• Η διατύπωση των θεμάτων και η επιλογή των συμμετεχόντων δείχνουν ότι στόχος είναι να παρουσιαστεί η Ρόδος και η Κως ως πεδίο μειονοτικών αξιώσεων, στη βάση επιχειρημάτων που έχουν αναπτυχθεί στα προηγούμενα χρόνια από τους Τούρκους
Η αποκάλυψη της «δημοκρατικής» για το συνέδριο που θα πραγματοποιηθεί στις 19 Δεκεμβρίου στη Σμύρνη, με θέμα τα «προβλήματα των Τούρκων της Ρόδου και της Κω», το οποίο οργανώνεται από πανεπιστημιακούς και φορείς που δραστηριοποιούνται συστηματικά γύρω από ζητήματα ταυτότητας στα Δωδεκάνησα, προκάλεσε άμεση αντίδραση και άνοιξε νέο κύκλο συζήτησης στον ελληνικό δημόσιο λόγο.
Το πρόγραμμα του συνεδρίου περιλαμβάνει ενότητες για «ζητήματα εκπαίδευσης, πολιτιστικής κληρονομιάς, θρησκευτικών δικαιωμάτων και κοινωνικής παρουσίας» των μουσουλμανικών κοινοτήτων στα δύο νησιά. Η διατύπωση των θεμάτων και η επιλογή των συμμετεχόντων δείχνουν ότι στόχος είναι να παρουσιαστεί η Ρόδος και η Κως ως πεδίο μειονοτικών αξιώσεων, στη βάση επιχειρημάτων που έχουν αναπτυχθεί τα προηγούμενα χρόνια από τους Τούρκους.
Η δημοσιοποίηση της υπόθεσης αναπαρήχθη από μεγάλα ενημερωτικά μέσα και άνοιξε μια συζήτηση που ξεπέρασε τα όρια της τοπικής επικαιρότητας.
Το συνέδριο παρουσιάστηκε ως μια κίνηση με ευρύτερη προοπτική, καθώς επαναφέρει στο προσκήνιο την πολιτική στόχευση της Άγκυρας στα ζητήματα που αφορούν στη Ρόδο και στην Κω.
Το ενδιαφέρον είναι έντονο όχι μόνο για το περιεχόμενο των θεματικών αλλά και για το τι μπορεί να σηματοδοτεί αυτή η πρωτοβουλία μέσα στο τρέχον κλίμα των ελληνοτουρκικών ζητημάτων.
Η προβολή του θέματος οφείλεται κυρίως στην εικόνα που δίνει το ίδιο το πρόγραμμα του συνεδρίου. Οι ενότητες που αφορούν στα «προβλήματα των Τούρκων της Ρόδου και της Κω» λειτούργησαν ως αφορμή για αναλύσεις σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο η Τουρκία επιχειρεί να διαμορφώσει νέο αφήγημα για τα Δωδεκάνησα.
Το ζήτημα γρήγορα απέκτησε πολιτική διάσταση, με συζητήσεις για το αν πρόκειται για μια μεμονωμένη ακαδημαϊκή διοργάνωση ή για κομμάτι μιας πιο οργανωμένης στρατηγικής που επιχειρεί να εντάξει τα νησιά σε μειονοτικό πλαίσιο.
Στο επίκεντρο αυτής της προσπάθειας βρίσκεται ο Mustafa Kaymakçı. Γεννημένος στη Ρόδο και βαθιά συνδεδεμένος με το αφήγημα που προωθείται εδώ και δεκαετίες, είναι πρόεδρος του Rodos, İstanköy ve Onikiada Türkleri Kültür ve Dayanışma Derneği (Σύλλογος Πολιτισμού και Αλληλεγγύης Τούρκων Ρόδου, Κω και Δωδεκανήσων). Ο φορέας αυτός έχει σταθερή δράση σε διεθνείς οργανισμούς και παράγει συστηματικά υλικό που στηρίζει τις θέσεις περί «τουρκικής ταυτότητας» στα Δωδεκάνησα.
Η παρουσία του Kaymakçı στο συνέδριο δεν είναι τυπική. Ανοίγει τις εργασίες με την πρώτη ομιλία και συμμετέχει στο πάνελ που εξετάζει αποκλειστικά τη Ρόδο και την Κω, τοποθετώντας τον στην καρδιά της θεματολογίας.
Η δημοσιότητα που πήρε το θέμα στην Ελλάδα σχετίζεται και με το πώς συνδέεται ο συγκεκριμένος ομιλητής με το αφήγημα που αναπτύσσεται στη Σμύρνη. Τα βιβλία και οι παρεμβάσεις του αποτελούν σημείο αναφοράς για όσους υποστηρίζουν τον ίδιο προσανατολισμό, ενώ το προφίλ του αντικατοπτρίζει την κατεύθυνση που φαίνεται να επιδιώκει η Άγκυρα, δηλαδή τη διεθνοποίηση ζητημάτων ταυτότητας στα νησιά.
Σε αυτό το πλαίσιο, το συνέδριο λειτούργησε ως αφορμή για να ξανατεθούν ερωτήματα σχετικά με τις προθέσεις της Τουρκίας και το πώς μπορεί να αξιοποιηθεί η σχετική επιχειρηματολογία σε επόμενα βήματα.
