ανδρέα Παπανδρέου;
Αδίκησε τον εαυτό του.
• Για τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη;
Αυτό που μου είπε ο Μίκης Θεοδωράκης, όταν ως υπουργό Επικρατείας της κυβέρνησης Μητσοτάκη τον συνόδευσα σε ένα ταξίδι του στον Οζάλ στην Άγκυρα, για να του μεταφέρει μήνυμα διαλόγου: «Ο Μητσοτάκης είναι άριστος στη διάγνωση… Μόνο που σου κάνει την εγχείρηση χωρίς αναισθητικό…».
• Ο εθνάρχης Κωνσταντίνος Καραμανλής είχε πει αναφερόμενος στην εκκλησία «ότι βρίσκεται κοντά για να ζεσταίνεται και όχι πολύ κοντά για να μην καεί». Το ίδιο προφανώς συμβαίνει και με την εξουσία.
Επιτρέψτε μου να μην δεχθώ τον χαρακτηρισμό «εθνάρχη»… Τιμώ τον Κωνσταντίνο Καραμανλή ως μεγάλο πολιτικό της αστικοδημοκρατικής παράταξης. Ο οποίος συνειδητά και με κόστος ήταν αντιδημαγωγός. Αυτό ήταν το μεγαλύτερο προσόν του. Όμως ουδέποτε υπήρξε ηγέτης του υπόδουλου ελληνικού έθνους. Ο χαρακτηρισμός προσιδιάζει στον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο, παρ ότι και αυτός πολιτεύθηκε διχαστικά. Όσον αφορά το ερώτημά σας: Εξουσία; Μακριά και αγαπημένοι!.. Αν και είναι αναγκαίο …κακό…
• Έπειτα από δεκαετίες μέσα στο πολιτικό ρεπορτάζ, υπάρχει τελικά ανεξάρτητη δημοσιογραφία ή πρόκειται για έναν μύθο που μας βολεύει;
Τίποτα σε αυτόν τον μάταιο κόσμο, δεν είναι απολύτως ανεξάρτητο. Και εξαρτήσεις δεν είναι μόνο επιχειρηματικές, αλλά και ιδεολογικές. Η αλήθεια δολοφονείται όχι μόνο από τα οικονομικά συμφέροντα , αλλά και από τα πιο αγνά ιδεολογήματα . Να γιατί μέσα στην πίστη, ας ενυπάρχει και ολίγη… απιστία. Υπάρχει όμως η έντιμη δημοσιογραφία. Όπως υπάρχει και η τζέντλεμαν επιχειρηματικότητα. Τιμώ αμφότερες !
• Ποιες θεωρείτε τις μεγαλύτερες επιτυχίες σας;
Την αποκάλυψη της Βάσης αμερικανικών πυρηνικών όπλων στο Κορωπί, στο Έθνος, 15 Δεκεμβρίου 1981. Την συνέντευξη του υπουργού Δικαιοσύνης επί Πρωθυπουργίας Σημίτη Μιχάλη Σταθόπουλου για το παράνομο της αναγραφής του θρησκεύματος στις ταυτότητες, στις 8 Μαΐου 2000, πάλι στο Έθνος. Την αποκάλυψη των ηχογραφημένων πρακτικών του Eurogroup από τον Γιάννη Βαρουφάκη, στις 21 Ιουνίου 2020 στο κανάλι ΒLUE SKY.
• Σας βλέπουμε συχνά στον δίκτυο Κόσμος σε γεωπολιτικές αναλύσεις για τα ελληνοτουρκικά και τα διεθνή. Ποια είναι τα μυστικά μιας καλής ανάλυσης;
Η πολύ βαθιά γνώση της προϊστορίας των συγκρούσεων και η διερεύνηση όλων των πτυχών: Αμυντική,, τεχνολογική, νομική, οικονομική, επικοινωνιακή, πολιτιστική, ακόμη και ψυχική. Και πάντα με επιφύλαξη του απρόβλεπτου παράγοντα. Που μπορεί να είναι ένας σεισμός, ένας θάνατος ή η γέννηση ενός νέου ηγέτη.
• Πώς στέκεται ο σημερινός Πρωθυπουργός έναντι της Τουρκίας;
Ο Κυριάκος Μητσοστάκης, εκτός από τις … υποκλοπές στο εσωτερικό, έχει κάνει και θετικές πράξεις στην εξωτερική πολιτική έναντι της Τουρκίας, που δεν έκαναν άλλοι: Εξαγγελία για Θαλάσσια πάρκα, θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός, βέτο στα δάνεια SAFE για Τουρκία, CHEVRON νοτίως της Κρήτης, πύραυλοι σε βραχονησίδες στο Αιγαίο, δόγμα πρώτου πλήγματος, ΑΟΖ με Αίγυπτο, συμφωνία στρατιωτικής συνδρομής με Γαλλία, αντίσταση στον Έβρο. Ναι, υποχώρησε στο καλώδιο της Κάσου, αλλά δήλωσε ότι το έργο θα γίνει… Και ανέχθηκε 82 ημέρες ερευνών του Ορούτς Ρέϊς το 2020, έξωθι του Καστελλορίζου, προκειμένου να αποφύγει πόλεμο σε μη οριοθετημένη περιοχή.
• Η ενασχόλησή σας τα ελληνοτουρκικά και η συνεχής αναφορά σας σε προοπτική σύγκρουσης, ποιο κίνδυνο ενέχει;
Τον κίνδυνο του εθνικισμού και του μιλιταρισμού. Και τους δύο τους καταπολεμώ με την δυναμίτιδα της ποίησης και με το άνθος της. Με σαρκασμό και άρνηση. Με υπερρεαλισμό και ρεαλισμό. Πιστεύω σε έναν πατριωτισμό που εξαντλεί κάθε περιθώριο δίκαιου και αξιοπρεπούς συμβιβασμού. Και σε μια άμυνα που συνιστά υπεράσπιση των συνόρων, αλλά και της ελεύθερης Ποίησης από τους σύγχρονους Δαρείους. Οι υπερπατριώτες ας αποδείξουν τη γενναιότητά τους επί του πεδίου και όχι από τα στούντιο…
• Γράφετε ποίηση επειδή η πραγματικότητα της πολιτικής δεν αντέχεται ή είναι μια μορφή προσωπικής λύτρωσης;
Σε συνέχεια των όσων είπα παραπάνω, συμπληρώνω ότι γράφω ποίηση για να πω τα ανείπωτα! Για να υπερβώ το νόμο της βαρύτητας. Για να πέσω από τα ψηλά στα χαμηλά… Και αντιστρόφως…
• Τι θα λέγατε σήμερα σε έναν νέο δημοσιογράφο που ξεκινά με επισφάλεια και χαμηλές αμοιβές;
Θα του εξέφραζα τον θαυμασμό μου. Αλλά: Εγώ δεν θα άντεχα. Θέλω τον δημοσιογράφο να είναι πρίγκιπας! Για να πολεμά τους βασιλιάδες της αυθαιρεσίας!
• Θα μας πείτε πού ανήκετε ιδεολογικά;
Μπορεί να ανήκω στην άκρα αριστερά της άκρας δεξιάς…
