• Σοβαρό ατύχημα αποφεύχθηκε στο Πλημμύρι με 19χρονο στρατιώτη, ενώ τα επίσημα στοιχεία καταγράφουν 215 νεκρά ελάφια από τροχαία την τριετία 2021-2023 και κρούουν τον κώδωνα για άμεση δράση
Η Νότια Ρόδος ζει μια αντιφατική πραγματικότητα. Το ελάφι Dama dama αποτελεί σύμβολο του τόπου και ταυτόχρονα πηγή κλιμακούμενου κινδύνου για οδηγούς και παραγωγούς. Το πρόβλημα του υπερπληθυσμού αποκτά πλέον διαστάσεις δημόσιας ασφάλειας και οικονομικής επιβίωσης.
Προχθές, στο Πλημμύρι, ένας 19χρονος ημεδαπός στρατιώτης γλύτωσε από θαύμα όταν ένα ελάφι πετάχτηκε ξαφνικά μπροστά του την ώρα που κατευθυνόταν προς το στρατόπεδο. Το περιστατικό αναζωπύρωσε την ανησυχία για ένα φαινόμενο που δεν περιορίζεται σε μεμονωμένα συμβάντα αλλά αποτυπώνεται με σκληρούς αριθμούς.
Τα δεδομένα που σοκάρουν
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Διεύθυνσης Δασών Δωδεκανήσου, από το 2021 έως και το 2023 καταγράφηκαν σε τροχαία ατυχήματα 215 νεκρά ελάφια και δεκάδες τραυματισμένα. Η ανάλυση ανά έτος δείχνει την εμμονή του προβλήματος. Το 2021 σκοτώθηκαν 74 και τραυματίστηκαν 11. Το 2022 σκοτώθηκαν 70 και τραυματίστηκαν 20. Το 2023 σκοτώθηκαν 71 και τραυματίστηκαν 11.
Την ίδια περίοδο, η Α’ Διεύθυνση Αστυνομίας Δωδεκανήσου κατέγραψε συνολικά 2.858 τροχαία υλικών ζημιών, εκ των οποίων 27 αφορούσαν σύγκρουση με ελάφι.
Το 2021 σημειώθηκαν 802 οδικά ατυχήματα συνολικά και 5 από αυτά οφείλονταν σε σύγκρουση με ελάφι. Το 2022 τα συνολικά ατυχήματα ήταν 818 και 11 συνδέθηκαν με ελάφι. Το 2023 τα ατυχήματα ανήλθαν σε 1.384 και 11 αφορούσαν σύγκρουση με ελάφι. Οι αριθμοί αυτοί δείχνουν μια σταθερή παρουσία κινδύνου στους δρόμους του νησιού και φωτίζουν την ιδιαίτερη ένταση του φαινομένου στη Νότια Ρόδο.
Ο αγροτικός κόσμος σε κατάσταση ομηρίας
Οι αγρότες της περιοχής μιλούν για οικονομική «αφυδάτωση». Οι καλλιέργειες υφίστανται εκτεταμένες ζημιές, οι αποδόσεις μειώνονται και το κόστος προστασίας εκτοξεύεται χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα. Η κόπωση έχει μετατραπεί σε αποφασιστικότητα. Οι τοπικοί εκπρόσωποι του πρωτογενούς τομέα έχουν απορρίψει λύσεις που περιορίζονται σε περιφράξεις και πάρκα, υποστηρίζοντας ότι δεν μπορούν να καλύψουν την κλίμακα του προβλήματος.
Οι θεσμικές κινήσεις και το πολιτικό βάρος
Η συζήτηση έχει περάσει στον πυρήνα της τοπικής διακυβέρνησης. Στη δημόσια σφαίρα καταγράφονται δεσμεύσεις για μεταφορά του ζητήματος σε κυβερνητικό επίπεδο και για παρουσία αρμόδιων υπουργών στο νησί με στόχο την επιτόπια ενημέρωση και τη λήψη αποφάσεων. Παράλληλα προτείνεται η ίδρυση ειδικού φορέα που θα αναλάβει την προστασία και τη διαχείριση του πληθυσμού του ελαφιού, προκειμένου να εξασφαλιστεί συνέχεια πολιτικής, τεχνική επάρκεια και λογοδοσία.