Η υπόθεση που ανέδειξε η «δημοκρατική» δημιούργησε νέο κύκλο συζήτησης για το περιεχόμενο της τουρκικής στρατηγικής, δίνοντας σε ένα φαινομενικά περιορισμένο γεγονός διαστάσεις που απασχόλησαν πολιτικούς, αναλυτές και την κοινή γνώμη. Το επόμενο διάστημα θα δείξει αν το συνέδριο θα μείνει σε επίπεδο ακαδημαϊκής παρουσίασης ή αν θα αποτελέσει μέρος μιας ευρύτερης προσπάθειας παραγωγής επιχειρημάτων που μπορούν να αξιοποιηθούν σε άλλες πλατφόρμες.
Oταν η Τουρκία αμφισβητεί και η Eυρώπη «γκριζάρει» τα σύνορα!
Δεν είναι μόνο οι επεκτατικές βλέψεις της Τουρκίας που τα τελευταία χρόνια αμφισβητούν ανοιχτά την ελληνικότητα των νησιών μέσα από τη ρητορική των γκρίζων ζωνών, το δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας» και τις κατά το δοκούν ερμηνείες των διεθνών συνθηκών και του Δικαίου της Θάλασσας.
Πλέον, η Ελλάδα καλείται να αντιμετωπίσει και έναν ακόμη, πιο ύπουλο κίνδυνο. Την άγνοια, την ελαφρότητα ή κατά ορισμένους, τη σκοπιμότητα της ίδιας της Ευρώπης, η οποία με μια απλή «χρωματική απεικόνιση» μπορεί να αλλάζει σύνορα και να «εξαφανίζει» νησιά που αποτελούν το ανατολικό άκρο της ενωμένης Ευρώπης. Η αποκάλυψη ήρθε από τον ευρωβουλευτή κι επικεφαλής της ευρωομάδας του ΠΑΣΟΚ, Γιάννη Μανιάτη, ο οποίος έφερε στο φως ένα σοβαρό ατόπημα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Ανακαλύπτοντας την Ευρώπη
Στην τελευταία έκδοση, του Δεκεμβρίου 2024, της επίσημης ευρωπαϊκής έκδοσης «Ανακαλύπτοντας την Ευρώπη», που διανέμεται σε δεκάδες χιλιάδες αντίτυπα σε ολόκληρο τον κόσμο, τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου και τα Δωδεκάνησα απεικονίζονται με το χρώμα της Τουρκίας αντί της Ελλάδας.
Το γεγονός, από μόνο του, προκαλεί σοκ. Όμως ακόμη μεγαλύτερη ανησυχία προκαλεί η επισήμανση ότι στην αντίστοιχη έκδοση του 2020, τα ίδια νησιά απεικονίζονταν κανονικά ως ελληνικά. Κάτι λοιπόν άλλαξε στην επίσημη χαρτογραφική «ματιά» της Ευρώπης στο διάστημα μεταξύ 2021 και 2024.
Ο κ. Μανιάτης κατέθεσε άμεσα επίσημη ερώτηση προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζητώντας εξηγήσεις, επανόρθωση και διαβεβαιώσεις ότι τέτοια «λάθη» δεν πρόκειται να επαναληφθούν. Την ίδια ώρα, δεκάδες πολίτες αντέδρασαν με αγανάκτηση κάτω από την ανάρτησή του, εκφράζοντας ανοιχτά τον φόβο ότι τέτοιου τύπου απεικονίσεις δεν είναι ούτε τυχαίες ούτε αθώες. Και πράγματι, σε μια περίοδο όπου η Άγκυρα επαναφέρει διαρκώς τη θεωρία των γκρίζων ζωνών, προβάλλει με επιμονή τη «Γαλάζια Πατρίδα» και επιχειρεί να καταστήσει λόγο διεθνούς διαπραγμάτευσης την ελληνική κυριαρχία στο Αιγαίο, τέτοιου είδους ευρωπαϊκά «ολισθήματα» αποκτούν ιδιαίτερο βάρος. Οι χάρτες δεν είναι διακοσμητικά στοιχεία. Αποτελούν πολιτικά εργαλεία, σημείο αναφοράς σε διεθνείς συζητήσεις και, πολλές φορές, πρόπλασμα μελλοντικών διεκδικήσεων.
Τα Δωδεκάνησα, η Ρόδος, το Καστελλόριζο και τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου δεν είναι απλώς ελληνικά σύνορα.
Είναι σύνορα της ίδιας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όταν αυτά αλλοιώνονται, έστω και «κατά λάθος», δεν πλήττεται μόνο η εθνική κυριαρχία της Ελλάδας. Πλήττεται η θεσμική αξιοπιστία της ίδιας της Ευρώπης, η οποία εμφανίζεται ανήμπορη να υπερασπιστεί ακόμη και τη δική της γεωγραφική υπόσταση. Το συμπέρασμα που προκύπτει είναι ανησυχητικό και ξεκάθαρο.
Η Ελλάδα δεν βρίσκεται αντιμέτωπη μόνο με έναν αναθεωρητικό γείτονα που εργαλειοποιεί το Διεθνές Δίκαιο και αμφισβητεί ευθέως την ελληνικότητα των νησιών, βρίσκεται αντιμέτωπη και με μια Ευρώπη που συχνά μοιάζει να υποτιμά τις συνέπειες των πράξεών της, επιτρέποντας, με αμέλεια ή ιδιοτέλεια, να «γκριζάρουν» στον χάρτη τα σύνορα της κοινής ευρωπαϊκής επικράτειας.
