Πάνω από 1,5 δισ. ευρώ ήταν το οικονομικό κόστος των πυρκαγιών στην Ελλάδα το 2023, ένα ποσό που αντιστοιχεί περίπου στο 40% του κόστους για όλες τις χώρες της Ε.Ε. συνολικά. Πρόκειται για ένα σημαντικό «κρυφό χρέος» της κλιματικής αλλαγής και, σύμφωνα με έρευνα που εκπόνησε το Κέντρο Φιλελεύθερων Μελετών, για ακόμα ένα στοιχείο που δείχνει ότι η Ελλάδα δαπανά σημαντικούς πόρους για τη δασοπυρόσβεση χωρίς τα ανάλογα αποτελέσματα.
Ta στοιχεία του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος δείχνουν ότι το 2023 οι πυρκαγιές κόστισαν στην Ελλάδα 1,58 δισ. ευρώ, ενώ συνολικά στην Ευρωπαϊκή Ένωση κόστισαν 3,81 δισ. ευρώ. Στο κόστος υπολογίζονται οι ζημιές σε κτίρια, δημόσιες υποδομές και καλλιέργειες, το κόστος πυρόσβεσης, το κόστος αποκατάστασης των ζημιών, οι αποζημιώσεις στους πληγέντες αλλά και οι απώλειες του φυσικού πλούτου.
«Εχουμε τεράστιο στόλο πυρόσβεσης, αλλά και τον διπλάσιο να είχαμε πάλι τα αποτελέσματα δεν θα ήταν ικανοποιητικά γιατί οι περισσότερες δυνάμεις της Πυροσβεστικής που επιχειρούν στο έδαφος έχουν μεγαλύτερη εξειδίκευση στις αστικές πυρκαγιές και δεν είναι δασοπυροσβέστες», λέει στην «Κ» ο εμπειρογνώμονας δημόσιας διοίκησης και σύμβουλος του ΑΣΕΠ Παναγιώτης Καρκατσούλης ο οποίος εκπόνησε την έρευνα.
Σύμφωνα με την έρευνα του ΚΕΦΙΜ, η Ελλάδα διαθέτει σημαντικούς ανθρώπινους και υλικούς πόρους, έχει μεγάλο αριθμό πυροσβεστών και δαπανά πολλά χρήματα αλλά ταυτόχρονα έχει μια από τις χειρότερες επιδόσεις στην Ευρωπαϊκή Ενωση στις καμένες δασικές εκτάσεις.
Τα στοιχεία δείχνουν ξεκάθαρα αυτήν την αντίφαση. Το 2025 κάηκε το 0,35% της συνολικής έκτασης της Ελλάδας, ένα ποσοστό που την έφερε στην πέμπτη χειρότερη θέση στην Ευρωπαϊκή Ενωση.
Οι 10 χώρες με τα περισσότερα καμένα εδάφη ως ποσοστό της συνολικής έκτασης(2025)
Αν συνυπολογιστεί το 0,38% της έκτασης που καιγόταν κατά μέσο όρο κάθε χρόνο την περίοδο 2006-2024, τότε η Ελλάδα κατατάσσεται στη δεύτερη χειρότερη θέση στην Ε.Ε. Οι καμένες εκτάσεις είναι –αναλογικά με την έκταση– περισσότερες μόνο στην Πορτογαλία.
Οι 10 χώρες με το υψηλότερο μέσο ετήσιο ποσοστό καμένης έκτασης ως % της συνολικής έκτασης για την περίοδο 2006-2024
Πηγή: EFFIS Estimates for European Union
Η Ελλάδα είναι δεύτερη σε ποσοστό καμένων εκτάσεων, αλλά είναι δεύτερη και στο ποσοστό δαπανών για πυροπροστασία στην Ε.Ε. Σύμφωνα με τα στοιχεία της έκθεσης, το 0,7% των συνολικών δαπανών της χώρας μας κατευθύνεται στην πυροπροστασία. Πρόκειται για ένα ποσοστό που είναι χαμηλότερο μόνο από αυτό της Ρουμανίας (0,9%) και πολύ υψηλότερο από τον μέσο όρο των χωρών της Ε.Ε. που είναι 0,5%.
Η «ακτινογραφία» των καμένων: 468.000 στρέμματα γης στις φλόγες το 2025
Δαπάνες πυροπροστασίας, ως % των συνολικών δαπανών, 2023
Πηγή: General government expenditure by function (COFOG [gov_10a_exp__custom_17752627, Eurostat.
Ο αριθμός των πυροσβεστών ανά 1.000 κατοίκους στην Ελλάδα (17,4) είναι ο όγδοος μεγαλύτερος στην Ε.Ε. και το ποσοστό τους στο σύνολο του εργατικού δυναμικού της χώρας έφτασε το 0,41% το 2024. Είναι ένα ποσοστό που φέρνει την Ελλάδα δεύτερη στην Ε.Ε. πίσω από την Κροατία.
Οι 10 χώρες με τους περισσότερους πυροσβέστες ανά 1.000 κατοίκους, 2024
Πηγή: Firefighting in the EU, Eurostat
Οι χώρες με το υψηλότερο ποσοστό απασχόλησης πυροσβεστών στο σύνολο του εργατικού δυναμικού, 2024
Το παράδοξο, σύμφωνα με την έρευνα, στην περίπτωση της Ελλάδας είναι ότι, παρά τους σημαντικούς πόρους που διαθέτει για την αντιμετώπιση των πυρκαγιών –πολλαπλάσιους σε σχέση με χώρες μεγαλύτερες σε έκταση όπως η Ισπανία–, τα αποτελέσματα παραμένουν αρνητικά. Η κατάσταση δεν έχει βελτιωθεί ούτε με την αξιοποίηση των πρόσθετων διαθέσιμων κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Είναι χαρακτηριστικό, επισημαίνεται, ότι η Ελλάδα έχει λάβει 837 εκατ. ευρώ για μέτρα που σχετίζονται με τις πυρκαγιές, ενώ η Πορτογαλία έχει λάβει 615 εκατ. ευρώ και η Ισπανία 221 εκατ. ευρώ.