Ωστόσο, το κενό ανάμεσα στις αποφάσεις και στην υλοποίηση παραμένει. Προγενέστερες εισηγήσεις επιστημονικής βάσης για μείωση του πληθυσμού μέσω στείρωσης είχαν εγκριθεί σε επίπεδο δημοτικού συμβουλίου το 2022, αλλά δεν προχώρησαν στο στάδιο εφαρμογής, γεγονός που τροφοδοτεί δυσπιστία.
Οι προτάσεις που βρίσκονται στο τραπέζι
Η δημόσια συζήτηση συγκλίνει σε ένα μίγμα πολιτικών που θα κινηθεί σε πολλαπλά μέτωπα. Η διαχείριση του πληθυσμού με καταγραφή, τοποθέτηση μικροτσίπ και ελεγχόμενες πρακτικές στείρωσης και αντισύλληψης αποτελεί μια κατεύθυνση με αναφορά σε διεθνείς πρακτικές για άγρια θηλαστικά. Η δημιουργία ανοιχτών πάρκων σε κατάλληλες ζώνες, ιδίως στα νότια του νησιού και σε περιοχές όπως το φράγμα Γαδουρά, η Ψίνθος και ο Απόλλωνας, εξετάζεται ως τρόπος αποσυμφόρησης των περιοχών με έντονη ανθρώπινη δραστηριότητα. Η παροχή νερού και συμπληρωματικής τροφής σε απομονωμένα σημεία θα μπορούσε να κρατήσει τα ζώα μακριά από τις καλλιέργειες. Η θωράκιση των καλλιεργειών με στοχευμένες περιφράξεις ύψους 2,5 μέτρων και με επιδότηση στο 100% για τους παραγωγούς προτείνεται ως άμεσο μέτρο ανακούφισης. Παράλληλα απαιτείται αναβάθμιση της σήμανσης στο οδικό δίκτυο με ευδιάκριτες προειδοποιήσεις σε σημεία συχνής διέλευσης ελαφιών ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος σύγκρουσης. Στη συζήτηση έχει τεθεί και το ενδεχόμενο μετακίνησης μέρους του πληθυσμού σε άλλες περιοχές της χώρας, με σαφές ρυθμιστικό πλαίσιο για την ευζωία των ζώων και την ισορροπία των οικοσυστημάτων.
Οικονομική διάσταση και κοινωνική κόπωση
Το κόστος για τους παραγωγούς δεν αποτιμάται μόνο σε χαμένες σοδειές. Περιλαμβάνει δαπάνες για επιδιορθώσεις, αποκατάσταση υποδομών, αγορά νέων φυτών και απώλεια συμβολαίων. Η αβεβαιότητα πλήττει το επενδυτικό κλίμα στην ύπαιθρο και ωθεί τους νεότερους να εγκαταλείψουν την παραγωγή. Στο οδικό δίκτυο οι οδηγοί αισθάνονται εκτεθειμένοι, ιδιαίτερα τις νυχτερινές ώρες και σε επαρχιακές χαράξεις με περιορισμένη ορατότητα. Το προχθεσινό συμβάν στο Πλημμύρι με τον 19χρονο, που απέφυγε τη σύγκρουση την τελευταία στιγμή, λειτουργεί ως προειδοποιητικό καμπανάκι για ένα ενδεχόμενο θανατηφόρο δυστύχημα που όλοι θέλουν να αποτρέψουν.
Η ισορροπία ανάμεσα στην προστασία και την ασφάλεια
Το ελάφι είναι στοιχείο της ταυτότητας του νησιού και η προστασία του δεν αμφισβητείται. Η κοινωνία όμως ζητά λύσεις που θα διασφαλίσουν ανθρώπινες ζωές και θα κρατήσουν ζωντανό τον πρωτογενή τομέα. Η ισορροπία αυτή δεν θα προκύψει από συνθήματα. Θα οικοδομηθεί με τεκμηρίωση, με συνέργειες ανάμεσα σε αυτοδιοίκηση, επιστημονικούς φορείς και κεντρική διοίκηση και με επιμονή στην εφαρμογή.
