• Το έργο που στόχευε να εξασφαλίσει πρόσβαση στα ΑμεΑ σε τέσσερις παραλίες της Ρόδου κρίθηκε μη επιλέξιμο καθώς οι ίδιες ακτές είχαν προηγουμένως ενταχθεί σε προγράμματα μεγάλων ξενοδοχειακών επιχειρήσεων
Η πρόσβαση στη θάλασσα αποτελεί βασικό ανθρώπινο δικαίωμα, ιδιαίτερα για τα άτομα με αναπηρία που συχνά αποκλείονται από τις παραλίες λόγω έλλειψης κατάλληλων υποδομών. Ωστόσο, στη Ρόδο, το ζήτημα αυτό κατέληξε σε ένα γραφειοκρατικό και πολιτικό αδιέξοδο, αποκαλύπτοντας τις προτεραιότητες της τουριστικής πολιτικής. Το σχέδιο του Δήμου Ρόδου για τη δημιουργία προσβάσιμων παραλιών απορρίφθηκε, όχι γιατί δεν είχε ουσία ή γιατί δεν πληρούσε τις προδιαγραφές, αλλά επειδή είχαν ήδη «διατεθεί» σε μεγάλα ξενοδοχεία.
Έτσι, η δημόσια μέριμνα για την ισότιμη πρόσβαση έμεινε μετέωρη, ενώ οι ιδιωτικοί όμιλοι εμφανίζονται ως οι αποκλειστικοί «χορηγοί» της προσβασιμότητας.
Το όραμα του Δήμου και η σκληρή πραγματικότητα
Η πρόταση του Δήμου Ρόδου αφορούσε στη βελτίωση της προσβασιμότητας σε τέσσερις γνωστές παραλίες: Ζέφυρο, Ιαλυσό, Τσαμπίκα και Γεννάδι. Το σχέδιο προέβλεπε την τοποθέτηση ραμπών, διαδρόμων, ειδικών μηχανισμών και υποστηρικτικών υποδομών που θα επέτρεπαν σε άτομα με κινητικές δυσκολίες να προσεγγίζουν τη θάλασσα με ασφάλεια και αξιοπρέπεια.
Δεν επρόκειτο για πολυτέλειες, αλλά για βασικές παρεμβάσεις που έλειπαν από τον τουριστικό χάρτη του νησιού. Η Ρόδος, που καυχιέται για τις χιλιάδες αφίξεις κάθε χρόνο, εξακολουθεί να στερείται οργανωμένων προσβάσιμων παραλιών για όσους δεν μπορούν να κινηθούν χωρίς βοήθεια.
Παρά ταύτα, το σχέδιο απορρίφθηκε. Ο λόγος; Σύμφωνα με την απόφαση του Υπουργείου Τουρισμού, οι παραλίες είχαν ήδη ενταχθεί σε έργα προσβασιμότητας που υλοποιούνται από ξενοδοχειακές εταιρείες. Εν ολίγοις, το δημόσιο έργο κρίθηκε «περιττό», αφού οι ακτές είχαν ήδη περάσει στην αρμοδιότητα ιδιωτών.
Οι παραλίες που «ανήκουν» στα resorts
Η αιτιολογία είναι αποκαλυπτική: τέσσερις μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες είχαν ήδη εξασφαλίσει χρηματοδότηση για ισάριθμες παραλίες. Συγκεκριμένα, το Elysium Resort & Spa, το Rodos Palladium, το Faliraki Beach και το Alila.
Έτσι, όταν ο Δήμος Ρόδου ζήτησε να δημιουργήσει προσβάσιμες παραλίες για όλους, βρέθηκε αντιμέτωπος με το «ταβάνι» που θέτει το θεσμικό πλαίσιο: κάθε Δήμος δικαιούται περιορισμένο αριθμό παρεμβάσεων και αυτός ο αριθμός είχε ήδη εξαντληθεί. Και όχι από τον Δήμο, αλλά από τους ξενοδόχους.
Με απλά λόγια, οι παραλίες που θα μπορούσαν να γίνουν ελεύθερα και δημόσια προσβάσιμες, βαφτίστηκαν ήδη «προσβάσιμες» μέσα από τις ιδιωτικές επενδύσεις.
Η προσβασιμότητα ως προνόμιο και όχι ως δικαίωμα
Το πιο οξύμωρο στοιχείο της υπόθεσης είναι ότι το έργο αφορούσε την άρση εμποδίων για τα ΑμεΑ. Στην πράξη, όμως, οι αποφάσεις οδηγούν σε μια ιδιότυπη στρέβλωση: οι πολίτες με κινητικά προβλήματα μπορούν να έχουν πρόσβαση στη θάλασσα… αρκεί να περάσουν μέσα από την είσοδο ενός πολυτελούς ξενοδοχείου.
Αντί οι δημόσιοι φορείς να εξασφαλίζουν τη γενικευμένη και δωρεάν δυνατότητα για όλους, η ευθύνη μετακυλίεται στις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις, που εντάσσουν την «προσβασιμότητα» στην πολιτική εταιρικής κοινωνικής ευθύνης και στην εικόνα του brand τους. Έτσι, η προσβασιμότητα παύει να είναι κοινωνικό δικαίωμα και μετατρέπεται σε προϊόν τουριστικής κατανάλωσης.
Το Ταμείο Ανάκαμψης ως εργαλείο για ποιους;
Το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας δημιουργήθηκε για να ενισχύσει την κοινωνική συνοχή και να καλύψει υστερήσεις σε κρίσιμες υποδομές. Στη Ρόδο, ωστόσο, η εικόνα μοιάζει διαφορετική: οι πόροι του Ταμείου λειτούργησαν ως «τροφοδότης» των μεγάλων ξενοδοχείων, αφήνοντας τον Δήμο στο περιθώριο.
Η επίσημη αιτιολογία ότι υπερέβη το όριο παραλιών ανά Δήμο είναι στην ουσία ένα γραφειοκρατικό τέχνασμα. Γιατί οι παραλίες που υποτίθεται ότι έγιναν προσβάσιμες μέσω των ξενοδοχείων, δεν διασφαλίζουν την ίδια ελεύθερη και ισότιμη πρόσβαση που θα εξασφάλιζε μια δημόσια παρέμβαση.
Πίσω από τα χαρτιά και τις ΑΔΑ, το ζήτημα παραμένει βαθιά κοινωνικό. Για έναν πολίτη με αναπηρία που θέλει να απολαύσει τη θάλασσα χωρίς εμπόδια, η διαφορά ανάμεσα σε μια δημοτική ράμπα και σε μια ξενοδοχειακή υποδομή είναι θεμελιώδης. Η πρώτη είναι ανοιχτή και δωρεάν. Η δεύτερη προϋποθέτει, στην πράξη, κατανάλωση – έστω και την πιο απλή: έναν καφέ, μια ξαπλώστρα, μια είσοδο.
Αυτός ο αποκλεισμός δεν αφορά μόνο τα ΑμεΑ, αλλά συνολικά το δικαίωμα των πολιτών να έχουν πρόσβαση σε κοινά αγαθά. Η θάλασσα δεν μπορεί να είναι προνόμιο του πελάτη, είναι δημόσιο αγαθό.