Κατανομή πόρων από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας για μέτρα σχετικά με τις δασικές πυρκαγιές
Πηγή: European Court of Auditors. (2025, June 11). Special report 16/2025: EU funding to tackle forest fires – More preventive measures, but insufficient evidence of results and their long-term sustainability. Publications Office of the European Union.
Στην έρευνα καταγράφονται τρεις βασικές αιτίες για τα απογοητευτικά αποτελέσματα.
Η πρώτη είναι το ασαφές θεσμικό πλαίσιο, το οποίο είναι ταυτόχρονα δύσκολο στην εφαρμογή του. Επιπλέον, κρίσιμες προβλέψεις όπως τα Περιφερειακά Κέντρα Πολιτικής Προστασίας παραμένουν ανενεργές.
Η δεύτερη αιτία είναι η υποστελέχωση των δομών πολιτικής προστασίας, οι οποίες επιπλέον στελεχώνονται από γηρασμένο προσωπικό και χαρακτηρίζονται από περιορισμένη αξιοποίηση της τεχνολογίας.
Τέλος, στην έρευνα επισημαίνεται ότι η τοπική αυτοδιοίκηση και τα δίκτυα εθελοντών δεν διαθέτουν την απαραίτητη αποκέντρωση, στήριξη και ένταξη στον επιχειρησιακό μηχανισμό.
Αν δεν λυθεί το ζήτημα της πρόληψης δεν θα λυθούν και τα υπόλοιπα προβλήματα
Ο κ. Καρκατσούλης εξηγεί στην «Κ» ότι η νομοθεσία είναι πλέον επαρκής αλλά ειδικά στο στάδιο της πρόληψης των φυσικών καταστροφών, στις οποίες περιλαμβάνονται οι πυρκαγιές, υπάρχει επικάλυψη αρμοδιοτήτων, αδρανοποίηση φορέων, έλλειμμα στρατηγικής και διάφορες αγκυλώσεις, οι οποίες, όπως λέει, οφείλονται στη συντήρηση παλιών πελατειακών συστημάτων. «Είναι ένα σύστημα που δεν αξίζει τα χρήματα που δαπανώνται γι’ αυτό», σημειώνει και προσθέτει ότι «αν δεν λυθεί το ζήτημα της πρόληψης δεν θα λυθούν και τα υπόλοιπα προβλήματα».
«Απεντάχθηκαν από το Ταμείο Ανάκαμψης»
Οπως επισημαίνει, οι περιφέρειες και οι δήμοι θα έπρεπε να έχουν περισσότερες αρμοδιότητες, αλλά τα βήματα που έχουν γίνει προς αυτή την κατεύθυνση, όπως η θεσμοθέτηση των Περιφερειακών Κέντρων Πολιτικής Προστασίας, δεν ολοκληρώθηκαν παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα πήρε κονδύλια από το Ταμείο Ανάκαμψης. «Οπως αποκαλύφθηκε, δεν είχαν βρεθεί οι χώροι που θα ήταν εντάξει ιδιοκτησιακά και πολεοδομικά για την κατασκευή τους. Τελικά, απεντάχθηκαν από το Ταμείο Ανάκαμψης και στη συνέχεια μάθαμε ότι θα δημιουργηθούν με κονδύλια από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων», λέει ο κ. Καρκατσούλης.
Τι πρέπει να κάνει η Αθήνα για να βγει από την κόκκινη λίστα του Copernicus
«Επειδή δεν τα πάμε καλά στην πρόληψη έχουμε ρίξει το βάρος στην καταστολή των πυρκαγιών», τονίζει ο κ. Καρκατσούλης και προσθέτει ότι και το στάδιο της αποκατάστασης των καταστροφών είναι μια πολύ χρονοβόρα διαδικασία, με την εξαίρεση της πρώτης αρωγής.
«Η Ελλάδα υστερεί στον στρατηγικό σχεδιασμό»
«Η θωράκιση από φυσικές καταστροφές και η αποτελεσματική τους αντιμετώπιση όταν αυτές ξεσπούν είναι θεμελιώδης υποχρέωση της πολιτείας. Στην κατεύθυνση αυτή, η Ελλάδα διαθέτει ανθρώπινο δυναμικό και πόρους, υστερεί όμως σε ό,τι αφορά τον στρατηγικό σχεδιασμό, ιδίως σε ό,τι αφορά τη διαχείριση των δασών και την πρόληψη. Το κόστος των πυρκαγιών, όπως και να το μετρήσει κανείς, είναι δυσβάσταχτο. Μια γενναία θεσμική μεταρρύθμιση που θα ενσωματώνει τις αποδεδειγμένα βέλτιστες διεθνείς πρακτικές και θα επιτρέπει τον αποτελεσματικότερο συντονισμό και τη συνεργασία μεταξύ όλων των επιπέδων των εμπλεκόμενων φορέων, είναι απολύτως αναγκαία», λέει στην «Κ» ο γενικός διευθυντής του ΚΕΦΙΜ Νίκος Ρώμπαπας.
Πηγή: kathimerini.gr
