Το παλιό Νοσοκομείο Ρόδου καταρρέει – Μαζί του και κάθε έννοια ευθύνης

• Ένα μνημείο ρημάζει στο κέντρο της πόλης, ενώ Υπουργείο και Δήμος ανταλλάσσουν αρμοδιότητες και υποσχέσεις, χωρίς κανείς να κάνει το παραμικρό

Ρόδος, 2025. Στην καρδιά της πόλης, εκεί όπου κάποτε λειτουργούσε το περίφημο Ospedale Regio των Ιταλών – ένα από τα πρώτα και μεγαλύτερα νοσοκομεία που ανεγέρθηκαν στα Δωδεκάνησα – σήμερα ορθώνεται ένα φάντασμα εγκατάλειψης και θεσμικής υποκρισίας. Το παλιό Νοσοκομείο της Ρόδου, από το 2000 έως σήμερα, ρημάζει. Εγκαταλειμμένο, λεηλατημένο, κατεστραμμένο, επικίνδυνο.
Κι όμως, όλοι οι εμπλεκόμενοι παράγοντες – υπουργεία, τοπική αυτοδιοίκηση, διοικήσεις νοσοκομείων – αρκούνται σε δηλώσεις και ανέξοδες εξαγγελίες. Κανείς δεν έχει το πολιτικό θάρρος να αναλάβει την πρωτοβουλία για τη διάσωση, την αξιοποίηση και την επανένταξη του ιστορικού αυτού κτηρίου στον σύγχρονο κοινωνικό ιστό.
Ερείπια, σκουπίδια,
ναρκωτικά…
Όποιος περάσει από την οδό Ερυθρού Σταυρού αντικρίζει ένα τοπίο διάλυσης. Το κτήριο είναι σάπιο, με ετοιμόρροπους τοίχους, σπασμένα παράθυρα, βανδαλισμένα δωμάτια, σκουπίδια παντού. Οι πάλαι ποτέ ανθισμένοι κήποι του έχουν μετατραπεί σε χωματερές με αγριόχορτα, ενώ το εσωτερικό λειτουργεί – πλέον ανεμπόδιστα – ως άντρο περιθωριακών και ουσιοεξαρτημένων. Οι πυρκαγιές από αστέγους και χρήστες ναρκωτικών είναι επαναλαμβανόμενο φαινόμενο. Το πρώην νοσοκομείο λειτουργεί ως ένας άτυπος καταυλισμός για Ρομά, σύμφωνα με τη Μάνθα Ζιώγου, πρώην πρόεδρο της Δημοτικής Κοινότητας Ρόδου. Την ίδια ώρα, η κοινωνία σιωπά και οι αρχές παρατηρούν σαν να πρόκειται για μια απομακρυσμένη γωνιά του κόσμου – κι όχι για ένα ιστορικό, διατηρητέο μνημείο στο κέντρο της πρωτεύουσας του μεγαλύτερου νησιού των Δωδεκανήσων.
Το 2013, ο τότε (και νυν) υπουργός Υγείας Άδωνις Γεωργιάδης, επισκεπτόμενος το κτήριο, δημοσίευε αγανακτισμένος φωτογραφίες και έγραφε: «Έγινε το νέο και εγκαταλείφθηκε το παλαιό στην τύχη του». Ήταν, όπως αποδείχθηκε, άλλη μια επικοινωνιακή ρητορεία χωρίς συνέχεια. Δώδεκα χρόνια μετά, όχι μόνο δεν έγινε τίποτα, αλλά ούτε καν επανήλθε το θέμα στην ατζέντα του Υπουργείου Υγείας, το οποίο έχει εγκαταλείψει πλήρως το μνημείο – μαζί με κάθε έννοια αξιοποίησης. Οι διοικήσεις του Νοσοκομείου Ρόδου περιορίζονται σε υπηρεσιακές διαπιστώσεις, χωρίς καμία δυναμική διεκδίκηση. Και σαν να μην έφτανε αυτό, αντί να αξιοποιηθεί ο υπάρχων χώρος για την ίδρυση πανεπιστημιακής δομής ή φοιτητικών εστιών, με ταυτόχρονη διάσωση του ιστορικού κτηρίου, αναζητούνται άλλα, προς αγορά οικόπεδα, με κόστος που μπορεί να ξεπεράσει τα 10 εκατομμύρια ευρώ! Δηλαδή, η Πολιτεία προτιμά να πληρώσει εκατομμύρια από τον προϋπολογισμό, παρά να σώσει ένα δημόσιο, έτοιμο κτήριο που καταρρέει».
Ο Δήμος κρύβεται πίσω από τις «αρμοδιότητες»
Ο Δήμος Ρόδου, αντί να σηκώσει το βάρος και να απαιτήσει λύσεις, πνιγμένος στα εσωτερικά του προβλήματα, όπως αυτό της διαχείρισης του φράγματος Γαδουρά, αδυνατεί να οργανώσει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο για την πόλη. Ούτε τα δικά του κτήρια, αυτά που έμειναν ημιτελή από την εποχή Χατζηδιάκου δεν έχει καταφέρει να ολοκληρώσει. Εδώ και 25 ολόκληρα χρόνια, από τη μετεγκατάσταση στο νέο Γενικό Νοσοκομείο «Ανδρέας Παπανδρέου», το παλιό κτήριο στέκει ως μια ανοικτή πληγή, μάρτυρας της ανικανότητας και της πολιτικής αδράνειας. Το 1986 κηρύχθηκε διατηρητέο και το 2025, κινδυνεύει να καταρρεύσει σαν φάντασμα της ιστορίας. Το Ospedale Regio di Rodi θεμελιώθηκε το 1924 και εγκαινιάστηκε το 1926. Λειτούργησε ως πρότυπο νοσοκομείο και μετονομάστηκε αργότερα σε Regina Elena. Μετά την ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου το 1948, πέρασε στο ελληνικό δημόσιο. Στη διάρκεια των δεκαετιών προσαρμοζόταν στις ανάγκες του πληθυσμού και του τουρισμού, μέχρι που εγκαταλείφθηκε, χωρίς ποτέ να υπάρξει ολοκληρωμένο σχέδιο διάσωσης ή αναγέννησης. Το ιστορικό παλιό Νοσοκομείο δεν είναι απλά ένα κτίσμα. Είναι σύμβολο εγκατάλειψης. Ένα κεντρικό σημείο της Ρόδου που θα μπορούσε να μετατραπεί σε πανεπιστημιακό κόμβο, σε κέντρο έρευνας, σε πολιτιστική δομή, λύνοντας ταυτόχρονα και το στεγαστικό πρόβλημα των φοιτητών. Κι όμως, τίποτα από αυτά δεν συζητείται σοβαρά. Κανένας φορέας δεν τολμά να κάνει το αυτονόητο. Η κοινωνία περιμένει, αλλά από ποιους;